BÀI 3: MA TÚY, TÁC HẠI CỦA MA TÚY

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

KHỞI ĐỘNG

CH: Trong thời gian sinh hoạt hè ở địa phương, bạn Hoa được phân công tuyên truyền, vận động mọi người ở cộng đồng về phòng, chống ma túy. Em hãy tư vấn cho bạn Hoa về nội dung cần tuyên truyền, vận động. 

I. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG MA TÚY

1. Quy định tại Luật phòng, chống ma túy

a. Chất ma túy, cây có chứa chất ma túy và người nghiện ma túy 

CH: Theo em, chất ma túy là gì? Những cây nào có chứa chất ma túy? Thế nào là người nghiện ma túy?

b. Các hành vi bị nghiêm cấm

CH: 1. Nhà trường tổ chức xét nghiệm để phát hiện học sinh sử dụng trái phép chất ma túy. Bạn An không tham gia thì có vi phạm pháp luật không? Vì sao?

2. Theo em, các hành vi nào bị nghiêm cấm trong phòng, chống ma túy?

c. Trách nhiệm của cá nhân, gia đinh trong phòng, chống ma túy

CH: Theo em, cá nhân, gia đình cần phải làm gì để phòng, chống ma túy?

2. Quy định tại một số văn bản khác

CH: Trong các tình huống sau, có những hành vi nào vi phạm pháp luật, vì sao?

1. Nhà bạn G ở trên núi, rất xa trạm y tế. Bố mẹ G trồng mấy cây thuốc phiện để làm thuốc uống khi nhà có người đau bụng.  

2. Sáng nay, cô H được bác hàng xóm nhờ chuyển một gói hàng đã niêm phong cho một tài xế xe tải ở thị trấn. Vì vội đi làm nên cô cũng không hỏi là hàng gì. Mấy hôm sau, cô H thấy báo chí đưa tin công an vừa phát hiện một vụ vận chuyển trái phép chất ma túy, ảnh chụp tang vật chính là gói hàng bác hàng xóm đã nhờ cô chuyển cho tài xế. 

II. TÁC HẠI CỦA MA TÚY VÀ HÌNH THỨC, CON ĐƯỜNG GÂY NGHIỆN MA TÚY

1. Tác hại của ma túy

CH: Bạn A sinh ra trong một gia đình đông con, hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Do mải chơi nên bạn A bị đối tượng xấu rủ rê, lôi kéo sử dụng chất ma túy một số lần. 

Theo em, nếu bạn A nghiện ma túy thì sẽ gây những tác hại gì cho bản thân, gia đình và xã hội?

2. Hình thức, con đường gây nghiện ma túy

a. Quá trình nghiện ma túy

CH: Em hãy quan sát Hình 3.7 và cho biết: Quá trình nghiện ma túy gồm những giai đoạn nào?

b. Một số nguyên nhân dẫn tới nghiện ma túy

CH: Theo em, nguyên nhân dẫn tới nghiên ma túy là gì? Nguyên nhân nào là chính?

Luyện tập 

CH: 1. K và Q là bạn thân. Một lần, tình cờ K xem quảng cáo trên internet về một số chất không phải ma túy (bóng cười, keo con chó,...) nhưng khi hít các chất này sẽ gây hưng phấn, kích thích thần kinh, tạo cảm giác vui vẻ, mê man. K rủ Q mua về dùng thử. Nếu thấy sắp bị nghiện thì phải dừng lại ngay.

Nếu em là bạn Q, em sẽ làm gì để ngăn cản bạn K?

2. Bạn em có những biểu hiện như ngáp vặt, ngủ gật, toát mồ hôi, học lực giảm sút,...thì có thể kết luận bạn em bị nghiện ma túy không? Vì sao?

III. TRÁCH NHIỆM CỦA HỌC SINH TRONG PHÒNG, CHỐNG MA TÚY

CH: Em hãy nêu những việc học sinh cần làm và không được làm để phòng, chống ma túy. 

LUYỆN TẬP

CH: Gia đình bạn T thuộc hộ nghèo. Lên lớp 10, T học ở trường cách xa nhà nên phải thuê nhà trọ. Đã mấy tháng nay T chưa trả tiền nhà và tiền ăn cũng sắp hết. Đúng lúc này, H - một thanh niên T mới quen đề nghị trả tiền thuê nhà cả năm nếu T đồng ý mỗi tháng cho H mượn phòng trọ một giờ. T vội nhận lời ngay và cũng không hỏi H mượn phòng trọ để làm gì. Một hôm đi học về, T thấy công an xã bắt quả tang H đang mua bán chất trái phép ma túy tại phòng trọ của mình.

Theo em, có những hành vi vi phạm pháp luật nào trong tình huống trên?

