BÀI 1. SỐNG CÓ LÍ TƯỞNG

MỞ ĐẦU

Mở đầu (Trang 6): Dựa vào dữ liệu dưới đây, em hãy cho biết tên các nhân vật và chia sẻ hiểu biết của mình về những nhân vật đó 

Giải nhanh:

Hình ảnh 1: Nữ Anh hùng Võ Thị Sáu

Chị Võ Thị Sáu, sinh năm 1933 trong một gia đình nghèo ở Đất Đỏ, cha làm nghề đánh xe ngựa, mẹ bán bì bún tại chợ Đất Đỏ. Khi giặc Pháp đưa chị ra xử bắn, với nét mặt ung dung, bước đi vững chắc, ngẩng cao đầu, cất lên bài hát Quốc tế ca, với tinh thần lạc quan cách mạng, chị đã thể hiện tinh thần bất khuất của người chiến sĩ cộng sản. Chị Võ Thị Sáu là người tử tù đầu tiên ở Côn Đảo cũng là người nữ tù nhỏ tuổi nhất, chị đã được Nhà nước truy tặng danh hiệu AHLL vũ trang nhân dân vào ngày 02/08/1993. 

Hình ảnh 2: Anh hùng Lý Tự Trọng 

Lý Tự Trọng tên thật là Lê Hữu Trọng, con trai cụ Lê Khoan (tức Lê Hữu Đạt), quê ở tỉnh Hà Tĩnh và cụ Nguyễn Thị Sờm, quê ở tỉnh Hà Tĩnh. Ngay từ nhỏ, Lý Tự Trọng đã tỏ ra là người hiểu biết, có khả năng học tốt nhiều ngoại ngữ như tiếng Thái, Việt, Anh, Pháp, Nga. Năm 11 tuổi, anh được đưa sang Quảng Châu, Trung Quốc đào tạo. Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, bấy giờ lấy tên Lý Thụy, đưa anh vào nhóm “Thiếu niên tiền phong Việt Nam” và mang tên mới là Lý Tự Trọng. Anh thông minh, học giỏi, tiếp thu rất nhanh tư tưởng cách mạng, nhanh chóng nói thạo tiếng Trung Quốc và tiếng Anh và được đoàn thể tin tưởng, đưa về Sài Gòn làm công tác vận động thanh niên tiến tới thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản vào tháng 5 – 1929. 

1. SỐNG CÓ LÍ TƯỞNG VÀ Ý NGHĨA CỦA SỐNG CÓ LÍ TƯỞNG 

Câu hỏi (Trang 8): Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

a) Em hiểu như thế nào về câu nói nổi tiếng trong tác phẩm "Thép đã tôi thế đấy" của văn hào N.A.Ostrovsky? Theo em, câu nói của văn hào N.A.Ostrovsky có ý nghĩa như thế nào đối với Đặng Thuỳ Trâm và các thế hệ thanh niên Việt Nam?

b) Em nhận xét gì về mục đích sống, hành động, việc làm của bác sĩ Đặng Thùy Trâm trong thông tin trên?

c) Hãy kể về một tấm gương sống có lí tưởng ở quê hương em. Điều em học được từ tấm gương đó là gì?

Giải nhanh:

a. Đề cao lí tưởng sống, “cái quý nhất của con người ta là sự sống”, đời người chỉ sống 1 lần nên phải nhận thức được lí tưởng sống của bản thân là gì để biết sống sao cho đúng, sống để không phải xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí, hãy hiến dâng sự nghiệp, cho nhân loại để trở thành một người sống có ích. 

Câu nói này đã giúp Đặng Thuỳ Trâm có thêm dũng khí để viết tiếp những ngày tháng sống ở chiến trường với công việc của một bác sĩ phụ trách bệnh viện điều trị cho các bệnh binh.

b. Bác sĩ không chỉ sống cho riêng mình mà sống vì tất cả, nhận thức được trọng trách, vinh quang của nghề nghiệp để từng ngày phấn đấu vượt qua khó khăn, gian khổ, cống hiến sức lực của mình để chữa trị cho những người bệnh binh.

c. Khi nhắc đến "Cậu bé Vàng" Toán học của Việt Nam ở thế kỷ XX, chắc hẳn không ai không biết đến Lê Bá Khánh Trình, thần đồng Toán học nổi tiếng. Từng là học sinh đoạt huy chương cao nhất tại kỳ thi Olympic quốc tế, hiện tại là người thầy dẫn dắt các lớp thế hệ học sinh tiếp theo một cách thầm lặng, chăm chỉ. Thầy Trình đã dạy cho em hiểu rằng, có năng lực, trí thông minh là chưa đủ, mà cần phải có sự luyện tập, trau dồi, rèn luyện bài bản thì mới có thể thành công.

2. LÍ TƯỞNG SỐNG CỦA THANH NIÊN VIỆT NAM

Câu hỏi (Trang 9): Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi: 

a) Dựa vào thông tin, em hãy xác định những nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

b) Em hãy nêu những việc thanh niên Việt Nam hiện nay cần phải làm để thực hiện các nhiệm vụ trên.

c) Hãy kể những việc em và các bạn đã làm để thực hiện nhiệm vụ của thanh niên.

