BÀI 10. VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG

MỞ ĐẦU

Đồng bằng sông Hồng có nhiều thế mạnh về tự nhiên, dân cư, xã hội,... để phát triển kinh tế; là một trong những vùng phát triển hàng đầu của Việt Nam. Vậy tài nguyên thiên nhiên, dân cư và xã hội của vùng có những đặc điểm nổi bật gì? Các ngành kinh tế của vùng phát triển, phân bố như thế nào?

Đáp án chuẩn:

1. Đặc điểm: Địa hình, đất; Khí hậu; Nguồn nước; Sinh vật

2. Đặc điểm dân cư, xã hội:

+ Vùng có số dân đông.

+ Mật độ dân số cao nhất cả nước.

+ Nguồn lao động dồi dào

+ Quá trình đô thị hóa sớm

1. Các ngành kinh tế của vùng phát triển, phân bố

Cơ cấu kinh tế đang có sự chuyển dịch theo hướng giảm tỉ trọng Nông- lâm- ngư nghiệp, tăng tỉ trọng công nghiệp- xây dựng và dịch vụ.

1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 10.1, hãy:

- Trình bày đặc điểm vị trí địa lí của vùng Đồng bằng sông Hồng.

- Trình bày về phạm vi lãnh thổ của vùng Đồng bằng sông Hồng.

Đáp án chuẩn:

- Vị trí địa lí: diện tích tự nhiên khoảng 21,3 nghìn km², chiếm 6,4% diện tích cả nước. 

- Phạm vi lãnh thổ: Đồng bằng sông Hồng bao gồm Thủ đô Hà Nội, thành phố Hải Phòng và các tỉnh khác

1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 10.1, hãy phân tích thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên để phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản của vùng Đồng bằng sông Hồng.

Đáp án chuẩn:

- Địa hình, đất: đồng bằng chiếm phần lớn diện tích với đất phù sa màu mỡ, địa hình đồi núi chủ yếu là đất fe-ra-lit; ... 

- Khí hậu: nhiệt đới ẩm gió mùa

- Nguồn nước: Vùng có mạng lưới sông ngòi dày đặc 

- Sinh vật: phong phú, hệ sinh thái đa dạng và có nhiều loài đặc hữu

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 10.1, hãy phân tích thể mạnh để phát triển kinh tế biển, đảo của vùng Đồng bằng sông Hồng.

Đáp án chuẩn:

- Đồng bằng sông Hồng có vùng biển rộng lớn, với nhiều đảo và quần đảo thuận lợi để phát triển tổng hợp các ngành kinh tế biển.

- Phát triển kinh tế biển, đảo có vai trò quan trọng đối với vùng Đồng bằng sông Hồng nói riêng và cả nước nói chung, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, bảo vệ an ninh quốc phòng, chủ quyền quốc gia

1. ĐẶC ĐIỂM VỀ DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy:

- Phân tích đặc điểm về dân cư và nguồn lao động của vùng Đồng bằng sông Hồng.

- Trình bày ảnh hưởng của dân cư và nguồn lao động đến sự phát triển kinh tế - xã hội vùng Đồng bằng sông Hồng.

Đáp án chuẩn:

- Đặc đặc điểm về dân cư và nguồn lao động:

+ Đồng bằng sông Hồng là vùng có số dân đông. 

+ Đồng bằng sông Hồng có mật độ dân số cao nhất cả nước. 

+ Vùng có nguồn lao động dồi dào

- Ảnh hưởng: Đặc điểm dân cư, lao động đã tạo lợi thế quan trọng để vùng phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư, chuyển dịch cơ cấu kinh tế. 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy phân tích vấn đề đô thị hóa ở vùng Đồng bằng sông Hồng.

Đáp án chuẩn:

- Đồng bằng sông Hồng có quá trình đô thị hoá diễn ra sớm

- Xu hưởng của vùng giảm sức ép tại các đô thị lớn, phát triển đô thị xanh, đô thị thông minh, đô thị hoà bình.

