Soạn giáo án Khoa học tự nhiên 9 kết nối Bài 19: Dãy hoạt động hoá học

Sắt

Đồng

Vàng

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Khảo sát phản ứng của các kim loại Na, Fe, Cu với nước

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 3 nhóm.

- GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức đã học trong Bài 18: Tính chất chung của kim loại (SGK trang 87), thảo luận nhóm, hoàn thành câu hỏi mục Hoạt động trong Phiếu bài tập 1.

- GV lưu ý với HS: Trong phần này chỉ xét các phản ứng của kim loại với nước ở nhiệt độ thường. Khi ở nhiệt độ cao, nhiều kim loại như magnesium, nhôm, sắt,… cũng có phản ứng với nước.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK, thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi.

* Trả lời câu hỏi Hoạt động (Phiếu bài tập 1)

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về khả năng phản ứng với nước của một số kim loại.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Xây dựng dãy hoạt động hóa học

1. Khảo sát phản ứng của các kim loại Na, Fe, Cu với nước

- Dựa vào khả năng phản ứng với nước (ở nhiệt độ thường), có thể chia Na, Fe, Cu vào 2 nhóm:

+ Kim loại phản ứng với nước (Na).

+ Kim loại không phản ứng với nước (Fe, Cu).

Ví dụ:

- Độ hoạt động hóa học của kim loại phản ứng với nước mạnh hơn so với kim loại không phản ứng với nước.

Nhiệm vụ 2: Khảo sát phản ứng của các kim loại Fe, Cu với dung dịch acid

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV thực hiện thí nghiệm để khảo sát phản ứng của kim loại Fe, Cu với dung dịch acid.

- GV bổ sung thông tin về mục đích của thí nghiệm cho HS: Thí nghiệm giúp so sánh về độ hoạt động hóa học của các kim loại không phản ứng với nước.

- GV yêu cầu HS quan sát thí nghiệm, dựa vào kiến thức đã học trong Bài 18: Tính chất chung của kim loại (SGK trang 87) cho biết: Kim loại nào phản ứng được với dung dịch HCl (đẩy được halogen ra khỏi acid)?

- GV nêu câu hỏi mở rộng: Hãy so sánh mức độ hoạt động hóa học của sắt, đồng với hydrogen. Từ đó so sánh mức độ hoạt động hóa học của sắt với đồng.

- GV mở rộng thêm cho HS: Trong bài học hôm nay chỉ xét phản ứng của các kim loại với dung dịch H₂SO₄ loãng, dung dịch HCl. Trường hợp phản ứng của kim loại với dung dịch H₂SO₄ đặc nóng, dung dịch HNO₃ sẽ được tìm hiểu ở các lớp sau.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát thí nghiệm, đọc thông tin trong SGK, thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi.

* Trả lời câu hỏi của GV (mục Hoạt động):

+ Fe phản ứng với dung dịch HCl, Cu không phản ứng.

+ Sắt có độ hoạt động hóa học mạnh hơn hydrogen, đồng có độ hoạt động hóa học yếu hơn hydrogen ⇒ Độ hoạt động hóa học của Fe lớn hơn Cu.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về khả năng phản ứng với dung dịch acid của một số kim loại.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Khảo sát phản ứng của các kim loại Fe, Cu với dung dịch acid

- Sắt có độ hoạt động hóa học mạnh hơn hydrogen (sắt có xảy ra phản ứng với dung dịch acid).

- Đồng có độ hoạt động hóa học yếu hơn hydrogen (không phản ứng với dung dịch acid).

Kết luận: Độ hoạt động hóa học của sắt lớn hơn của đồng.

Ví dụ:

Nhiệm vụ 3: So sánh mức độ hoạt động hóa học của Ag và Cu

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS xem video phản ứng của Cu và dung dịch AgNO₃.

- GV yêu cầu HS quan sát video: Mô tả hiện tượng và viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra.

- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm đôi, suy nghĩ trả lời câu hỏi: So sánh mức độ hoạt động hóa học của kim loại đồng và bạc. Giải thích.

- GV nêu câu hỏi tổng kết: Qua ba thí nghiệm ở trên, hãy sắp xếp mức độ hoạt động hóa học của các kim loại Na, Fe, Cu, Ag và H thành dãy theo chiều giảm dần.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát video, đọc thông tin trong SGK, thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi.

* Trả lời câu hỏi của GV (mục Hoạt động):

+ Hiện tượng: Đồng tan ra, dung dịch từ không màu chuyển sang màu xanh theo phương trình:

Cu + 2AgNO₃ → Cu(NO₃)₂ + 2Ag

+ Cu có độ hoạt động hóa học mạnh hơn Ag vì Cu đẩy được Ag ra khỏi dung dịch muối.

+ Mức độ hoạt động hóa học của các kim loại theo chiều giảm dần: Na, Fe, H, Cu, Ag.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về mức độ hoạt động hóa học của các kim loại.

- GV chuyển sang nội dung mới.

3. So sánh mức độ hoạt động hóa học của Ag và Cu

- Cu có độ hoạt động hóa học mạnh hơn Ag (đẩy được Ag ra khỏi dung dịch muối).

- Hiện tượng xảy ra của phản ứng:

- Dãy hoạt động hóa học: K, Na, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Pb, H, Cu, Ag, Au.