Giải nhanh:

a. Thanh niên Việt Nam có nhiệm vụ đi đầu trong công cuộc đổi mới, xây dựng đất nước và bảo vệ tổ quốc Việt Nam.

b. Thanh niên Việt Nam cần thấm nhuần đạo đức cách mạng tức là khiêm tốn, đoàn kết, thực hành chủ nghĩa tập thể, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau, ra sức cần kiệm, chống lại chủ nghĩa cá nhân, tư lợi, tự kiêu.

c. Em cùng các bạn đã cố gắng học hỏi không ngừng nâng cao trình độ chính trị, văn hoá, thấm nhuần đạo đức, phong cách tư tưởng Hồ Chí Minh, tích cực thi đua, rèn luyện nề nếp.

LUYỆN TẬP

Câu 1 (Trang 10): Em hãy nhận xét việc làm của những thanh niên trong các hình ảnh dưới đây. Phân tích ý nghĩa của những việc làm đó

Giải nhanh:

Hình 1: Thanh niên tình nguyện dọn dẹp khu phố à có trách nhiệm trong việc bảo vệ, giữ gìn môi trường, cảnh quan 

Hình 2: Tham gia tích cực vào các chương trình à không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ bản thân

Hình 3: Tham gia các diễn đàn khởi nghiệp à trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, ý chí quyết tâm cao độ

Hình 4: Tham gia nghĩa vụ quân sự à bảo vệ nước nhà, giữ vững an ninh, chủ quyền

Câu 2 (Trang 10): Em hãy dựa vào câu nói sau để thuyết trình về lí tưởng sống của thanh niên và ý nghĩa của sống có lí tưởng đối với thanh niên Việt Nam hiện nay

“Tuổi trẻ không có lí tưởng giống như buổi sáng không có Mặt Trời” 

Giải nhanh:

Đất nước ta đang trên đà hội nhập với sự phát triển của thế giới, rất nhiều cơ hội và thử thách được mở ra.Và thanh niên - những người chủ tương lai của đất nước phải góp một phần sức cho quê hương của mình. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải suy nghĩ và xem lại cách sống của mình. Một câu hỏi lớn được đặt ra : Lý tưởng sống của thanh niên ngày nay là gì? Một người như thế nào được cho là sống có lý tưởng? Họ là người có định hướng rõ ràng, luôn vững vàng, cố gắng vươn mình và vượt qua mọi khó khăn để đi đến đích cuối cùng. Lý tưởng sống giúp con người luôn sống tích cực, mong muốn khám phá và tự hoàn thiện bản thân. Từ đó, cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên hạnh phúc, ý nghĩa hơn rất nhiều. Khi mỗi cá nhân đều có một lý tưởng sống rõ ràng sẽ góp phần tạo ra một xã hội phát triển, hạnh phúc và văn mình. Ngày xưa, anh hùng Lý Tử Trọng đã từng nói:”Con đường của thanh niên chỉ có thể là con đường cách mạng và không thể là con đường nào khác!”, trong thời kỳ chiến tranh bao lớp thanh niên xông pha lên đường với một mục tiêu - lý tưởng “ Tất cả vì tiền tuyến, vì độc lập tự do của đất nước”. Biết bao thế hệ đã ngã xuống vì một lý tưởng duy nhất là giành lại độc lập tự do cho đất nước. Đến hôm nay khi đất nước hoà bình và đang trên đà phát triển thì lý tưởng sống cao đẹp của thanh niên, thế hệ trẻ lại càng rộng hơn, bao la hơn, “Vì một Việt Namphát triển và hội nhập”. Thanh niên chúng ta cần phải biết và tạo cho mình một lý tưởng sống cao đẹp, vì mọi người, vì quê hương đất nước. Bản thân mỗi chúng ta hãy tự nhìn lại cách sống của mình để hướng đến tương lai tươi sáng.

Câu 3 (Trang 10): Em hãy kể về một tấm gương tiêu biểu của thanh niên Việt Nam có đóng góp to lớn cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và rút ra bài học cho bản thân

Giải nhanh:

Nguyễn Lê Thảo Anh (19 tuổi) là thí sinh nữ duy nhất của Việt Nam xuất sắc giành huy chương vàng Olympic hóa học quốc tế năm 2021. Hiện nay Thảo Anh đang theo học chuyên ngành dược lý học tại Đại học Melbourne (Úc), xuất sắc giành học bổng toàn phần. Được xướng tên là 1 trong 10 Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu, Thảo Anh chia sẻ đi kèm với vinh dự và danh hiệu đặc biệt này chính là trách nhiệm lớn lao. Là đại diện cho Việt Nam tham gia nhiều đấu trường tri thức quốc tế, cô càng hiểu rõ hơn ý nghĩa trách nhiệm và nghĩa vụ công dân với Tổ quốc.

Câu 4 (Trang 10): Em hãy xác định lí tưởng sống của mình và xây dựng kế hoạch học tập, rèn luyện bản thân

Giải nhanh:

Nếu “sống không mục đích không làm được gì cả” và nếu “mục đích tầm thường thì không làm được điều gì vĩ đại”. Để không trở thành con người tầm thường, làm cho cuộc sống trôi qua mỗi ngày 1 cách vô nghĩa, em không ngừng tích cực học hỏi, rèn luyện, khám phá những thứ mới mẻ, trải nghiệm nhiều bài học thú vị để mở rộng vốn sống của bản thân.

VẬN DỤNG

Câu 1 (Trang 10): Em hãy cùng bạn thiết kế một tác phẩm tuyên truyền về lí tưởng sống của thanh niên Việt Nam 

Giải nhanh:

Câu 2 (Trang 10): Em hãy thực hiện kế hoạch học tập, rèn luyện bản thân đã xây dựng ở bài luyện tập 4 và báo cáo kết quả thực hiện trước lớp 

Giải nhanh: