KHỞI ĐỘNG

CH: Hệ thống nào thuộc phần gầm ô tô điều khiển hướng chuyển động của xe?

Trả lời:

Hệ thống lái.

I. HỆ THỐNG PHANH

1. Nhiệm vụ và phân loại

2. Cấu tạo

CH: Hệ thống phanh thuộc phần nào trên ô tô và có nhiệm vụ gì?

Trả lời:

• Hệ thống phanh thuộc phần chất lượng an toàn của ô tô

• Nhiệm vụ: giảm vận tốc của ô tô, giữ cho ô tô đứng yên trên đường khi đỗ xe.

3. Nguyên lí làm việc

CH: Quan sát hình 25.1 và cho biết hệ thống phanh dầu gồm những bộ phận chính nào?

Trả lời:

Hệ thống phanh dầu gồm những bộ phận chính: bàn đạp phanh, xilanh phanh chính và bộ trợ lực, cơ cấu phanh trước, cơ cấu phanh sau, cụm phanh dừng, đường dầu của dẫn động phanh.

3. Nguyên lí làm việc

CH: Quan sát hình 25.1, hãy cho biết: Khi người lái tác động lên bàn đạp phanh, mômen phanh được tạo ra như thế nào?

Trả lời:

Khi người lái tác động lên bàn đạp phanh, xilanh phanh chính và cụm trợ lực nhận và chuyển đổi thành dầu có áp suất cao → xilanh phanh → tạo lực đẩy má phanh ép vào đĩa phanh tạo mômen phanh bánh xe.

II. HỆ THỐNG TREO

1. Nhiệm vụ và phân loại

CH: Hệ thống treo có nhiệm vụ gì?

Trả lời:

Nhiệm vụ: giảm tác động va đập từ mặt đường lên thân xe, đảm bảo ô tô chuyển động êm dịu, truyền các lực và mômen giữa thân xe và cầu xe.

CH: Tại sao cần giảm tác động từ đường lên xe?

Trả lời:

Vì để đảm bảo xe chuyển động êm dịu.

2. Cấu tạo

CH: Quan sát hình 25.2 và cho biết bộ phận (2), (3) có nhiệm vụ gì?

Trả lời:

• Nhiệm vụ của bộ phận số 2 (Bộ phận đàn hồi): giảm tác động từ bánh xe lên thân xe khi đi trên đường không bằng phẳng.

• Nhiệm vụ bộ phận số 3 (Bộ phận giảm chấn): dập tắt nhanh dao động bằng cách chuyển đổi năng lượng dao động thành nhiệt năng tỏa ra môi trường.

CH: Khi xe đi trên đường không bằng phẳng, các bộ phận chính của hệ thống treo làm việc như thế nào?

Trả lời:

Khi xe đi trên đường không bằng phẳng: Cầu xe tác động lên bộ phận đàn hồi → thân xe dao động → khoảng cách của thân xe và cầu xe thay đổi → khoảng cách hai đầu giảm chấn thay đổi → hành trình nén và trả. Nhờ có sự dịch chuyển động của pit tông trong xi lanh, chất lỏng bị dồn qua các van tiết lưu → lực cản và biến năng lượng dao động thành nhiệt tỏa ra môi trường. Bộ phận dẫn hướng và ổn định sẽ truyền lực dọc, ngang, các mô men tương tác giữa cầu xe với thân xe và đảm bảo động học các bánh xe trong quá trình xe chuyển động.

3. Nguyên lí làm việc

III. HỆ THỐNG LÁI

1. Nhiệm vụ và phân loại

2. Cấu tạo

CH: Hệ thống lái có nhiệm vụ gì?

Trả lời:

Nhiệm vụ: thay đổi hướng chuyển động và đảm bảo quỹ đạo chuyển động của ô tô theo điều khiển của người lái.

CH: Quan sát hình 25.3 và nêu tên các chi tiết của hệ thống lái. Cụm chi tiết cơ cấu lái (3) có nhiệm vụ gì?

Trả lời:

• Các chi tiết của hệ thống lái: vành tay lái, trục lái, cơ cấu lái, đòn quay đứng, đòn kéo dọc, đòn quay ngang, chốt khớp chuyển hướng, đòn bên, đòn ngang, dầm cầu, bánh xe

• Cụm chi tiết cơ cấu lái có nhiệm vụ: biến đổi chuyển động quay của vành tay lái thành chuyển động góc của đòn quay đứng.

CH: Trình bày nguyên lí làm việc của hệ thống lái.

Trả lời:

• Khi ô tô đi thẳng, vành tay lái nằm ở vị trí trung gian, các cơ cấu được bố trí để các bánh xe dẫn hướng nằm ở vị trí đi thẳng theo phương chuyển động thẳng của ô tô.

• Khi chuyển hướng ô tô sang trái, người lái quay vành tay lái sang trái, đầu đòn quay đứng dịch chuyển về phía trước. Đòn kéo dọc kéo đầu đòn quay ngang về phía trước, khớp chuyển hướng bên trái quay ngược chiều kim đồng hồ quanh chốt chuyển hướng. Đòn ngang dịch chuyển sang phải nên khớp chuyển hướng bên phải cũng quay ngược chiều kim đồng hồ. 

LUYỆN TẬP

CH: Quan sát hình 25.3 và cho biết:

• Hệ thống lái làm việc như thế nào khi người lái quay vành tay lái (1) theo chiều kim đồng hồ.

• Hãy chỉ ra các bộ phận của hình thang lái. Vai trò của hình thang lái là gì?

Trả lời:

• Khi người lái quay vành tay lái theo chiều kim đồng hồ, đầu đòn quay đứng dịch chuyển về phía trước. Đòn kéo dọc sẽ kéo đầu đòn quay ngang về phía trước, khớp chuyển hướng bên phải quay cùng chiều kim đồng hồ quanh chốt chuyển hướng. Đòn ngang dịch chuyển sang trái nên khớp chuyển hướng bên trái cũng quay cùng chiều kim đồng hồ. 

• Các bộ phận của hình thang lái là: đòn bên, đòn ngang, dầm cầu.

• Vai trò của hình thang lái: đảm bảo động học quay vòng đúng cho các bánh xe dẫn hướng.

VẬN DỤNG

CH: Tra cứu thông tin trên sách, báo và Internet, em hãy tìm hiểu về cấu tạo của hệ thống treo độc lập trên ô tô con.

Trả lời:

Cấu tạo một hệ thống treo cơ bản có cấu tạo 3 bộ phận chính là: bộ phận đàn hồi, bộ phận giảm chấn, bộ phận dẫn hướng.