BÀI 6: CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT VÀ HỆ QUẢ

A. Hướng dẫn Giải nhanh: câu hỏi giữa bài

I. Chuyển động tự quay quanh trục

Câu hỏi: Dựa vào hình 6.1 và thông tin trong bài, em hãy:

Xác định:

- Cực Bắc, cực Nam và trục của Trái Đất

- Hướng tự quay quanh trục của Trái Đất

Cho biết thời gian Trái Đất quanh một vòng quanh trục

Giải nhanh:

II. Hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái đất

Câu hỏi: Dựa vào hình 6.2, hình 6.3 và thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết vị trí điểm A có luôn là ban ngày, còn vị trí điểm B có luôn là ban đêm không? Tại sao?

- Trình bày hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau trên Trái Đất?

Giải nhanh:

- Do Trái đất tự quay quanh trục, mọi nơi bề mặt của Trái Đất đều lần lượt được mặt trời chiếu sáng nên hiện tượng ngày đêm diễn ra luân phiên 

- Hình khối cầu của Trái đất luôn được Mặt trời chiếu sáng một nửa, vì thế đã sinh ra ngày và đêm. Bên cạnh đó, Trái đất tự quay quanh trục, nên mọi nơi bề mặt của Trái Đất đều lần lượt được mặt trời chiếu sáng.

2. Giờ trên Trái Đất

Câu hỏi: Đọc thông tin trong bài và quan sát hình 6.4, em hãy cho biết:

- Bề mặt trái đất được chia làm bao nhiêu múi giờ

- Việt Nam thuộc múi giờ thứ mấy

- Múi giờ nước ta muộn hay sớm hơn so với giờ GMT?

- Xác định múi giờ của các thành thố: Hà Nội, Oa-sinh tơn, Mat-xco-va và To-ki-o?

Giải nhanh:

- Bề mặt trái đất được chia làm 24 múi giờ

- Việt Nam thuộc múi giờ thứ 7

- Múi giờ nước ta sớm hơn so với giờ GMT

- Xác định múi giờ của các thành thố:

3. Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể di chuyển trên bề mặt Trái Đất

Câu hỏi: Quan sát hình 6.5 và thông tin trong bài, em hãy:

Cho biết:

- Ở bán cầu Bắc, vật chuyển đổng theo hướng từ A đến B và từ C đến D bị lệch về phía bên trái hay bên phải so với hướng ban đầu?

- Ở bán cầu Nam, vật chuyển động theo hướng từ E đến F và từ O đến P bị lệch về phía bên trái hay bên phải so với hướng ban đầu?

- Rút ra kết luận về hướng lệch của các vật thể chuyển động ở bán cầu Bắc và bán cầu Nam theo chiều kinh tuyến

Giải nhanh:

- Ở bán cầu Bắc, vật chuyển đổng theo hướng từ A đến B và từ C đến D bị lệch về phía bên phải so với hướng ban đầu.

- Ở bán cầu Nam, vật chuyển động theo hướng từ E đến F và từ O đến P bị lệch về phía bên trái so với hướng ban đầu

- Theoc hiều kinh tuyến, vật thể chuyển động sẽ bị lệch về bên phải ở bán cấu Bắc và lệch về bên trái ở bán cầu Nam so với hướng chuyển động ban đầu

I. Luyện tập

Câu 1:  Sử dụng quả Địa Cầu để mô tả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

Giải nhanh:

- Do Trái Đất tự quay quanh trục từ Tây sang Đông nên khắp nơi trên Trái Đất đều lần lượt có ngày và đêm. 

- Sự chuyển động của Trái Đất quay quanh trục còn làm cho các vật chuyển động trên bề mặt Trái Đất bị lệch hướng.

Câu 2: Hãy lập một sơ đồ hệ thống hóa kiến thức về hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của trái đất

Giải nhanh:

Sơ đồ hệ thống hóa kiến thức về hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của trái đất:

II. Vận dụng

Câu hỏi: Sáng nay, trước khi đến trường, Hoàng định gọi điện hỏi thăm một người bạn ở nước Anh. Thấy vậy, mẹ của Hoàng đã khuyên bạn ấy hãy gọi vào thời điểm khác phù hợp hơn.

Theo em, tại sao mẹ của Hoàng lại khuyên như vậy? Em hãy tư vấn cho Hoàng thời điểm phù hợp để gọi điện hỏi thăm bạn của mình.

Giải nhanh:

Hai trường hợp: 

- Nếu hiện tại ở Anh đang là mùa Đông, thì múi giờ nước Anh và Việt Nam sẽ cách nhau 7 tiếng vì múi giờ Việt Nam chuẩn là GMT +7. 

- Nếu bạn xác định được ở Anh đang là mùa hè, thì chênh lệch múi giờ Việt Nam và Anh là 6 tiếng. 

=> Vào buổi sáng, nếu Hoàng gọi điện cho bạn ở Anh thì khi ấy ở Anh đang là ban đêm, Hoàng sẽ vô tình phá vỡ giấc nghỉ của bạn. Hoàng nên gọi cho bạn vào buổi chiều hoặc tối sẽ hợp lí hơn

I. Luyện tập

Câu 1: Cho biết cách tính nhiệt độ trung bình tháng và nhiệt độ trung bình năm dựa vào cách tính nhiệt độ trung bình ngày.

Giải nhanh:

Cách tính:

Câu 2: Cho bảng số liệu sau:

Bảng 13.3. Nhiệt độ theo giờ của mỗi ngày trong tháng 11 tại Hà Nội

Câu hỏi: Dựa vào bảng số liệu 13.3:

- Hãy tính nhiệt độ trung bình ngày trong tháng 11 của Hà Nội

- Trong ngày, nhiệt độ cao nhất là bao nhiêu độ C? Thấp nhất là bao nhiêu độ C?

- Nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trong ngày chênh nhau bao nhiêu độc C?

Giải nhanh:

- Tính nhiệt độ trung bình ngày trong tháng 11 của Hà Nội: (19+19+27+23): 4 = 88 độ C

- Trong ngày nhiệt độ cao nhất là 27 độ, thấp nhất là 19 độ C

- Nhiệt độ cao nhất và thấp nhất chênh lệch nhau là: 8 độ C.

II. Vận dụng

Câu hỏi: Em hãy cho biết khi gặp cơn dông em cần làm gì và không được làm gì để đề phòng tai nạn do sấm sét?

Giải nhanh:

Khi gặp cơn dông em cần làm gì và không được làm gì để đề phòng tai nạn do sấm sét

- Nghe dự báo thời tiết và lên kế hoạch làm việc để đề phòng

- Khi trời sắp xảy ra giông, thì biện pháp tránh sét tốt nhất là nên về nhà. Khi ở trong nhà thì nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước, không nên dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết.

- Trong trường hợp không kịp chạy tìm nơi ẩn náu an toàn, tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, máy, hàng rào sắt...Tìm chỗ khô ráo, nếu xung quanh có cây cao hơn thì nên tìm chỗ thấp, tìm vị trí cây thấp.