Soạn giáo án chuyên đề công nghệ thiết kế 10 cánh diều bài 11: Nhu cầu nghề nghiệp stem ở Việt Nam

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc  nội dung SGK mục I, phân tích ví dụ minh họa tr.60 để thấy được sự dịch chuyển các nghề nghiệp STEM dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp.

- GV hướng dẫn, nêu một số câu hỏi gợi mở cho HS tìm hiểu:

+ Những lĩnh vực sản xuất, những nghề nghiệp nào dễ bị ảnh hưởng khi máy móc tự động động hóa được ứng dụng ngày càng phổ biến vào quá trình sản xuất.

+ Sự phát triển của khoa học, kĩ thuật và công nghệ đã ảnh hưởng đến nhu cầu và tính chất nghề nghiệp như thế nào? Lấy ví dụ minh họa.

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, quan sát biểu đồ Hình 11.1, đọc nội dung phân tích số liệu để thấy được sự gia tăng số lượng lao động làm việc có chuyên môn cao trong lĩnh vực khoa học, kĩ thuật và công nghệ tại Việt Nam.

- GV hướng dẫn, đặt câu hỏi gợi mở cho HS thảo luận:

+ Quan sát Hình 11.1 SGK tr.61, đọc số liệu thống kê, so sánh số lượng lao động làm việc trong một số nghề nghiệp như nghề đơn giản, thợ lắp ráp và vận hành máy móc, chuyên môn kĩ thuật bậc cao trong 3 năm 2016, 2018, 2020.

+ Nhận xét sự dịch chuyển lao động trong một số nghề nghiệp đó.

- GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận cặp đôi, quan sát Hình 11.2, phân tích ví dụ minh họa, giải thích vì sao nghề nghiệp STEM có nhu cầu ngày càng tăng nhưng cũng đòi hỏi phải được đào tạo đúng chuyên môn và có chuyên môn kĩ thuật cao.

- GV hướng dẫn HS nội dung thảo luận:

+ Mô tả sự hỗ trợ của các máy móc, robot tự động trong dây chuyền lắp ráp ô tô.

+ Nhu cầu về số lượng và trình độ người lao động thay đổi thế nào khi sử dụng dây chuyền lắp ráp ô tô tự động có sự hỗ trợ của robot.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, làm việc cặp đôi, đọc thông tin và quan sát các hình mục I để tìm hiểu về sự dịch chuyển nghề nghiệp STEM trong thị trường lao động.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện HS lần lượt trả lời các câu hỏi về sự dịch chuyển nghề nghiệp STEM trong thị trường lao động.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận về sự dịch chuyển nghề nghiệp STEM.

- GV mở rộng kiến thức: Máy móc hỗ trợ trong nhà máy sản xuất dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp (đính kèm phía dưới hoạt động).

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Tìm hiểu sự dịch chuyển nghề nghiệp STEM

* Sự dịch chuyển các nghề nghiệp STEM dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp:

- Những lĩnh vực sản xuất sử dụng nhiều lao động thủ công, sử dụng lao động có chuyên môn kĩ thuật thấp (hoặc không) qua đào tạo như dệt may, giày da, lắp ráp điện tử,…bị ảnh hưởng nhiều nhất do máy móc tự động hóa có thể thể thay thế người lao động.

- Một số nghề cũ mất dần, nhu cầu giảm dần, một số nghề cũ còn tồn tại nhưng đã thay đổi tính chất công việc.

- Một số nghề mới xuất hiện gắn với đặc trưng cuộc cách mạng 4.0:

+ Nghề lập trình ứng dụng di động (thiết kế ứng dụng được sử dụng trên điện thoại di động hệ điều hành iOS, Android). Một số ứng dụng di động phổ biến như Zalo, Facebook, Youtube, Gmail,….đều được phát triển từ những lập trình viên.

+ Nghề lập trình trò chơi điện tử (game) di động, thiết kế đồ họa cho game di động (thiết kế giao diện người dùng như biểu tượng, nút, hộp thoại, hình ảnh nhân vật trong game).

+ Nghề sửa chữa điện thoại di động (kiểm tra, sửa chữa và thay thế phần cứng, cài đặt phần mềm).

=> Tác động của cuộc cách mạng 4.0 với sự ứng dụng ngày càng phổ biến, các máy móc tự động hóa đã tác động cơ cấu lao động một số nghề mới xuất hiện liên quan đến nghề nghiệp STEM và nhu cầu nghề nghiệp thay đổi. Những nghề có chuyên môn kĩ thuật thấp dễ dàng bị máy móc thay thế bị ảnh hưởng nhiều nhất.

* Sự gia tăng số lượng lao động làm việc có chuyên môn cao trong lĩnh vực khoa học, kĩ thuật và công nghệ tại Việt Nam

- Số lượng lao động làm việc trong một số nghề nghiệp đơn giản, chuyên môn kĩ thuật thấp mà máy móc tự động hóa dễ dàng thay thế có xu hướng giảm dần.

- Số lượng lao động trong lĩnh vực khoa học, kĩ thuật và công nghệ có chuyên môn kĩ thuật cao, máy móc tự động khó có thể thay thế được có xu hướng ngày càng tăng như kĩ sư xây dựng, kĩ sư môi trường, kĩ sư cơ khí, kĩ sư điện, kĩ sư điện tử viễn thông,…

à Nhu cầu lao động làm việc trong một số nghề nghiệp STEM gắn với đặc trưng của cuộc cách mạng công nghiệp, có chuyên môn kĩ thuật cao có xu hướng ngày càng tăng.

=> Sự phát triển của KHKT và công nghệ kéo theo nhu cầu nghề nghiệp STEM ngày càng tăng nhưng đòi hỏi người lao động cần được trang bị kiến thức nền tảng, chuyên môn kĩ thuật tốt hơn.

* Nghề nghiệp STEM có nhu cầu ngày càng tăng nhưng đòi hỏi được đào tạo đúng chuyên môn và có kĩ thuật chuyên môn cao

- Dây chuyền sản xuất cần ít người lao động hơn. Người lao động không tham gia trực tiếp vào quá trình lập trình, vận hành, giám sát cho hệ thống.

- Tuy nhiên, người lao động cần được đào tạo chuyên môn sâu về tự động hóa và có kĩ năng, chuyên môn kĩ thuật phù hợp mới có thể vận hành hệ thống

=> Sự phát triển của khoa học kĩ thuật và công nghệ làm xuất hiện nhu cầu nghề nghiệp STEM, người lao động cần có kiến thức nền tảng tốt hơn.

Cách mạng công nghiệp lần thứ 2: Trong dây chuyền sản xuất hàng loạt, máy móc chạy bằng năng lượng điện, người lao động thực hiện nhiều thao tác lắp ráp bằng tay.

Cách mạng công nghiệp lần thứ 3: Trong dây chuyền sản xuất tự động, máy móc hỗ trợ người lao động thực hiện một số công đoạn lắp ráp sản phẩm.

Cách mạng công nghiệp lần thứ 4: Trong dây chuyền sản xuất hoàn toàn tự động, các cánh tay robot được người lao động lập trình tham gia các công đoạn lắp ráp sản phẩm.