Slide bài giảng lịch sử 7 chân trời bài 14: Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô – Đinh – tiền Lê (938 – 1009) (4 tiết)

Tóm lược nội dung

^{BÀI 14. CÔNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT NƯỚC THỜI NGÔ- ĐINH- TIỀN LÊ (938- 1009)}

1. Ngô Quyền dựng nền độc lập

Câu 1: Em hãy nêu những việc làm thể hiện ý thức độc lập tự chủ của Ngô Quyền trong xây dựng đất nước. 

Trả lời rút gọn:

- Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, bỏ chức Tiết độ sứ và đóng đô ở Cổ Loa.

- Ngô Quyền đã thiết lập bộ máy chính quyền mới, vua đứng đầu triều đình, dưới có các chức quan văn, võ và cử tướng lĩnh trấn giữ các châu quan trọng ở địa phương. 

2. Công cuộc thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh và sự thành lập nhà Đinh

Câu 1: 

- Vì sao gọi tình hình đất nước cuối thời Ngô là "Loạn 12 sứ quân"?

- Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước trong hoàn cảnh nào? Trình bày nét chính về công cuộc thống nhất đất nước của ông.

Trả lời rút gọn:

- Tình hình đất nước cuối thời Ngô là "Loạn 12 sứ quân" vì sau khi Ngô Quyền mất, các con ông không đủ sức giữ vững chính quyền trung ương, một số hào trưởng địa phương nổi lên chiếm giữ các nơi. Đến năm 965, chính quyền nhà Ngô tan rã, đất nước lâm vào tình trạng cát cứ, gọi là "Loạn 12 sứ quân".

- Hoàn cảnh thống nhất đất nước và công cuộc thống nhất của Đinh Bộ Lĩnh:

+ Năm 965, nhà Ngô tan rã, đất nước lâm vào tình trạng cát cứ, rối ren.

+ Khi đó ở Ninh Bình có Đinh Bộ Lĩnh có tài cầm quân, đánh đâu thắng đó được nhân dân gọi là Vạn Thắng Vương. Nhờ có tài năng sáng suốt và sự dũng cảm, trong vòng 2 năm (966-967), ông đã sử dụng sức mạnh quân sự kết hợp với những biện pháp mềm dẻo để thu pục và dẹp yên 12 sứ quân thống nhất đất nước. 

3. Cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê (năm 981)

Câu 1: Dựa vào lược đồ 14.9, em hãy mô tả nét chính về cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê (năm 981).

Trả lời rút gọn:

- Hoàn cảnh lịch sử:

+ Cuối thời Đinh, nội bộ triều đình lục đục, chia rẽ.

+ Năm 979, Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn bị ám hại, Đinh Toàn nối ngôi khi mới 6 tuổi.

+ Nhà Tống nhân cơ hội lăm le xâm lược nước ta.

- Diễn biến:

+ Đầu năm 981, Hầu Nhân Bảo chỉ huy quân Tống theo hai đường thuỷ, bộ tấn công Đại Cồ Việt.

+ Lê Hoàn trực tiếp lãnh đạo kháng chiến, tổ chức mai phục, chặn đánh địch ở Lục Đầu Giang, Bạch Đằng, Tây Kết,...

- Kết quả: 

+ Hầu Nhân Bảo tử trận, quân Tống đại bại phải rút về nước.

+ Đại Cồ Việt giữ vững được nền độc lập

4. Tổ chức chính quyền thời Đinh - Tiền Lê

Câu 1: Mô tả và nêu nhận xét về tổ chức chính quyền thời Đinh - Tiền Lê.

Trả lời rút gọn:

Tổ chức chính quyền thời Đinh:

- Hoàng đế đứng đầu triều đình trung ương, giúp vua trị nước có các cao tăng và hai ban văn, võ.

- Đinh Tiên Hoàng cử tướng lĩnh thân cận giữ các chức vụ chủ chốt. 

- Chính quyền địa phương gồm các cấp: đạo (châu), giáp, xã.

=> Bộ máy chính quyền được kiện toàn từ trung ương đến địa phương.

