BÀI 9. VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ

MỞ ĐẦU

Trung du và miền núi Bắc Bộ (hay Trung du và miền núi phía Bắc) có nhiều thế mạnh để phát triển kinh tế – xã hội. Thiên nhiên có sự phân hoá giữa Đông Bắc và Tây Bắc, thành phần dân tộc đa dạng, chất lượng cuộc sống được cải thiện,... Vậy những đặc điểm đó được biểu hiện như thế nào? Các ngành kinh tế phát triển và phân bố ra sao?

Đáp án chuẩn: 

- Đặc điểm phân hóa: Địa hình, khí hậu, sông hồ, khoáng sản, sinh vật,...

- Đặc điểm thành phần dân tộc:

+ Các dân tộc sinh sống đan xen nhau khá phổ biến.

+ Các dân tộc có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp.

- Phát triển và phân bố các ngành kinh tế: vùng có nhiều thế mạnh để phát triển công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản và du lịch.

1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 9.1, hãy:

– Xác định vị trí địa lí của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

– Xác định phạm vi lãnh thổ của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn: 

- Vị trí địa lý: Trung du và miền núi Bắc Bộ nằm ở phía bắc nước ta. 

- Phạm vi lãnh thổ: bao gồm 14 tỉnh, chia thành hai tiểu vùng

1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 9.1, hãy trình bày đặc điểm phân hoa thiên nhiên giữa Đông Bắc và Tây Bắc.

Đáp án chuẩn: 

- Địa hình: Đông Bắc: Chủ yếu là đồi núi thấp, hướng vòng cung. Tây Bắc: Chủ yếu là núi cao và núi trung bình, hướng tây bắc – đông nam

- Khí hậu: Đông Bắc: Nhiệt đới ẩm gió mùa, Tây Bắc: Nhiệt đới ẩm gió mùa

- Sông, hồ: 

+ Đông bắc: Mạng lưới sông ngòi dày đặc

+ Tây bắc: Là thượng nguồn của nhiều con sông.

- Sinh vật: 

+ Đông bắc: Có diện tích rừng lớn

+ Tây Bắc: mang tính nhiệt đới, cận nhiệt đới và ôn đới núi cao.

- Khoáng sản: Đông bắc: Giàu khoáng sản, Tây Bắc: Tập trung ít khoáng sản hơn

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 9.1, hãy trình bày các thế mạnh để phát triển kinh tế của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

Đáp án chuẩn: 

- Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có nhiều thế mạnh để phát triển công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản và du lịch.

+ Địa hình, đất: Vùng có địa hình đa dạng, có đất fe-ra-lit đỏ vàng 

+ Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa

+ Nguồn nước: Vùng có mạng lưới sông ngòi khá dày đặc

+ Rừng: Vùng có diện tích rừng lớn 

+ Khoáng sản đa dạng 

1. ĐẶC ĐIỂM DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy nhận xét đặc điểm nổi bật về thành phần dân tộc của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

Đáp án chuẩn: 

- Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng có nhiều dân tộc sinh sống nhất cả nước. 

- Các dân tộc sinh sống đan xen nhau khá phổ biến.

- Các dân tộc có nhiều kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy nhận xét đặc điểm phân bố dân cư của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

Đáp án chuẩn: 

 Mật độ dân số của vùng thấp hơn mật độ dân số trung bình cả nước. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy nhận xét về chất lượng cuộc sống dân cư của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn: 

- Chất lượng cuộc sống của người dân trong vùng ngày càng được cải thiện

- Trình độ dân trí, chăm sóc sức khoẻ được nâng cao. 

- Quá trình xây dựng nông thôn mới đã tác động tích cực đến chất lượng cuộc sống dân cư của vùng 

1. SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÁC NGÀNH KINH TẾ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 9.2, hãy trình bày tỉnh hình phát triển và phân bổ ngành nông nghiệp, lâm nghiệp của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

1. Đáp án chuẩn: 

2. Nông nghiệp:

- Phát triển cây công nghiệp lâu năm, cây ăn quả, cây dược liệu

- Chăn nuôi gia súc: nuôi nhiều ở Hà Giang, Điện Biên, Sơn La. 

1. Lâm nghiệp: Diện tích rừng trồng ngày càng mở rộng. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 9.2, hãy trình bày tình hình phát triển và phân bố ngành công nghiệp của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn: 

a) Khai thác khoáng sản và thuỷ điện

- A-pa-tit, chỉ, kẽm, đất hiếm, đá vôi 

- Trong vùng đã xây dựng được nhiều nhà máy thuỷ điện. 

b) Các ngành công nghiệp khác

- Công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm và sản xuất đồ uống phát triển mạnh, phân bố rộng khắp 

- Công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính phát triển nhanh. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 9.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn: 

a) Du lịch

- Du lịch được xác định là ngành kinh tế thế mạnh của vùng, đang phát triển cả về số lượng và chất lượng.

- Xu hướng phát triển du lịch của vùng là tập trung vào du lịch sinh thái, ...

b) Các ngành dịch vụ khác

- Thương mại: hoạt động nội thương và ngoại thương ngày càng phát triển.

- Giao thông vận tải: hình thành hệ thống đường bộ cao tốc kết nối với Thủ đô Hà Nội và các trung tâm kinh tế, các cửa khẩu, cảng biển quốc tế. 

- Tài chính ngân hàng: hoạt động tài chính, ngân hàng của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ khá phát triển.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Vẽ sơ đồ thể hiện các thế mạnh về tự nhiên để phát triển kinh tế - xã hội của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn: 

Câu 2: Thu thập thông tin, giới thiệu về một trong các nhà máy thuỷ điện của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ theo gợi ý: tên nhà máy, năm xây dựng/ năm khánh thành, quy mô công suất; vai trò.

Đáp án chuẩn: 

1. Tên nhà máy: Nhà máy thủy điện Hòa Bình

2. Năm xây dựng/ năm khánh thành: năm 1979/ năm 1994

3. Quy mô: Sản lượng điện trung bình năm: 8,16 tỷ kWh

4. Vai trò: cung cấp khoảng 15% sản lượng điện toàn quốc.