PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ.

a. Về kinh tế - xã hội.

b. Về chính trị.

CH: Khai thác Tư liệu 1 và thông tin trong mục, trình bày bối cảnh lịch sử diễn ra cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

2. NỘI DUNG CẢI CÁCH.

a. Về kinh tế, xã hội.

b. Về quân sự.

CH: Khai thác các tư liệu 2, 3 và thông tin trong mục, trình bày nội dung cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

3. KẾT QUẢ VÀ Ý NGHĨA.

CH: Trình bày kết quả và ý nghĩa cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ. 

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH: Hoàn thành bảng thống kê (theo gợi ý dưới đây) về các nội dung chủ yếu trong cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Vận dụng

CH: Có nhận định cho rằng: “Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn, kiên quyết và táo bạo". Em đồng ý với nhận định đó không? Vì sao? Sưu tầm thêm tư liệu từ sách, báo và internet để tim dẫn chứng chứng minh cho ý kiến của em.

PHẦN II. ĐÁP ÁN

1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ.

a. Về kinh tế - xã hội.

b. Về chính trị.

CH:

Về kinh tế - xã hội: Vương hầu, quý tộc, địa chủ nắm trong tay nhiều ruộng đất khiến ruộng đất của nông dân bị thu hẹp, đời sống bấp bênh, khổ cực. Nhiều nông dân phải bán ruộng đất, vợ, con cho các quý tộc, địa chủ giàu có và bị biến thành nô tì.

=> Mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, nổ tì với giai cấp thống trị trở nên gay gắt. 

Về chính trị: Nhà Trần suy yếu, không còn khả năng bảo về đất nước trước các cuộc chiến của giặc ngoại xâm. Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ (1400).

2. NỘI DUNG CẢI CÁCH.

a. Về kinh tế, xã hội.

b. Về quân sự.

CH: 

Kinh tế -xã hội: 

• Phát hành tiền giấy thay tiền đồng.

• Ban hành chính sách hạn điền, quy định lại biểu thuế đinh, thuế ruộng.

• Ban hành chính sách hạn nô: hạn chế nô tì được nuôi của vương hầu, quý tộc, quan lại.

Văn hóa - giáo dục: 

• Về tư tưởng, đề cao Nho giáo trên cơ sở có phê phán, chọn lọc; từng bước đưa Nho giáo trở thành ý thức hệ tư tưởng chủ đạo trong đời sống chính trị và đời sống cung đình.

• Về tôn giáo, hạn chế sự phát triển thái quá của Phật giáo và Đạo giáo; bắt sư tăng chưa đến 50 tuổi phải hoàn tục, 50 tuổi trở lên phải trải qua kì sát hạch, nếu không đạt phải hoàn tục làm dân thường.

• Về chữ viết, đề cao và khuyến khích sử dụng chữ Nôm, biên soạn sách chữ Nôm giải thích về Kinh Thi để dạy hậu phi và cung nhân.

• Về giáo dục, chú trọng giáo dục, chủ trương mở rộng hệ thống trường học, bổ sung chức học quan ở các địa phương, ban cấp ruộng đất cho trường học.

• Về khoa cử, sửa đổi nội dung các khoa thi, quy định chặt chẽ phương thức thi, bổ sung nội dung thi viết và làm tính, định lệ thi Hương và thi Hội theo định kì.

Quân sự: 

• Làm lại sổ đinh để tăng cường quân số.

• Sản xuất vũ khí, chế tạo súng thần cơ, làm thuyền chiến mới.

• Bố trí phòng thủ nơi hiểm yếu, xây dựng một số thành kiên cố.

3. KẾT QUẢ VÀ Ý NGHĨA.

CH: 

• Làm suy yếu thế lực của tầng lớp quý tộc, tôn thất triều Trấn, củng cố quyền lực của Nhà nước quân chủ trung ương tập quyền.

• Cuộc cải cách có ý nghĩa trong việc bước đầu ổn định tinh hình xã hội, củng cố tiềm lực của đất nước để chuẩn bị đối phó với giặc ngoại xâm.

• Những cải cách trên lĩnh vực văn hoá, giáo dục của Hồ Quý Ly và triều Hồ thể hiện tư tưởng tiến bộ nhằm xây dựng một nền văn hoá, giáo dục mang bản sắc dân tộc.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH: 

Vận dụng

CH: Em đồng ý với nhận định "Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn, kiên quyết và táo bạo". Thông qua những chính sách cải cách ông đưa ra sau khi lên ngôi vua có thể thấy, ông là người có nhiều năng lực về chính trị, kinh tế, văn hóa. Những cải cách của ông tương đối toàn diện và có hệ thống nhất, bao gồm nhiều lĩnh vực từ chính trị, quốc phòng đến kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục. Những chính sách cải cách của ông thể hiện ông rất quan tâm đến tình hình đất nước, mong muốn đưa nước ta thoát khỏi tình trạng khủng hoảng. Ông có tầm nhìn, năng lực và quyết đoán. Chính sách cải cách thu được những thành tựu nhất định xong vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập.