CHƯƠNG 2: KHÍ HẬU VÀ THUỶ VĂN VIỆT NAM

BÀI 4: KHÍ HẬU VIỆT NAM

I. KHÍ HẬU NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA

a. Tính chất nhiệt đới

• Nhiệt độ không khí trung bình năm cả nước trên 20°C (trừ vùng núi cao ) và tăng dần từ bắc vào nam.
• Số giờ nắng đạt từ 1.400 - 3.000 giờ năm, cán cân bức xạ từ 70 - 100 kcal/m2/năm

b. Tính chất ẩm

• Độ ẩm không khí rất cao, trung bình trên 80%
• Lượng mưa lớn, trung bình dao động từ 1500 – 2000mm/năm.

c. Tính chất gió mùa 

- Gió mùa đông:

• Thời gian hoạt động từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau
• Nguồn gốc: từ phía Bắc di chuyển xuống
• Hướng: Đông Bắc là chủ yếu
• Tác động, ảnh hưởng:
• Ở miền Bắc: mùa đông lạnh (nửa đầu mùa đông có thời tiết lạnh, khô; nửa cuối mùa đông có thời tiết lạnh, ẩm).
• Ở miền Nam: Tín phong bán cầu Bắc có hướng đông bắc chiếm ưu thế gây mưa lớn ở vùng ven biển Nam Trung Bộ; khô nóng ở Tây Nguyên và Nam Bộ

- Gió mùa hạ:

• Thời gian hoạt động từ tháng 5 đến tháng 10
• Nguồn gốc: đầu mùa hạ thổi từ bắc Ấn Độ Dương; giữa và cuối mùa hạ di chuyển từ nam bán cầu lên.
• Hướng: Tây Nam là chủ yếu
• Tác động, ảnh hưởng:

Đầu mùa hạ, gây mưa lớn cho đồng bằng Nam Bộ và Tây Nguyên. Khi vượt qua dãy Trường Sơn và các dãy núi chạy ở dọc biên giới Việt Lào, tính chất của gió thay đổi do hiệu ứng phơn khiên phía đông dãy Trường Sơn và phía nam khu vực Tây Bắc có thời tiết khô nóng (gió Tây khô nóng).

Vào giữa và cuối mùa hạ, tạo nên thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều phổ biến trên cả nước. Hiện tượng thời tiết cực đoan trong mùa này là bao kèm theo mưa lớn.

III. SỰ PHÂN HÓA ĐA DẠNG CỦA KHÍ HẬU VIỆT NAM

Phân hoá theo chiều bắc – nam

- Khí hậu trên phần đất liền của Việt Nam có thể chia thành hai miền:

• Miền khí hậu phía Bắc: từ dãy Bạch Mã trở ra. Nhiệt độ không khí trung bình năm trên 20°C. Mùa đông do ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, nửa đầu mùa đông tương đối khô và nửa cuối mùa đông ẩm ướt. Mùa hạ nóng, ẩm và mưa nhiều.
• Miền khí hậu phía Nam: từ dãy Bạch Mã trở vào. Nhiệt độ không khí trung bình nằm trên 25°C, biên độ nhiệt độ trung bình năm nhỏ hơn 9°C; khí hậu phân hoá thành hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô.

Phân hoá theo chiều đông – tây

- Theo chiều đông – tây, khí hậu nước ta có sự phân hoá giữa vùng biển và đất liền, giữa vùng đồng bằng ở phía đông và vùng núi ở phía tây.

• Vùng biển và thềm lục địa có khí hậu ôn hoà hơn trong đất liền.
• Vùng đồng bằng ven biển có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.
• Vùng đồi núi phía tây khí hậu phân hoá phức tạp do tác động của gió mùa và hướng của các dãy núi.

Phân hoá theo độ cao

- Khí hậu Việt Nam có sự phân hoá theo độ cao. Từ thấp lên cao, nước ta có ba đai khí hậu:

• Ở dưới thấp (miền Bắc đến độ cao 600 – 700 m, miền Nam đến độ cao 900 – 1.000 m) có khí hậu nhiệt đới gió mùa. Mùa hạ nóng, nhiệt độ trung bình các tháng mùa hạ đều trên 25°C. Độ ẩm và lượng mưa thay đổi tuỳ nơi.
• Lên cao hơn (đến dưới 2 600 m) có khí hậu cận nhiệt đới gió mùa trên núi, Nhiệt độ trung bình các tháng đều dưới 25°C, lượng mưa và độ ẩm tăng lên.