BÀI 9. MẠCH ĐIỆN ĐƠN GIẢN. 

VẬT DẪN ĐIỆN VÀ VẬT CÁCH ĐIỆN

Mở đầu: Bên trong đèn pin có những bộ phận nào? Vì sao bóng đèn pin phát sáng? 

Giải nhanh:

- Cấu tạo bên trong đèn pin: Dây dẫn điện nổi,  bóng đèn, công tắc và  pin. 

- Khi bật đèn , pin cung cấp năng lượng làm cho bóng đèn phát sáng.  

1. MẠCH ĐIỆN THẮP SÁNG ĐƠN GIẢN

Hoạt động khám phá

Câu 1: Từ các dụng cụ ở hình 2, mắc được mạch điện thắp sáng đơn giản như hình 3. Hãy:

Chỉ ra điểm khác nhau của hai mạch điện hình 3a và 3b.

Chỉ trên hình 3a và 3b, mô tả cấu tạo, hoạt động của mạch điện thắp sáng.

Giải nhanh:

- Công tắc hình 3a là  công tắc tắt đèn , công tắc hình 3b là công tắc mở đèn.

- Cấu tạo: nguồn điện, bóng đèn, dây dẫn điện và công tắc 

Dây dẫn điện nối bóng đèn, công tắc với cục dương và cực âm của pin tạo thành mạch điện thắp sáng. Khi đóng công tắc, dòng điện qua bóng đèn làm sáng đèn sáng. Khi mở công tắc dòng điện không qua bóng đèn, đèn không sáng.

Luyện tập, vận dụng

Câu 1: Vì sao đèn sáng ở mạch điện hình 3a, đèn không sáng ở mạch điện hình 3b? Làm thế nào để đèn sáng?

Giải nhanh:

-  Mạch điện hình 3a(mạch kín), dòng điện qua bóng đèn làm sáng đèn sáng

   Mạch điện hình 3b (mạch hở) dòng điện không qua bóng đèn, đèn không sáng.

• Để đèn sáng ta  chỉ cần đóng công tắc.

Câu 2: Vì sao bóng đèn ở hình 4 không sáng?

Giải nhanh:

Vì mạch hở khiến dòng điện không chạy qua bóng đèn được nên bóng đèn không sáng.

Câu 3: Nếu em bật đèn pin nhưng đèn không sáng, hãy chỉ ra các lí do có thể làm đèn không sáng và cách khắc phục để đèn sáng. 

Giải nhanh:

Các lí do có thể làm đèn pin không sáng và cách khắc phục:

- Pin đã hết hoặc yếu

=>  Thay pin mới hoặc sạc pin lại.

- Đèn bị chập

 => Kiểm tra và thay thế phần đèn bị hỏng.

- Các đầu tiếp xúc của pin hoặc đèn bị oxy hóa hoặc bẩn, làm giảm tiếp xúc.

=> Làm sạch các đầu tiếp xúc và chạm pin vào chúng để tạo tiếp xúc tốt hơn.

- Các linh kiện bên trong đèn bị hỏng.

=> Kiểm tra và thay thế các linh kiện bị hỏng bên trong đèn.

Câu 4: Lấy ví dụ về mạch điện thắp sáng đơn giản trong cuộc sống.

Giải nhanh:

1. Nguồn cung cấp điện: từ lưới điện công cộng , pin hoặc tấm pin mặt trời.

2. Công tắc:  để mở hoặc đóng mạch điện. 

3. Dây dẫn điện: dẫn dòng điện từ nguồn cung cấp tới bóng đèn.

4. Bóng đèn: chuyển đổi năng lượng điện thành ánh sáng. 

2. VẬT DẪN ĐIỆN VÀ CÁCH ĐIỆN

Hoạt động khám phá: 

Câu 1: Lắp vào mạch điện hình 3b hai cái kẹp dây điện như hình 5. Dùng hai kẹp dây điện kẹp vào hai đầu miếng bìa (hình 6) và đóng khoá K thì đèn sáng hay không sáng? Miếng bìa là vật dẫn điện hay vật cách điện?

Giải nhanh:

Dùng hai kẹp dây điện kẹp vào hai đầu miếng bìa (hình 6) và đóng khoá K thì đèn không sáng. Miếng bìa là vật cách điện.

Câu 2: Thí nghiệm tìm hiểu vật dẫn điện và vật cách điện.

Làm thế nào để biết trong các vật làm từ đồng, nhựa, sắt, da, thiếc, cao su, thuỷ tinh,... vật nào dẫn điện và vật nào cách điện?

Đề xuất cách làm thí nghiệm.

Thực hiện thí nghiệm.

Từ kết quả thí nghiệm rút ra kết luận: vật nào dẫn điện, vật nào cách điện.

Giải nhanh:

Lắp vào mạch điện đơn giản, hai cái kẹp dây điện như hình 5. Dùng hai kẹp dây điện kẹp vào hai đầu vào vật làm từ làm từ đồng, nhựa, sắt, da, thiếc, cao su, thuỷ tinh,...  và đóng khoá K thì đèn sáng thì là vật dẫn điện và không sáng là vật cách điện

•  Đồng, sắt, và thiếc là các vật liệu dẫn điện

 Nhựa, da, cao su và thuỷ tinh là các vật liệu cách điện.

Câu 3: Tìm hiểu mạch điện hình 3 (trang 35), chỉ ra những bộ phận làm bằng vật dẫn điện, vật cách điện.

Giải nhanh:

Những bộ phận làm bằng vật dẫn điện: lõi dây điện, đầu nối giữa các thiết bị,…

Những bộ phận làm bằng vật cách điện: Vỏ dây điện, bề ngoài bóng đèn và pin,…

Luyện tập, vận dụng

Câu 1: Quan sát hình 7. 

Chỉ ra những bộ phận làm bằng vật dẫn điện, vật cách điện ở mỗi đồ dùng. Vì sao lại sử dụng vật dẫn điện hoặc vật cách điện ở mỗi bộ phận đó?

Giải nhanh:

- Quạt:

+ Động cơ, dây dẫn điện làm bằng vật dẫn điện: để dẫn điện và tạo ra chuyển động quạt.

+ Cánh quạt làm bằng vật cách điện để đảm bảo an toàn khi sử dụng và tránh nguy cơ gây chập điện.

• Máy sưởi, bàn là

+ Bộ sưởi, động cơ, dây dẫn điện làm bằng vật dẫn điện để tạo ra nhiệt và chuyển động trong quá trình sấy, là

+ Vỏ ngoài máy làm bằng vật cách điện để cách nhiệt và đảm bảo an toàn khi sử dụng.