BÀI 9: CUỘC CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY VÀ TRIỀU HỒ

1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ

• Bối cảnh lịch sử về kinh tế - xã hội.

- Bối cảnh lịch sử về kinh tế - xã hội:

+ Kinh tế: 

• Nhà nước không còn quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, chăm lo tu sửa, bảo vệ đê điều, các công trình thủy lợi.

• Nhiều năm mất mùa, đói kém. 

+ Xã hội:

• Vương hầu, quý tộc, địa chủ chiếm giữ nhiều ruộng đất nông dân bị thu hẹp, đời sống bấp bênh, khổ cực.

• Nông dân phải bán ruộng đất, vợ, con cho các quý tộc, địa chủ giàu có và bị biến thành nô tì. 

• Mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, nô tì và giai cấp thống trị trở nên gay gắt. 

• Nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì nổ ra: khởi nghĩa Ngô Bệ (Hải Dương), khởi nghĩa Phạm Sư Ôn (Hà Nội). 

- Nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra thời kì này vì: quý tộc Trần tăng cường bóc lột khiến nhân dân bất bình. 

• Bối cảnh lịch sử về chính trị.

- Bối cảnh lịch sử về chính trị:

+ Vua và tầng lớp quý tộc, quan lại ngày càng ăn chơi, hưởng lạc.

+ Trong triều, ít trung thần; nhiều kẻ gian, cơ hội.

+ Không còn khả năng bảo vệ sự an toàn của đất nước:

• Bất lực trước các cuộc tấn công của Chăm–pa.

• Bất lực trước yêu sách của nhà Minh (Trung Quốc).

+ Hồ Quý Ly từng bước thâu tóm quyền lực, buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra Triều Hồ (năm 1400). 

- Nhân vật lịch sử Hồ Quý Ly: lập ra Triều Hồ (1400 – 1407), đặt tên nước là Đại Ngu (Niềm vui lớn). Triều Hồ chỉ tồn tại 7 năm với hai đời vua Hồ Quý Ly (1400) và Hồ Hán Thương (1400 – 1407). 

2. NỘI DUNG CẢI CÁCH 

3. KẾT QUẢ VÀ Ý NGHĨA

- Kết quả: đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng, củng cố quyền lực của chính quyền trung ương.

+ Chính sách hạn điền, hạn nô làm suy yếu thế lực của tầng lớp quý tộc, tôn thất Triều Trần; tăng thu nhập cho Nhà nước, tăng cường quyền lực của Nhà nước trung ương tập quyền.

+ Cải cách trên lĩnh vực văn hóa, giáo dục thể hiện tiến bộ xây dựng nền văn hóa, giáo dục mang bản sắc dân tộc. 

- Ý nghĩa: bước đầu ổn định tình hình xã hội, củng cố tiềm lực của đất nước để chuẩn bị đối phó với giặc ngoại xâm. 

- Hạn chế: cải cách của Hồ Quý Ly và Triều Hồ chưa triệt để, kết quả trong thực tế còn hạn chế