BÀI 18: CÁC CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC TRƯỚC THẾ KỶ X

I. KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG (NĂM 40-43)

Câu hỏi: 

- Những câu thơ trích trong Thiên Nam ngữ lục cho em biết thông tin gì về nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng?

- Dựa vào lược đồ 18.2, em hãy trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng

- Tìm những cụm từ và câu thể hiện ý nghĩa của khởi nghĩa Hai Bà Trưng trong tư liệu 18.3

Đáp án chuẩn: 

Khởi nghĩa Hai Bà Trưng

- Nguyên nhân: Thù nước, khôi phục đất nước, trả thù chồng (Thi Sách).

- Diễn biến:

+ Khởi nghĩa tại Hát Môn (mùa xuân năm 40).

+ Thắng lợi: đánh bại quân Hán, làm chủ Mê Linh, Cổ Loa, Lụy Châu.

+ Tô Định bỏ chạy, quân Hán thất bại.

- Kết quả:

+ Thắng lợi hoàn toàn (năm 40).

+ Thất bại trước quân Hán xâm lược (năm 42).

- Ý nghĩa:

+ Lòng yêu nước, ý chí độc lập.

+ Khẳng định tiềm lực của dân tộc.

II. KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRIỆU (NĂM 248)

Câu hỏi: Dựa vào tư liệu 18.5 và lược đồ 18.7, em hãy:

- Nêu nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa Bà Triệu?

- Trình bày những nét chính của cuộc khởi nghĩa?

Đáp án chuẩn: 

- Nguyên nhân: Ách thống trị tàn bạo của nhà Ngô.

- Diễn biến:

+ Khởi nghĩa bùng nổ năm 248 tại Phú Điền (Thanh Hóa).

+ Nghĩa quân đánh bại nhiều thành ấp của quân Ngô.

+ Nhà Ngô cử quân đàn áp.

+ Bà Triệu hi sinh trên núi Tùng (năm 248).

- Kết quả: Khởi nghĩa thất bại.

III. KHỞI NGHĨA LÝ BÍ VÀ NƯỚC VẠN XUÂN (NĂM 542-602)

Câu hỏi: 

- Em hãy nêu những đóng góp của Lý Bí và triều tiền Lý đối với lịch sử dân tộc

- Ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lí Bí được Quốc sư quán triều Nguyễn nhận định như thế nào qua tư liệu 18.9 ?

Đáp án chuẩn: 

- Đóng góp:

• Khởi nghĩa giành độc lập, lập nhà nước Vạn Xuân.

• Cổ vũ tinh thần yêu nước, tự lực, tự cường.

- Ý nghĩa:

• Khẳng định ý chí, lòng yêu nước, tinh thần dân tộc.

• Tiền đề cho nhà Đinh - Lý sau này.

IV. KHỞI NGHĨA MAI THÚC LOAN (NĂM 713-722)

Câu hỏi: Dựa vào lược đồ 18.10, em hãy trình bày những nét chính của khởi nghĩa Mai Thúc Loan

Đáp án chuẩn: 

V. KHỞI NGHĨA PHÙNG HƯNG 

Câu hỏi: 

- Dựa vào lược đồ 18.12, em hãy tóm tắt lại những diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng?

- Tại sao nhân dân ta gọi Phùng Hưng là Bồ Cái Đại Vương?

Đáp án chuẩn: 

- Tóm tắt lại những diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa Phùng Hưng:

+ 776:

• Phùng Hưng khởi nghĩa ở Đường Lâm, được nhân dân hưởng ứng.
• Chiếm phủ thành Tống Bình, lập chiến khu.

+ 791: Nhà Đường đàn áp, khởi nghĩa thất bại.

+ Ý nghĩa: Giữ gìn độc lập, thể hiện ý chí quật cường.

+ Lý do được gọi là Bố Cái Đại Vương:

• Theo quốc tục, cha là Bố, mẹ là Cái.
• Thể hiện lòng biết ơn, tôn vinh vị anh hùng

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy nêu những đóng góp chung của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời Bắc thuộc

Đáp án chuẩn: 

- Đóng góp:

+ Tô đậm truyền thống yêu nước, bất khuất của dân tộc nói chung và của phụ nữ Việt Nam nói riêng.

+ Phản ánh nỗi bất bình của nhân dân ta trước những chính sách tàn bạo của quân xâm lược.

+ Ý chí quật cường, mong muốn dân tộc được hòa bình, tự do của nhân dân ta.

+ Bước đầu xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ tiền đề mở dường cho nhà Đinh, nhà Lý sau này,...

Câu 3: Em hãy hoàn thành bảng thống kê những sự kiện chính của khởi nghĩa Lí Bí và nước Vạn Xuân theo mẫu bên cạnh

Đáp án chuẩn: 

VẬN DỤNG 

Câu 4: Giả sử em đang học trong một ngôi trường mang tên một trong những vị anh hùng chống Bắc thuộc, hãy viết thư cho một người bạn để kể về câu chuyện của vị anh hùng đó.

Đáp án chuẩn: 

Hà Nội ngày 27-4-2017

Ngọc thân mến,

Đã một tháng kể từ ngày tớ chuyển đi. Cậu và mọi người vẫn khỏe chứ? Tớ nhớ mọi người rất nhiều. Tớ đã chuyển đến nơi ở mới và mọi việc đều ổn. Ngày hôm qua tớ nhập học tại trường THCS Hai Bà Trưng. Tớ rất vui khi được học tại ngôi trường mang tên hai vị anh hùng dân tộc này.

Theo sử sách, Hai Bà Trưng là con cháu của người đứng đầu vùng Mê Linh thời Hùng Vương, gồm Trưng Trắc và Trưng Nhị. Khi giặc phương Bắc cai trị với chính sách tàn bạo, lòng dân vô cùng căm phẫn. Mùa xuân năm 40, chồng của Trưng Trắc là Thi Sách bị Tô Định giết hại, kích động lòng căm hận và khát vọng độc lập trong lòng Hai Bà. Vào một sáng mùa xuân tại Mê Linh, Hai Bà Trưng đã tế cờ khởi nghĩa. Cuộc khởi nghĩa này liên kết sức mạnh toàn dân, trong đó có nhiều nữ tướng như Thánh Thiên, Lê Chân, Bát Nàn, Thiều Hoa… Chỉ trong thời gian ngắn, Hai Bà quét sạch giặc thù và được tôn làm vua.

Nền độc lập kéo dài ba năm (từ năm 40 đến năm 43). Năm 41, nhà Hán sai Mã Viện dẫn đại quân tái xâm lược. Hai Bà Trưng đã tổ chức kháng chiến nhưng cuối cùng hy sinh anh dũng tại Hát giang ngày 6 tháng 2 năm 43, để lại tấm gương oanh liệt.

Hai Bà là tấm gương sáng về tinh thần yêu nước và chống giặc. Vì thế, tớ rất tự hào khi được học tại ngôi trường mang tên hai người phụ nữ anh hùng này. Tớ sẽ cố gắng học hành chăm chỉ để xứng danh là học sinh của trường và tôn vinh sự hy sinh to lớn của những anh hùng đã ngã xuống vì một Việt Nam xinh đẹp.

Thư đã dài, tớ dừng bút tại đây. Hi vọng cậu sẽ hồi âm lại, kể cho tớ nghe những điều thú vị mà cậu gặp được.

Bạn thân,

Chi