5. Đời sống xã hội, văn hóa thời Ngô - Đinh - Tiền Lê

Câu 1: Đời sống xã hội, văn hoá thời Ngô - Đinh - Tiền Lê có điểm gì nổi bật? 

Trả lời rút gọn:

- Về đời sống xã hội: xã hội thời Ngô, Đinh, Tiền Lê gồm hai bộ phận thống trị và bị trị, có địa vị chính trị và kinh tế khác nhau

+ Tầng lớp thống trị: vua, quan và một bộ phận nhà sư, đạo sĩ.

- Về văn hoá: 

+ Nho giáo chưa phát triển, Phật giáo được truyền bá rộng rãi.

+ Nhiều loại hình văn hoá dân gian phát triển, đặc biệt là hát chèo, đánh đu, đấu vật, …

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, chọn Cổ Loa làm kinh đô. Giải thích về quyết định này, nhiều ý kiến cho rằng Ngô Vương muốn tiếp nối truyền thống nước Âu Lạc xưa. Em có đồng ý với ý kiến này không? Vì sao?

Trả lời rút gọn:

Ngô Quyền xưng vương, đóng đô ở Cổ Loa với ý muốn khẳng định việc trở về với cội nguồn của dân tộc, tỏ rõ ý nguyện tiếp tục sự nghiệp dựng nước và giữ nước thời Văn Lang - Âu Lạc, chính thức cắt hẳn sự ảnh hưởng của triều đình phương Bắc. Ông đã khẳng định quyết tâm giữ vững nền độc lập dân tộc non trẻ vừa mới giành được. Bên cạnh đó, đóng đô ở Cổ Loa, Ngô Quyền muốn dựa vào thành cao, hào sâu ở vị trí đầu mối của các luồng giao thông thủy bộ giữa trung tâm châu thổ sông Hồng, để triều đình có thể nắm chắc miền châu thổ mà vươn ra quản lý toàn bộ lãnh thổ quốc gia.

Câu 2: Hãy hoàn thiện các thông tin ở cột sự kiện (A) tương ứng với (B) theo nội dung dưới đây.

Trả lời rút gọn:

Câu 3: Hãy chọn và giới thiệu một nhân vật lịch sử đã có công dựng nước hoặc giữ nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê. Điều gì khiến em khâm phục, muốn học tập và noi gương nhân vật đó? Hãy nêu ý kiến và giải thích. 

Trả lời rút gọn:

Ngô Quyền là người làng Cam Lâm (nay thuộc xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, TP Hà Nội), sinh trưởng trong một dòng họ làm hào trưởng có thế lực. Ngô Quyền đã sớm tham gia các cuộc khởi nghĩa với vai trò là vị thuộc tướng dưới thời Dương Đình Nghệ. Sau khi Dương Đình Nghệ bị ám hại bởi Kiều Công Tiễn, nước ta rơi vào tình trạng rối loạn, là cơ sở để nhà Nam Hán nuôi âm mưu xâm lược. Trước tình thế thù trong, giặc ngoài, Ngô Quyền đã tập hợp lực lượng từ Ái Châu tiến ra Giao Châu diệt trừ nội phản, rồi tiếp tục hành quân tới cửa biển Bạch Đằng, đánh đuổi ngoại bang. Chiến thắng năm 938 tại Bạch Đằng giang là sự kiện đánh dấu mốc son lịch sử, một bước ngoặt vĩ đại chấm dứt thời kỳ đô hộ hơn nghìn năm của phong kiến phương Bắc trên đất nước ta. Sau chiến thắng này, Ngô Quyền ghi danh vào trang sử hào hùng của dân tộc không chỉ là vị tướng tài năng, mà còn là người đầu tiên "mở nước xưng Vương", đặt nền móng cho độc lập, tự chủ thực sự và lâu dài của dân tộc. 

Ngô Quyền là một hình ảnh chân thực về tinh thần yêu nước và quyết tâm chống lại kẻ thù xâm lược, tinh thần quyết tâm giữ gìn truyền thống dân tộc trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Là một học sinh, chúng ta phải cố gắng để giữ gìn và phát huy truyền thống yêu nước, noi gương các vị anh hùng dân tộc quyết tâm bảo vệ đất nước.