BÀI 23: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI CỦA NHẬT BẢN

MỞ ĐẦU

Nhật Bản là quốc gia nằm ở khu vực Đông Á, có điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên không thuận lợi như nhiều nước khác nhưng dân cư và xã hội có nhiều nét nổi bật, đặc sắc. Những điều kiện đó đã ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước?.

Gợi ý đáp án:

Ý chí của con người, áp dụng những thành tựu khoa học- kĩ thuật đã giúp Nhật Bản trở thành một trong những cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ

Nhiệm vụ 1: Dựa vào thông tin mục I và hình 23.1, hãy:

CH1: Xác định vị trí địa lí của Nhật Bản. 

Gợi ý đáp án:

– Nhật là nước quần đảo tọa lạc trên Thái Bình Dương, thuộc Đông Á cách không xa lục địa châu Á.

CH2: Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế - xã hội Nhật Bản.

Gợi ý đáp án:

- Có điều kiện để xây dựng hải cảng, phát triển tổng hợp kinh tế biển.

II. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Nhiệm vụ 2: Dựa vào thông tin mục II và hình 23.1, hãy:

CH1: Trình bày đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Nhật Bản. 

Gợi ý đáp án:

CH2: Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội Nhật Bản.

Gợi ý đáp án:

a) Địa hình, đất

- Ảnh hưởng:

+ Địa hình núi cao gây khó khăn cho giao thông trong các vùng, một số núi phát triển du lịch (Phú Sĩ).

b) Khí hậu

- Ảnh hưởng: Khí hậu phân hóa tạo điều kiện cho Nhật Bản phát triển cây trồng, vật nuôi đa dạng, thuận lợi cho du lịch.

c) Sông, hồ

- Ảnh hưởng:

+ Sông có ít giá trị giao thông nhưng có giá trị về thủy điện 

+ Hồ có giá trị cao với du lịch, nghỉ dưỡng.

d) Biển

- Ảnh hưởng:

+ Vùng biển nhiều vũng vịnh thuận lợi để xây dựng cảng biển

+ Vùng biển giàu hải sản là điều kiện thuận lợi để phát triển ngành đánh cá.

e) Sinh vật

- Ảnh hưởng: Rừng và các vườn quốc gia là tài nguyên có giá trị cao để phát triển ngành lâm nghiệp và du lịch, điều hòa khí hậu

g) Khoáng sản

- Ảnh hưởng: là khó khăn cho Nhật Bản trong việc phát triển kinh tế 

III. DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI

1. Dân cư

Nhiệm vụ 3: Dựa vào thông tin mục 1, và hình 23.3, hãy:

CH1: Nêu đặc điểm nổi bật về dân cư Nhật Bản. 

Gợi ý đáp án:

- Đông dân với 126,2 triệu người (2020)

- Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên thấp và giảm.

- Kết cấu dân số già. Tuổi thọ trung bình: 84 tuổi

– Mật độ dân số trung bình cao, dân cư tập trung nhiều ở các đô thị ven biển.

CH2: Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội của Nhật Bản.

Gợi ý đáp án:

Thuận lợi:

- Dân số đông, nguồn lao động dồi dào. 

- Người lao động Nhật Bản cần cù, làm việc tích cực

Khó khăn:

- Dân số giá gây thiếu nguồn lao động trong tương lai.

- Chi phí cho người già lớn 

2. Xã hội

CH: Dựa vào thông tin mục 2, hãy phân tích tác động của các đặc điểm xã hội tới phát triển kinh tế - xã hội của Nhật Bản.

Gợi ý đáp án:

- Nhật Bản có phong tục tập quán và nền văn hóa đặc sắc. Người dân rất chăm chỉ, có tính kỉ luật và tinh thần trách nhiệm cao. 

- Ý chí vươn lên đã khắc phục được khó khăn về điều kiện tự nhiên tạo điều kiện thúc đẩy nền kinh tế.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH1: Tại sao nói điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Nhật Bản không thực sự thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội?

Gợi ý đáp án:

+ Tài nguyên khoáng sản nghèo nàn

+ Điều kiện khí hậu khắc nghiệt

+ Nhiều thiên tai 

CH2: Dựa vài bảng 23.1, hãy nhận xét sự thay đổi trong cơ cấu dân số theo tuổi của Nhật Bản giai đoạn 1950- 2020.

Gợi ý đáp án:

Cơ cấu dân số già hóa.

Vận dụng

CH: Tìm kiến thông tin, trình bày thực trạng và ảnh hưởng của già hóa dân số đến phát triển kinh tế - xã hôi của Nhật Bản.

Gợi ý đáp án:

Nhật Bản đang là một trong những quốc gia có tỷ lệ già hóa dân số ở Nhật Bản mức khá cao. Số lượng người lớn tuổi ở đây tăng cao qua từng năm và tỷ lệ người trẻ thấp đi. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy trong tương lai như thiếu nguồn lao động, nhà nước mất nhiều chi phí phúc lợi xã hội cho người già.