BÀI 6. TRUYỆN TRUYỀN KỲ VÀ TRUYỆN TRINH THÁM

VĂN BẢN. DẾ CHỌI

CHUẨN BỊ

Câu 1: Đọc trước truyện Dế chọi: tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Bồ Tùng Linh và tập truyện Liêu Trai chí dị.

Giải nhanh:

- Tác giả:

+ Bồ Tùng Linh sinh năm 1640 

+ Ông xuất thân trong gia đình thế gia suy sụp, trở thành tiểu thương. 

- Tác phẩm: 

+ Có hơn 500 truyện dài ngắn khác nhau, đề cập đến nhiều nhân vật, nhiều đề tài, với điểm chung duy nhất là xoay quanh các nhân vật yêu tinh, ma quái, những thực thể kỳ dị, khác thường. 

+ Thông qua những câu chuyện yêu ma quỷ quái này, người đọc có thể nhìn thấy bức tranh xã hội Trung Quốc qua các thời kỳ khác nhau trong lịch sử, và nắm bắt những góc nhìn cá nhân của Bồ Tùng Linh

Câu 2: Em biết gì về trò chơi chọi dế?

Giải nhanh:

- Dế chọi với nhau từng cặp một. Hai con dế phải có tầm vóc ngang nhau, qua sự quy ước của hai chú dế. 

- Cửa hai chiếc lồng được áp vào sát vào nhau rồi lần lượt kéo lên. 

- Nếu dế để trong hộp thì hộp cũng được khoét một cái cửa sát với đường gờ đáy hộp. Hai chú dế ngồi hai bên.

ĐỌC HIỂU

Câu 1: Trò chơi chọi dế được ưa chuộng ở đâu, nảy sinh như thế nào?

Giải nhanh:

Trò chơi chọi dế được ưa chuộng ở thời Tuyên Đức, nảy sinh do viên quan lệnh huyện Hòa Âm muốn lấy lòng quan trên nên đem tiến một con dế chọi.

Câu 2: Thành Danh là người thế nào?

Giải nhanh:

Người chất phác, ít nói cho nên bị bọn hương chức quyền thế ép phải giữ chân chức dịch trong làng.

Câu 3: Chú ý chi tiết kì lạ trong việc đi tìm bắt dế của Thành Danh?

Giải nhanh:

Vợ Thành đi tìm gặp thầy bói, Thành Danh theo tờ giấy vẽ bà đồng cho mà tìm đến nơi để bắt dế.

Câu 4: Điều gì đã xảy ra với con của Thành Danh?

Giải nhanh:

Con của Thành Danh chết đi sống lại nhưng lại ngủ bằn bặt, trơ ra như gỗ.

Câu 5: Chú dế của Thành Danh có đặc điểm gì đáng chú ý?

Giải nhanh:

Đầu vuông, đùi dài, dáng ve sầu, cánh hoa mai.

Câu 6: Thành Danh đã được hưởng lợi gì từ chú dế kì lạ này?

Giải nhanh:

Nhờ chú dế mà quan huyện được thăng cấp liền cho Thành được miễn sai dịch, lại dặn học quan cho Thành thi lấy học vị tú tài.

Câu 5: Chú dế kì lạ kia thực chất là ai?

Giải nhanh:

Con của Thành Danh.

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Dế chọi thuộc thể loại truyện nào? Em dựa vào yếu tố nào để xác định điều đó?

Giải nhanh:

- Truyện truyền kì.

- Căn cứ dựa vào yếu tố đặc điểm của truyện truyền kì: kể những câu chuyện kì lạ, nhân vật chính là người bình dân, sử dụng nhiều yếu tố hoang đường, kì ảo.

Câu 2. Truyện có những nhân vật nào? Hãy phân tích nhân vật Thành Danh và dế con.

Giải nhanh:

- Truyện có những nhân vật: quan tỉnh, quan huyện, Thành Danh, vợ Thành Danh,  đứa con, bà đồng

- Nhân vật Thành Danh:

+ Hiền lành, chất phác, giữ chân chức dịch trong làng.

+ Không muốn làm nhiễu dân nên đã tự mình đi tìm dế để nộp cho quan huyện. Vì không tìm được nên anh bị phạt đòn, chỉ còn nghĩ đến chuyện tự tử.