- Khó khăn trong giải quyết việc làm, nhà ở và quá tải về cơ sở hạ tầng đô thị....

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy trình bày vị thế của Thủ đô Hà Nội.

Đáp án chuẩn:

- Hà Nội là Thủ đô của nước ta, có vị thế đặc biệt quan trọng đối với cả nước, là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về kinh tế, văn hoá, khoa học – giáo dục và giao dịch quốc tế.

- Hà Nội hội tụ nhiều tiềm năng phát triển kinh tế. Hà Nội là cực tăng trưởng chủ đạo của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và vùng kinh tế động lực phía Bắc. 

1. SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ CÁC NGÀNH KINH TẾ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 10.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bổ ngành công nghiệp của vùng Đồng bằng sông Hồng

Đáp án chuẩn:

- Ngành công nghiệp của Đồng bằng sông Hồng được hình thành từ rất sớm, giá trị sản xuất công nghiệp ngày càng tăng..

- Các ngành công nghiệp của vùng đa dạng, chiếm tỉ trọng cao 

- Đồng bằng sông Hồng đã tái cơ cấu các ngành công nghiệp theo hướng hiệu quả, bền vững, chú trọng phát triển công nghiệp xanh.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và hình 10.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bổ ngành dịch vụ của vùng Đồng bằng sông Hồng

Đáp án chuẩn:

- Giao thông vận tải:

+ Đồng bằng sông Hồng đứng đầu cả nước về khối lượng hàng hoá vận chuyển. 

+ Vùng tập trung một số đầu mối giao thông vận tải quan trọng

- Thương mại:

+ Hoạt động nội thương của vùng phát triển, tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cao, tăng liên tục. 

+ Hoạt động ngoại thương được đẩy mạnh, trị giá xuất khẩu tăng.

- Du lịch: phong phú, đa dạng, hấp dẫn du khách. 

- Tài chính ngân hàng: phát triển rộng khắp

Câu hỏi: Dựa vào thông tin, hãy nhận xét tình hình phát triển và phân bố ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản của vùng Đồng bằng sông Hồng.

Đáp án chuẩn:

- Nông nghiệp: Nông nghiệp có sự đa dạng về cây trồng, vật nuôi, trong đó, lúa là cây lương thực chính.

- Lâm nghiệp: Vùng đây mạnh hoạt động trồng rừng kết hợp với bảo vệ, nâng cao chất lượng rừng đặc dụng, rừng phòng hộ ven biển.

- Thủy sản: Đồng bằng sông Hồng đang đẩy mạnh nuôi trồng thuỷ sản theo hướng sinh thái.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Dựa vào bảng 10, hãy so sánh một số chỉ tiêu về sản xuất lương thực, thực phẩm giữa vùng Đồng bằng sông Hồng so với cả nước. Rút ra nhận xét.

Đáp án chuẩn:

- Sản lượng lương thực chủ yếu của vùng đồng bằng sông Hồng chủ yếu là lúa.

- Sản lượng lợn cả nước và riêng đồng bằng Sông Hồng đều có hướng giảm mạnh

- Sản xuất gia cầm cả nước và đồng bằng sông Hồng gia tăng mạnh mẽ

- Thủy sản cũng có xu hướng tăng nhưng không đáng kể.

Câu 2: Sưu tầm tư liệu và viết đoạn văn ngắn giới thiệu về vị thế của Thủ đô Hà Nội.

Đáp án chuẩn:

- Về mặt lịch sử:

+ Hà Nội là thủ đô ngàn năm văn hiến, lưu giữ di sản văn hóa đồ sộ 

+ Nổi tiếng với khu di tích Cổ Loa, kinh thành Thăng Long, Văn Miếu Quốc Tử Giám, Hồ Gươm, Văn Miếu Quốc Tử Giám,... 

- Về mặt chính trị: Hà Nội là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia

- Về mặt kinh tế:

+ Hà Nội là một trong những trung tâm kinh tế năng động nhất cả nước, đóng góp hơn 16% GDP quốc gia..

- Về mặt văn hóa: trung tâm hàng đầu cả nước.