PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

MỞ ĐẦU

Vậy lịch sử là gì? Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử là gì và liên quan đến những yếu tố cơ bản nào?

KIẾN THỨC MỚI

Câu 1: Trình bày khái niệm lịch sử. Phân biệt hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức.

Câu 2: Hình 2 là hiện thực lịch sử hay lịch sử được con người nhận thức? Hãy giải thích?

Câu 3: Giải thích khái niệm Sử học.

Câu 4: Trình bày đối tượng nghiên cứu của Sử học. Cho ví dụ:

Câu 5: Khai thác thông tin, tư liệu Hình 5, Hình 6:

Nêu chức năng, nhiệm vụ của Sử học

Cho biết câu chuyện “Thôi trữ giết vua” giáo dục, nêu gương điều gì?

Câu 6: Dựa vào kiến thức đã học, hãy giải thích lời phát biểu của Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Đại hội toàn quốc lần thứ hai của Hội Sử học (1988): “Lịch sử chỉ xảy ra duy nhất có một lần, nhưng do nhiều người viết và viết lại nhiều lần. Dù ở thời điểm nào, nhà sử học cũng phải thật trung thực, khách quan.”

VẬN DỤNG

Câu 1: Vì sao trong nhiều trường hợp cùng một hiện thực lịch sử lại có nhiều nhận thức khác nhau?

Câu 2: Sưu tầm hình ảnh, tư liệu liên quan đến sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình – Hà Nội vào ngày 2/9/1945. Cho biết hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức phản ánh qua những tư liệu, hình ảnh đó.

PHẦN II: 5 PHÚT GIẢI BÀI.

MỞ ĐẦU

Khái niệm lịch sử có thể hiểu theo ba nghĩa chính:

- Thứ nhất, lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người.

- Thứ hai, lịch sử là những câu chuyện về quá khứ hoặc tác phẩm ghi chép về quá khứ

- Thứ ba, lịch sử là một khoa học (còn gọi là Sử học) nghiên cứu về quá khứ của con người. Khoa học lịch sử nghiên cứu các sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong xã hội loài người và phát hiện ra quy luật phát sinh, phát triển của nó.

Như vậy, khái niệm lịch sử gắn liền với hai yếu tố cơ bản hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử.

Hiện thực lịch sử: là toàn bộ những gì đã diễn ra trong quá khứ, tồn tại một cách khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người (người nhận thức)

Nhận thức lịch sử: Là toàn bộ những tri thức, hiểu biết, những ý niệm và hình dung của con về quá khứ.

KIẾN THỨC MỚI

Câu 1: 

- Khái niệm Lịch sử có thể hiểu theo ba nghĩa chính:

+ Thứ nhất, lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người.

+ Thứ hai, lịch sử là những câu chuyện về quá khứ hoặc tác phẩm ghi chép về quá khứ

+ Thứ ba, lịch sử là một khoa học (còn gọi là Sử học) nghiên cứu về quá khứ của con người. Khoa học lịch sử nghiên cứu các sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong xã hội loài người và phát hiện ra quy luật phát sinh, phát triển của nó.

- Phân biệt hiện thực lịch sử được con người nhận thức

Hiện thực lịch sử: là toàn bộ những gì đã diễn ra trong quá khứ, tồn tại một cách khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người (người nhận thức)

Lịch sử được con người nhận thức: là toàn bộ những tri thức, hiểu biết, những suy nghĩ và hình dung của con người về quá khứ (nhận thức về sự kiện, hiện tượng đã diễn ra)

Câu 2:

Hình 2 là hiện thực lịch sử. Vì đây là sự kiện Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam và đây là sự kiện duy nhất và không thể thay đổi.

Câu 3:

Sử học là một khoa học nghiên cứu về các sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong xã hội loài người và phát hiện ra quy luật phát sinh, phát triển của nó.

