BÀI 9: CUỘC CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY VÀ TRIỀU HỒ

1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ.

a. Về kinh tế - xã hội.

b. Về chính trị.

Câu hỏi: Khai thác Tư liệu 1 và thông tin trong mục, trình bày bối cảnh lịch sử diễn ra cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Giải nhanh:

Về kinh tế - xã hội: 

• Từ nửa sau thế kỉ XIV, nhiều năm bị mất mùa, đói kém.
• Vương hầu, quý tộc, địa chủ nắm trong tay nhiều ruộng đất khiến ruộng đất của nông dân bị thu hẹp, đời sống bấp bênh, khổ cực. 

=> Mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, nổ tì với giai cấp thống trị trở nên gay gắt. 

Về chính trị: 

• Nhà Trần suy yếu, không còn khả năng bảo vệ đất nước 
• Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ (1400).

2. NỘI DUNG CẢI CÁCH.

a. Về kinh tế, xã hội.

b. Về quân sự.

Câu hỏi: Khai thác các tư liệu 2, 3 và thông tin trong mục, trình bày nội dung cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Giải nhanh:

Kinh tế -xã hội: 

• Phát hành tiền giấy thay tiền đồng.
• Ban hành chính sách hạn điền, quy định lại biểu thuế đinh, thuế ruộng.
• Ban hành chính sách hạn nô

Văn hóa - giáo dục: 

• Về tư tưởng, đề cao Nho giáo 
• Về tôn giáo, hạn chế sự phát triển thái quá của Phật giáo và Đạo giáo
• Về chữ viết, đề cao và khuyến khích sử dụng chữ Nôm
• Về giáo dục, chú trọng giáo dục, chủ trương mở rộng hệ thống trường học
• Về khoa cử, sửa đổi nội dung các khoa thi, quy định chặt chẽ phương thức thi

Quân sự: 

• Làm lại sổ đinh để tăng cường quân số.
• Sản xuất vũ khí, chế tạo súng thần cơ, làm thuyền chiến mới.
• Bố trí phòng thủ nơi hiểm yếu, xây dựng một số thành kiên cố.

3. KẾT QUẢ VÀ Ý NGHĨA.

CH: Trình bày kết quả và ý nghĩa cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ. Giải nhanh:

Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ có nhiều điểm tiến bộ, đã đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng, củng cố quyền lực của chính quyền trung ương. Tuy nhiên, những cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ vẫn còn chưa triệt để và kết quả trong thực tế còn hạn chế.

Cuộc cải cách có ý nghĩa trong việc bước đầu ổn định tinh hình xã hội, củng cố tiềm lực của đất nước để chuẩn bị đối phó với giặc ngoại xâm.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

Câu hỏi: Hoàn thành bảng thống kê (theo gợi ý dưới đây) về các nội dung chủ yếu trong cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Giải nhanh:

Vận dụng

CH: Có nhận định cho rằng: “Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn, kiên quyết và táo bạo". Em đồng ý với nhận định đó không? Vì sao? Sưu tầm thêm tư liệu từ sách, báo và internet để tim dẫn chứng chứng minh cho ý kiến của em.

Giải nhanh:

Em đồng ý với nhận định "Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn, kiên quyết và táo bạo". Những chính sách cải cách của ông thể hiện ông rất quan tâm đến tình hình đất nước, mong muốn đưa nước ta thoát khỏi tình trạng khủng hoảng. Ông có tầm nhìn, năng lực và quyết đoán. Chính sách cải cách thu được những thành tựu nhất định xong vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập.