I. Đất và lớp vỏ phong hóa

Câu 1. Dựa vào hình 14.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày khái niệm về đất.

- Phân biệt đất và lớp vỏ phong hóa.

Hướng dẫn giải:

* Khái niệm về đất: Là lớp vật chất tơi xốp ở bề mặt lục địa, được đặc trưng bởi độ phì. 

* Phân biệt đất và lớp vỏ phong hóa:

  - Thành phần: 

• Đất: Các chất vô cơ, hữu cơ, nước, không khí.
• Lớp vỏ phong hóa: là kết quả của các quá trình phong hoá làm đá và khoáng vật bị biến đổi.

  - Vị trí:

• Đất: Là lớp vật chất tơi xốp ở bề mặt lục địa.
• Lớp vỏ phong hóa: Lớp sản phẩm vụn thô ở phần trên cùng của vỏ Trái Đất

II. Các nhân tố hình thành đất

Câu 2. Dựa vào hình 14.2 và thông tin trong bài, em hãy:

- Kể tên các nhân tố hình thành đất.

- Trình bày vai trò của các nhân tố hình thành đất.

Hướng dẫn giải:

Các nhân tố hình thành đất và vai trò của các nhân tố đó:

1. Đá mẹ: là những sản phẩm phong hóa, cung cấp vật chất vô cơ cho đất, những loại đá mẹ khác nhau sẽ không giống nhau về thành phần khoáng vật, cấu trúc, tính chất lí  hóa và cả màu sắc.

 2. Địa hình:

  - Độ cao: ảnh hưởng đến quá trình hình thành đất => càng lên cao nhiệt độ giảm, quá trình phong hóa diễn ra chậm.

 - Độ dốc: ảnh hưởng đến độ dày tầng đất và chất dinh dưỡng trong đất => địa hình dốc tầng đất thường mỏng, địa hình bằng phẳng tầng đất dày, giàu chất dinh dưỡng.

 - Hướng địa hình: ảnh hưởng đến nhiệt ẩm và mùn trong đất => sườn đón nắng và đón gió nhiệt độ dồi dào hơn sườn khuất nắng nên đất mún giàu hơn.

 - Hình thái địa hình: nơi trũng ngập nước thường xuyên có đất khác với nơi cao ráo thoát nước tốt.

 3. Khí hậu: ảnh hưởng đến quá trình hình thành đất.

 - Là nhiệt và ẩm làm cho đá gốc bị phá hủy thành đá mẹ.

 - Ảnh hưởng đến việc hòa tan, rửa trôi hoặc tích tụ vật chất trong đất; tạo môi trường cho sinh vật phát triển.

 4. Sinh vật: vai trò quan trọng trong quá trình hình thành, bảo vệ đất.

 - Thực vật cung cấp chất hữu cơ cho đất được vi sinh vật phân giải và tổng hợp thành mùn tạo độ phì cho đất. 

 - Động vật sống trong đất cũng góp phần cải tạo đất.

 5. Thời gian: xảy ra toàn bộ các hiện tượng của quá trình hình thành đất, tác động của các nhân tố hình thành đất.

 6. Con người: hoạt động sản xuất khiến đất tốt lên hoặc xấu đi.

 - Có thể làm tăng độ phì của đất thông qua các hoạt động sản xuất kinh tế và sinh hoạt phù hợp như làm thuỷ lợi, làm ruộng bậc thang,... 

 - Nếu sử dụng đất không hợp lí, con người cũng là nhân tổ làm đất bị thoái hoá, bạc màu.