VẬN DỤNG

CH: Em hãy xây dựng và trình bày trước lớp một trong hai nội dung sau:

1. Báo cáo về chủ đề: "Chúng em nói không với ma túy học đường".

2. Kế hoạch tuyên truyền, vận động mọi người ở cộng đồng nơi em ở về phòng, chống ma túy. 

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

KHỞI ĐỘNG

CH: Nội dung bạn Hoa có thể tuyên truyền vận động như:

- Nhận thức chung về ma túy: chất ma túy là gì, phương pháp nhận biết chất ma túy, một số loại ma túy thường gặp.

- Nhận biết nghiện ma túy, nguyên nhân dẫn đến nghiện ma túy, tác hại từ nghiện ma túy và các phương pháp cai nghiện phổ biến.

- Một số giải pháp phòng, chống tệ nạn ma túy.

- Nhận thức cơ bản về các chế tài hình sự.

I. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ PHÒNG, CHỐNG MA TÚY

1. Quy định tại Luật phòng, chống ma túy

a. Chất ma túy, cây có chứa chất ma túy và người nghiện ma túy 

CH: Chất ma túy: là chất gây nghiện, chất hướng thần, được quy định trong danh mục chất ma túy do Chính phủ ban hành.

 - Chất gây nghiện: là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh, dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng.

- Chất hướng thần: là chất kích thích hoặc ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác. Nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn tới tình trạng nghiện đối với người sử dụng.

- Những cây có chứa chất ma túy: Cây thuốc phiện, Cây cooca, Cây cần sa, Các loại cây khác có chứa chất ma túy do Chính phủ quy định.

- Người nghiện ma túy là người sử dụng chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần và bị lệ thuộc vào các chất này.

b. Các hành vi bị nghiêm cấm

CH: 1. Nhà trường tổ chức xét nghiệm để phát hiện học sinh sử dụng trái phép chất ma túy. Bạn An không tham gia xét nghiệm để phát hiện học sinh sử dụng trái phép chất ma túy là vi phạm một trong những quy định các hành vi bị nghiêm cấm (Chống lại hoặc cản trở việc xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể).

2. Các hành vi bị nghiêm cấm trong phòng, chống ma túy:

- Trồng cây có chứa chất ma túy, hướng dẫn trồng cây có chứa chất ma túy.

- Sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán, trao đổi trái phép chất ma túy, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần.

- Sử dụng, tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.

- Cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy.

- Chứa chấp, hỗ trợ việc sử dụng chất ma túy.

- Sản xuất, tàng trữ, mua bán, vận chuyển phương tiện, dụng cụ vào việc sản xuất hoặc sử dụng trái phép chất ma túy.

- Hướng dẫn sản xuất, hướng dẫn sử dụng trái phép chất ma túy.

- Quảng cáo, tiếp thị chất ma túy.

- Chống lại hoặc cản trở việc xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể, xác định tình trạng nghiện ma túy.

- Cản trở người thực thi nhiệm vụ phòng, chống ma túy, người tham gia phòng, chống ma túy.

c. Trách nhiệm của cá nhân, gia đinh trong phòng, chống ma túy

CH: Để phòng, chống ma túy, cá nhân, gia đình cần:

- Tuyên truyền, giáo dục thành viên trong gia đình, người thân về tác hại của ma túy và thực hiện quy định của pháp luật về phòng, chống ma túy; quản lí, ngăn chặn thành viên trong gia đình vi phạm pháp luật về phòng, chống ma túy.

- Thực hiện đúng chỉ định của người có thẩm quyền về sử dụng thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần, thuốc tiền chất, thuộc thú y có chứa chất ma túy, tiền chất.

- Hợp tác với cơ quan chức năng trong đấu tranh với tội phạm về tệ nạn ma túy; tham gia hỗ trợ hoạt động cai nghiện ma túy; theo dõi, giúp đỡ người sau cai nghiện ma túy hòa nhập cộng đồng; phòng chống tái nghiện ma túy.

- Cung cấp kịp thời thông tin về tội phạm, tệ nạn ma túy và việc trồng cây có chứa chất ma túy cho cơ quan công an hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền; tham gia xóa bỏ cây có chứa chất ma túy do chính quyền địa phương tổ chức.

2. Quy định tại một số văn bản khác

CH: Tình huống 1: Vi phạm pháp luật vì vi phạm vào hành vi cấm trong phòng, chống ma túy (trồng cây có chứa chất ma túy).

- Tình huống 2:  Cô H không biết gói hàng đã niêm phong là gì vì cô không kiểm tra. Tuy nhiên sau khi đã biết đó là hàng trái phép (chất ma túy) và nhận ra gói hàng chính mình đã vận chuyển, cô H cần tự giác, nghiêm túc báo cáo cơ quan công an để xử lí, giải quyết. 