Câu 4:

Đối tượng nghiên cứu của Sử học rất đa dạng và mang tính toàn diện, gồm toàn bộ những hoạt động của con người (cá nhân, tổ chức, cộng đồng, quốc gia hoặc khu vực,...) trong quá khứ, diễn ra trên mọi lĩnh vực, như chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, quân sự, ngoại giao,...

- Ví dụ:

+ Bước phát triển về công cụ lao động của con người thời nguyên thủy

+ Hoạt động của các vua chúa, quan lại thời phong kiến

+ Các cuộc chiến tranh thế giới

Câu 5: 

- Chức năng và nhiệm vụ của sử học:

+ Chức năng của Sử học là khôi phục hiện thực lịch sử thật chính xác, khách quan (chức năng khoa học) và phục vụ cuộc sống của con người hiện tại thông qua những bài học kinh nghiệm được đúc kết từ quả khứ (chức năng xã hội).

+ Nhiệm vụ của Sử học là cung cấp những tri thức khoa học về lịch sử và giáo dục, nêu gương.

- Ví dụ: khi nghiên cứu về sự sụp đổ của nhà nước Âu Lạc đổ trước cuộc chiến tranh xâm lược của quân Nam Việt (năm 179 TCN)

+ Nhiệm vụ của sử học: cung cấp những tri thức khoa học về nguyên nhân thất bại và mốc thời gian sụp đổ của nhà nước Âu Lạc; hướng con người đến tinh thần cảnh giác trong quá trình đấu tranh bảo vệ Tổ quốc

+ Chức năng sử học: từ sự sụp đổ của nhà nước Âu Lạc, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học kinh nghiệm từ quá khứ để phục vụ cho quá trình đấu tranh bảo vệ Tổ quốc hiện nay, như: nâng cao tinh thần cảnh giác trước mọi âm mưu và hành động của kẻ thù…

- Câu chuyện “Thôi trữ giết vua” giáo dục, nêu gương những điều sau:

+ Ca ngợi tấm gương trung thực của cha con Thái sử bá và Nam sử thị.

+ Định hướng, khuyên các nhà sử học khi ghi chép lịch sử cần trung thực, tôn trọng những gì đã diễn ra, không xuyên tạc, thêm bớt hoặc làm sai lệch hiện thực lịch sử…

Câu 6: Ý nghĩa từ lời phát biểu của Đại tướng Võ Nguyên Giáp:

+ Hiện thực lịch sử có trước nhận thức lịch sử có sau. Hiện thực lịch sử là duy nhất và không thể thay đổi, nhưng nhận thức lịch sử rất đa dạng và có thể thay đổi theo thời gian. (Điều này thể hiện qua chi tiết: “Lịch sử chỉ xảy ra duy nhất có một lần, nhưng do nhiều người viết và viết lại nhiều lần”).

+ Trong quá trình nghiên cứu, ghi chép, nhận thức lịch sử, chúng ta cần phải đề cao nguyên tắc trung thực (tôn trọng những gì đã diễn ra trong quá khứ, không xuyên tạc, thêm bớt hoặc làm sai lệch hiện thực lịch sử) và nguyên tắc khách quan (cần nhận thức lịch sử dưới góc nhìn đa chiều, không nên nhận thức phiến diện, một chiều).

VẬN DỤNG

Câu 1: Trong nhiều trường hợp cùng một hiện thực lịch sử nhưng lại có nhiều nhận thức khác nhau vì sự ảnh hưởng của góc nhìn cá nhân, văn hóa, xã hội, nguồn thông tin, thay đổi theo thời gian và mục đích và lợi ích của mỗi cá nhân hoặc nhóm.

Câu 2: Đây là Hình ảnh Bản Tuyên ngôn độc lập được phục dựng lại theo đúng nguyên bản gốc mà Bác Hồ đọc vào ngày 2/9/1945. Và đó là hiện thực lịch sử vì Bản Tuyên ngôn là duy nhất và không thể thay đổi.