BÀI 4: KHÍ HẬU VIỆT NAM

MỞ ĐẦU

Khí hậu Việt Nam mang tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa và có sự phân hóa đa dạng. Các tính chất đó được biểu hiện như thế nào? Hãy liên hệ với khí hậu ở địa phương em.

Giải rút gọn:

Khí hậu Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, có nắng nhiều, mưa dồi dào và độ ẩm cao. Một số nơi gần chí tuyến hoặc vùng núi cao có khí hậu ôn đới. Nhiệt độ trung bình năm từ 22 - 27oC, thay đổi theo mùa và địa điểm. Việt Nam có hai mùa rõ rệt: mùa khô rét và mùa mưa nóng. Ở phía Bắc, khí hậu thay đổi theo bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông.

1. KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

a) Tính chất nhiệt đới

Nhiệm vụ 1:

CH: Dựa vào thông tin mục a, bảng 4.1, hãy trình bày tính chất nhiệt đới của khí hậu Việt Nam.

Giải rút gọn:

Tính chất nhiệt đới của khí hậu cở nước ta được biểu hiện qua các chỉ số sau:

+ Nhiệt độ trung bình năm trên cả nước đều trên 20⁰C, đạt tiêu chuẩn khí hậu nhiệt đới.

+ Tổng lượng bức xạ nhận được lớn, cán cân bức xạ quanh năm dương (khoảng 75kcal/cm² /năm).

+ Số giờ nắng từ 1400 – 3000h/năm.

b) Tính chất ẩm

Nhiệm vụ 2:

CH: Dựa vào thông tin mục b và bảng 4.2, hãy nêu tính chất ẩm của khí hậu nước ta.

Giải rút gọn:

Tính chất ẩm: Lượng mưa trung bình năm lớn: từ 1500 – 2000 mm/năm và độ ẩm không khí > 80%. 

c) Tính chất gió mùa

Nhiệm vụ 3:

CH: Dựa vào thông tin mục c và hình 4.1, hãy trình bày đặc điểm gió mùa của khí hậu Việt Nam.

Giải rút gọn:

Khí hậu Việt Nam có hai mùa gió:

+ Gió mùa đông (tháng 11- tháng 4 năm sau) lạnh, khô, với khối khí lạnh từ phía Bắc ảnh hưởng đến miền Bắc và hướng đông bắc chiếm ưu thế từ phía nam dãy Bạch Mã trở vào.

+ Gió mùa hạ (từ tháng 5 - tháng 10) nóng, ẩm, chủ yếu có hướng tây nam.

2. SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

Nhiệm vụ 4: Dựa vào thông tin mục 2 và hình 4.2, hãy:

CH: Trình bày sự phân hóa khí hậu (nhiệt độ, lượng mưa) ở hai trạm khí tượng: Lào Cai, Sa Pa.

Giải rút gọn:

Khí hậu ở Lào Cai và Sa Pa có sự phân hóa:

+ Lào Cai: Nhiệt độ trung bình 22oC/năm, lượng mưa trung bình 1765mm/năm.

+ Sa Pa: Nhiệt độ trung bình 15,5oC/năm, lượng mưa trung bình 2674mm/năm. Khí hậu phân hóa theo độ cao. Ở độ cao 104m (Lào Cai), nhiệt độ trung bình năm cao hơn và lượng mưa trung bình thấp hơn so với độ cao 1583 m (Sa Pa).

CH: Chứng minh sự phân hóa đa dạng của khí hậu Việt Nam.

Giải rút gọn:

Khí hậu Việt Nam phân hóa đa dạng:

+ Theo Bắc - Nam: Miền Bắc có mùa đông lạnh, ít mưa, mùa hè nóng, mưa nhiều. Miền Nam có nhiệt độ cao quanh năm, mùa mưa và mùa khô tương phản.

+ Theo Đông - Tây: Đông Trường Sơn và Tây Trường Sơn, Đông Bắc và Tây Bắc.

+ Theo độ cao: Khí hậu núi cao phân hóa theo độ cao, như Tây Bắc với 3 đai khí hậu: nhiệt đới, cận nhiệt và ôn đới núi cao.

+ Theo mùa: Mùa hạ có gió mùa Tây Nam, mùa đông có gió mùa Đông Bắc.

LUYỆN TẬP

CH: Dựa vào bảng 4.1, hãy nhận xét sự khác nhau về chế độ nhiệt (nhiệt độ trung bình năm; nhiệt độ trung bình tháng nóng nhất, lạnh nhất; biên độ nhiệt độ năm) giữa Lạng Sơn và Cà Mau.

Giải rút gọn:

* Nhận xét: Lạng Sơn có nhiệt độ trung bình năm thấp hơn Cà Mau. Biên độ nhiệt trong năm ở Lạng Sơn cao hơn ở Cà Mau rất nhiều. => Lạng Sơn có một mùa đông lạnh, Cà Mau quanh năm nhiệt độ cao.

VẬN DỤNG

CH: Tìm hiểu và cho biết đặc điểm khí hậu ở địa phương em.

Giải rút gọn:

Đặc điểm khí hậu ở Đồng bằng sông Hồng:

+ Khí hậu nhiệt đới gió mùa nóng ẩm, nhiệt độ trung bình năm 22,5- 23,5 oC.

+ Lượng mưa trung bình năm 1400 - 2000mm. Mùa mưa kéo dài từ tháng 6 đến tháng 10.

+ Trong năm có 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông. Mùa hạ nóng, ẩm, mưa nhiều, thường có bão. Mùa đông lạnh, khô, mưa ít.