- Su khi tìm được dế

+ Vợ Thành Danh được cô đồng chỉ chỗ có dế, Thành bắt được nhưng thảm kịch đã xảy ra. Con trai anh vô tình làm dế chết, vì quá sợ bố nên nhảy xuống giếng chết đuối.  -> Thương con, vật vã kêu trời muốn chết.

+ Đứa con hóa thân vào con Dế khiến Thành Danh được học tiếp và thi đỗ tú tài. => Thành Danh trở nên giàu sang phú quý, gia đình được vinh hiển.

- Nhân vật dế con:

+ Được hóa thân bởi con trai của Thành Danh.

+ Vì sợ hãi và thương cha mẹ đã trở thành chú dế nhỏ, chọi giỏi lại còn biết nhảy múa theo tiếng đàn.

=> Ly được lòng quan nên đã giúp cha mình được hưởng vinh hoa phú quý.

Câu 3: Theo em, qua nội dung của truyện Dế chọi, tác giả muốn tập trung thể hiện điều gì?

Giải nhanh:

Vạch trần chế độ tàn bạo, độc ác của bọn quan lại ngày xưa. Đồng thời bày tỏ sự xót thương cho số phận những con người “nhỏ bé” luôn bị chà đạp, bóc lột.

Câu 4: Hãy chỉ ra những yếu tố kì lạ, kì ảo trong truyện Dế chọi và cho biết tác dụng của những yếu tố này.

Giải nhanh:

- Ở giữa là đền gác như kiểu chùa Phật, đằng sau, dưới ngọn núi nhỏ lổn nhổn những mô đá kì quái.

- Còn điều kì lạ hơn nữa, ở trong cung, con dế của Thành mỗi khi nghe tiếng đàn cầm, đàn sắt là lại nhảy múa theo các tiết điệu.

- Còn con Thành, hơn năm sau tinh thần trở lại như cũ và kể lại rằng: Mình đã hóa thành dế lanh lẹ, chọi giỏi, nay mới thực sống lại.

=> Mang đến những tình tiết, sự kiện phi thường, vượt ngoài quy luật tự nhiên, khơi gợi trí tò mò, kích thích trí tưởng tượng của người đọc. Nhờ vậy, câu chuyện trở nên ly kỳ, hấp dẫn hơn, thu hút người đọc khám phá và đi đến cùng câu chuyện.

Câu 5: Lời bàn của tác giả ở cuối truyện có tác dụng gì? Hãy xác định thái độ của tác giả trong lời bàn và chỉ ra các câu văn thể hiện rõ thái độ đó.

Giải nhanh:

- Tc dụng răn đe quan lại: làm việc gì thì hãy nghĩ tới dân. 

- Thái độ tố cáo bọn quan lại tàn ác và đứng lên bảo vệ nhân dân.

=> Câu văn thể hiện rõ thái độ: “Một người thăng thiên, gà chó cũng thành tiên”. Đáng tin vậy thay!

Câu 6: Viết một đoạn văn (khoảng 12 - 15 dòng) thể hiện suy nghĩ của em về một vấn đề xã hội đặt ra trong truyện Dế chọi

Giải nhanh:

Dưới ngòi bút tài hoa của Bồ Tùng Linh, "Dế chọi" đã phơi bày một xã hội phong kiến bất công, tàn bạo. Qua những chi tiết kì ảo, hoang đường xoay quanh gia đình Thành Danh, tác giả đã vạch trần bộ mặt gian ác, tham lam của lũ quan lại.

Thành Danh, một vị quan thanh liêm, chính trực, vì không muốn phiền hà dân làng mà phải tự mình bắt dế cống nạp. Hình ảnh này thể hiện phẩm chất cao quý, lòng nhân đạo của một vị quan chân chính, luôn lo lắng cho cuộc sống của người dân.

Bên cạnh đó, tác phẩm cũng thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với số phận của người dân lao động. Họ là những con người hiền lành, chất phác, nhưng lại phải chịu sự bóc lột, chà đạp bởi bọn quan lại, cường hào. Trong xã hội bất công ấy, họ không có tiếng nói, không thể tự quyết định số phận cho chính mình.

"Dế chọi" được sáng tác trong bối cảnh xã hội phong kiến thối nát, khi mà con người chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thuyết luân hồi báo ứng. Chính vì vậy, giá trị nhân đạo càng được thể hiện rõ nét qua tác phẩm. Tác giả đã lên án gay gắt xã hội bất công, đồng thời đề cao phẩm chất tốt đẹp của những người dân lao động và khẳng định niềm tin vào lẽ công bằng.