BÀI 17. BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG NGUYÊN CỦA NHÀ TRẦN (THẾ KỈ XIII)

1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ (1258)

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát lược đồ 17.1, sơ đồ 17, hãy:

- Tóm tắt diễn biến chính của cuộc kháng chiến lần thứ nhất, chống quân xâm lược Mông Cổ (1258).

– Nêu vai trò của vua Trần Thái Tông và Thái sư Thần Thủ Đô trong cuộc kháng chiến.

Đáp án chuẩn:

+ Năm 1257, Mông Cổ lên kế hoạch đánh chiếm Nam Tống 

+ Vua Trần Thái Tông xuống chiếu cho Trần Quốc Tuấn; truyền lệnh cả nước sắm sửa vũ khí, sẵn sàng chiến đấu.

+ Ngày 17/1/1258: Ngột Lương Hợp Thai dẫn 3 vạn quân tiến vào Binh Là Nguyên 

+ Vua Trần Thái Tông ra trận, trực tiếp chỉ huy chiến đấu, sau đó chủ động rút lui.

+ Ngày 21/1/1258,  Nhân dân thực hiện kế "thanh dã"

+ Quân Mông Cổ tiến vào kinh thành Thăng Long gặp cảnh trống vắng

+ Ngày 29/1/1258,  Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi.

- Trực tiếp chỉ huy chiến đấu, có công lớn trong việc sáng lập vương triều Trần.

2. Cuộc kháng chiến lần thứ hai, chống quân xâm lược Nguyên (1285)

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát lược để 17,2, bảng 17, hãy:

- Tóm tất diễn biến chính của cuộc kháng chiến lần thứ hai, chống quân xâm lược Nguyên (1285)

- Nêu vai trò của vua Trần Nhân Tông và Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến.

Đáp án chuẩn:

- Từ cuối tháng 1/1285, quân Nguyên xâm lược Đại Việt.

- Đầu tháng 2/1285, quân nhà Trần rút lui để củng cố lực lượng, chờ thời cơ phản công.

- Tháng 3, 4/1285, nhân dân thực hiện kế "thanh đá”.

- Tháng 5, 6/1285, quân xâm lược bị đánh bại.

- Chỉ huy quân đội cùng các vua Trần là yếu tố quan trọng dẫn đến thắng lợi.

- Lãnh đạo quân dân Đại Việt vượt qua khó khăn, đánh bại quân xâm lược.

3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba, chống quân xâm lược Nguyên (1287 - 1288)

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát lược đồ 17.3, hãy:

- Tóm tắt diễn biến chính của cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên (1287 – 1288).

- Nêu vai trò của vua Trần Nhân Tông và Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến.

Đáp án chuẩn:

- Tháng 12-1287, Thoát Hoan chỉ huy vượt biển xâm lược Đại Việt.

- Tháng 1-1288, Quân Nguyên tấn công các căn cứ của quân Trần, bắt vua Trần nhưng thất bại.

- Tháng 2-1288, Trần Khánh Dư tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hồ.

- Từ tháng 3-1288, nhà Trần phản công và giành thắng lợi ở trận Bạch Đằng.

- Cuộc kháng chiến kết thúc với chiến thắng quyết định.

4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và kết hợp quan sát, hình 17, hãy:

- Phân tích những nguyên nhân dẫn đến thắng lợi của quân dân nhà Trần trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên (thế kỉ XIII).

- Nêu ý nghĩa lịch sử của ba lần nhà Trần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên.

Đáp án chuẩn:

- Do truyền thống yêu nước và tinh thần chiến đấu dũng cảm của quân dân Đại Việt; tài chỉ huy của các vua Trần cùng các tướng lĩnh như Trần Thủ Độ, Lê Phụ Trần, Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư, Trần Nhật Duật,...

- Bảo vệ vững chắc nền độc lập, chủ quyền của dân tộc

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Trình bày khái quát diễn biến, kết quả và ý nghĩa của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên của nhà Trần (thế kỉ XIII).

Đáp án chuẩn:

1. Ba lần kháng chiến chống quân Mông Nguyên của nhà Trần:

- Lần 1 (1258): Quân Mông Cổ xâm lược, Nhà Trần rút lui, thực hiện kế hoạch "Vườn không nhà trống", phản công thành công ở Đông Bộ Đầu.

- Lần 2 (1285): Quân Nguyên tiến vào, Thoát Hoan tiến công xuống Nam, nhà Trần phản công đánh tan quân giặc.

- Lần 3 (1287): Quân Nguyên tấn công Đại Việt.

2. Nguyên nhân thắng lợi:

- Chuẩn bị chu đáo của nhà Trần và sự đoàn kết toàn dân.

- Chiến lược đúng đắn và lãnh đạo tài tình của các tướng nhà Trần, đặc biệt là Trần Quốc Tuấn.

3. Ý nghĩa lịch sử:

- Đập tan tham vọng xâm lược của quân Nguyên.

- Khẳng định sức mạnh của dân tộc Việt Nam.

- Để lại nhiều bài học quý giá về đoàn kết toàn dân.

Câu 2: Hãy tìm hiểu và giới thiệu danh nhân tiêu biểu của thời Trần có công trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên (thế kỉ XIII).

Đáp án chuẩn:

Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) là anh hùng dân tộc, nhà văn hóa vĩ đại trong lịch sử Việt Nam. Ông còn là tác giả của hai bộ binh thư và đặc biệt bài "Hịch tướng sĩ" nổi tiếng còn lưu truyền đến ngày nay. 

Câu 3: Tinh thần yêu nước, đoàn kết của quân dân Đại Việt thời Trần được phát huy như thế nào trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay?

Đáp án chuẩn:

Phát huy cao độ trong tình hình hiện nay, nhất là phòng, chống dịch COVID-19.