CHỦ ĐỀ 1: LỊCH SỬ VÀ SỬ HỌC

BÀI 1: HIỆN THỰC LỊCH SỬ VÀ LỊCH SỬ ĐƯỢC CON NGƯỜI NHẬN THỨC

MỞ ĐẦU

Vậy lịch sử là gì? Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử là gì và liên quan đến những yếu tố cơ bản nào?

Đáp án chuẩn:

Lịch sử là những sự kiện đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người.

Khái niệm lịch sử liên quan đến hai yếu tố: hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử.

KIẾN THỨC MỚI

Câu 1: Trình bày khái niệm lịch sử. Phân biệt hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức

Đáp án chuẩn: 

Lịch sử là những sự kiện đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người.

Phân biệt:

• Hiện thực lịch sử: Toàn bộ những gì đã xảy ra trong quá khứ, tồn tại khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn con người.

• Nhận thức lịch sử: Tri thức, hiểu biết và hình dung của con người về quá khứ.

Câu 2: Hình 2 là hiện thực lịch sử hay lịch sử được con người nhận thức? Hãy giải thích?

Đáp án chuẩn:

Hình 2: hiện thực lịch sử. 

Câu 3: Giải thích khái niệm Sử học

Đáp án chuẩn:

Sử học là một khoa học nghiên cứu về các sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong xã hội loài người và phát hiện ra quy luật phát sinh, phát triển của nó.

Câu 4: Trình bày đối tượng nghiên cứu của Sử học. Cho ví dụ:

Đáp án chuẩn:

Đối tượng bao gồm tất cả hoạt động của con người trong quá khứ, trên mọi lĩnh vực như chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, quân sự, và ngoại giao.

Ví dụ: Sự phát triển công cụ lao động thời nguyên thủy; Các cuộc chiến tranh thế giới…

Câu 5: Khai thác thông tin, tư liệu Hình 5, Hình 6:

Nêu chức năng, nhiệm vụ của Sử học

Cho biết câu chuyện “Thôi trữ giết vua” giáo dục, nêu gương điều gì?

Đáp án chuẩn:

- Chức năng: Khôi phục hiện thực lịch sử một cách chính xác và khách quan; phục vụ cuộc sống hiện tại qua bài học kinh nghiệm từ quá khứ 

- Nhiệm vụ: Cung cấp tri thức khoa học về lịch sử và giáo dục, nêu gương.

Ví dụ: 

- Nghiên cứu sự sụp đổ của nhà nước Âu Lạc năm 179 TCN

- Câu chuyện “Thôi trữ giết vua” giáo dục

Câu 6: Dựa vào kiến thức đã học, hãy giải thích lời phát biểu của Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Đại hội toàn quốc lần thứ hai của Hội Sử học (1988): “Lịch sử chỉ xảy ra duy nhất có một lần, nhưng do nhiều người viết và viết lại nhiều lần. Dù ở thời điểm nào, nhà sử học cũng phải thật trung thực, khách quan.”

Đáp án chuẩn: 

Ý nghĩa từ lời phát biểu của Đại tướng Võ Nguyên Giáp:

+ Hiện thực lịch sử có trước nhận thức lịch sử có sau

+ Trong quá trình nghiên cứu, ghi chép, nhận thức lịch sử, chúng ta cần phải đề cao nguyên tắc trung thực và nguyên tắc khách quan 

VẬN DỤNG

Câu 1: Vì sao trong nhiều trường hợp cùng một hiện thực lịch sử lại có nhiều nhận thức khác nhau?

Đáp án chuẩn:

Do ảnh hưởng của góc nhìn cá nhân, văn hóa, xã hội, nguồn thông tin, thời gian, và mục đích, lợi ích của từng cá nhân hoặc nhóm.

Câu 2: Sưu tầm hình ảnh, tư liệu liên quan đến sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình – Hà Nội vào ngày 2/9/1945. Cho biết hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức phản ánh qua những tư liệu, hình ảnh đó.

Đáp án chuẩn:

Hình ảnh Bản Tuyên ngôn độc lập là hiện thực lịch sử vì Bản Tuyên ngôn là duy nhất và không thể thay đổi.