II. TÁC HẠI CỦA MA TÚY VÀ HÌNH THỨC, CON ĐƯỜNG GÂY NGHIỆN MA TÚY

1. Tác hại của ma túy

CH: Theo em, nếu bạn A nghiện ma túy thì sẽ gây những tác hại cho:

- Bản thân: Dễ mắc các bệnh về:

+ Hệ tiêu hóa: chán ăn, buồn nôn, đau bụng, táo bón,…

+ Hô hấp: viêm mũi, viêm xoang, viêm đường hô hấp,..

+ Hệ tuần hoàn: loạn nhịp tim, tăng giảm đột ngột huyết áp,…

+ Da: ghẻ lở, hắc lào, viêm da,…

+ Hệ thần kinh: kích thích, ức chế từng phần ở bán cầu đại não.

+ Gan, thận: suy gan, suy thận,…

+ Có thể dẫn tới tử vong. 

+ Ảo giác, hoang tưởng, kích động.

+ Rối loạn về nhận thức, cảm xúc.

+ Có những hành động nguy hiểm cho bản thân, cộng đồng và những hành vi vi phạm đạo đức xã hội, pháp luật.

+ Có xu hướng sống khéo minh, thu mình, ngại tiếp xúc, hay cáu gắt, gây gổ. 

- Gia đình: Tiêu tốn tiền bạc, làm mất mát tài sản, thiệt hại kinh tế gia đình. Có hành vi liều lĩnh, hung bạo, hành hạ người thân dẫn đến hạnh phúc tan vỡ gia đình.

- Xã hội: Lực lượng lao động của gia đình và xã hội bị suy giảm.

+ Tổn thất ngân sách Nhà nước do phải: Chi trả cho công tác phòng, chống ma túy, tổ chức cai nghiện ma túy, tổ chức điều tra, truy tố, xét xử, đào tạo nhân lực thay thế những người nghiện ma túy đang ở độ tuổi lao động.

2. Hình thức, con đường gây nghiện ma túy

a. Quá trình nghiện ma túy

CH: Quá trình nghiện ma túy gồm 3 giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Sử dụng ma túy – sử dụng ma túy lần đầu tiên, sử dụng thỉnh thoảng, sử dụng thường xuyên.

- Giai đoạn 2: Lạm dụng ma túy – sử dụng quá mức hoặc quá giới hạn đã được quy định.

- Giai đoạn 3: Lệ thuộc ma túy.

b. Một số nguyên nhân dẫn tới nghiện ma túy

Luyện tập 

CH: 1. Nếu em là bạn Q, để ngăn cản bạn K em sẽ:

- Khuyên ngăn, giải thích cho bạn K đây là những chất gây hưng phấn, kích thích thần kinh, tạo cảm giác mê mán. Dùng nhiều sẽ gây nghiện, gây tổn hại về sức khỏe, tinh thần,…

- Nếu K vẫn không nghe và kiên quyết mua về dùng thử, cần báo ngay cho gia đình và thầy cô giáo bạn K để người lớn có cách giải quyết và bảo ban bạn K.

2. Những biểu hiện ngáp vặt, ngủ gật, toát mồ hôi, học lực giảm sút,…là một số biểu hiện của học sinh nghiện ma túy. Để có thể kết luận chính xác về mức độ, cũng như tình trạng bệnh, cần đến cơ sở y tế khám và có kết luận chắc chắn để có phương hướng điều trị. 

III. TRÁCH NHIỆM CỦA HỌC SINH TRONG PHÒNG, CHỐNG MA TÚY

CH: - Những việc HS được làm để phòng chống ma túy:

+ Nghiêm túc thực hiện chương trình giáo dục về phòng chống ma túy.

+ Tích cực thực hiện các biện pháp ngăn chặn học sinh vi phạm pháp luật về phòng, chống ma túy do nhà trường phối hợp với gia đình.

+ Tham gia xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể do nhà trường phối hợp với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.

+ Tích cực vận động, tuyên truyền, vận động người thân, gia đình, cộng đồng nơi cư trú thực hiện nghiêm quy định của pháp luật về phòng chống ma túy.

+ Chủ động phát hiện, tố giác người thân và những người có xung quanh có hành hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống ma túy.

- Những việc HS không được làm để phòng chống ma túy:

+ Không vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm tại Luật Phòng, chống ma túy.

+ Không sử dụng chất ma tuy, dù chỉ là một lần và dưới bất kì hình thức nào.

LUYỆN TẬP

CH: Những hành vi vi phạm pháp luật trong tình huống:

- Mua bán chất ma túy trái phép.

- Trả tiền thuê nhà cả năm nhưng mỗi tháng mượn 1 giờ với mục đích sử dụng làm nơi mua bán trái pháp luật.

VẬN DỤNG

CH: Xây dựng và trình bày trước lớp về chủ đề Chúng em nói không với ma túy với các nội dung:

- Giải thích thuật ngữ: Tệ nạn xã hội, ma túy.

- Làm rõ các tác hại của ma túy.

- Cần khẳng định: Phải nói "không" với ma tuý.

- Biện pháp phòng chống ma tuý.