Soạn giáo án buổi 2 Ngữ văn 11 KNTT Bài 9 TH tiếng Việt: Cách giải thích nghĩa của từ

Nội dung giáo án

Ngày soạn:…../…../…..

Ngày dạy:……/……/….

ÔN TẬP THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: CÁCH GIẢI THÍCH NGHĨA CỦA TỪ

1. MỤC TIÊU
2. Kiến thức

• Củng cố kiến thức Thực hành tiếng Việt – Cách giải thích nghĩa của từ.

2. Năng lực

Năng lực chung

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: khả năng thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập hay theo nhóm; Trao đổi tích cực với giáo viên và các bạn khác trong lớp.
• Năng lực tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, tư duy logic, sáng tạo khi giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù

• Hiểu được sự cần thiết của việc giải thích nghĩa của từ trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ.
• Hiểu rõ các thao tác giải thích nghĩa của từ được thực hiện trong một số văn bản đã đọc và biết cách vận dụng chúng trong hoạt động thực hành hoặc giao tiếp nói chung.

3. Phẩm chất

• Có ý thức vận dụng kiến thức vào giao tiếp và tạo lập văn bản.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
2. Đối với giáo viên

• Giáo án;
• Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
• Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
• Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Ngữ văn 11, tập 2, Kết nối tri thức với cuộc sống.
• Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.

III. TIẾN HÀNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Tạo hứng thú học tập cho HS, Huy động tri thức, kỹ năng, trải nghiệm nền của học sinh mà học sinh đã được học, qua đó HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.
3. Nội dung: GV hướng dẫn học sinh làm việc cá nhân trình bày nội dung kiến thức bài học.
4. Sản phẩm: Câu trả lời của HS và chuẩn kiến thức của GV.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Gv yêu cầu chơi trò chơi “Đoán ý đồng đội”

Luật chơi GV chia lớp thành 4 nhóm lớn: Yêu cầu 4 đại diện của 4 nhóm lên bốc thăm giải thích nghĩa “từ khóa” trong phiếu bốc được (lưu ý: dùng những từ ngữ không liên quan đến từ khóa để diễn tả). Đội nào trong 3p đoán được nhiều phiếu nhất đội đó chiến thắng.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS huy động kiến thức đã học trả lời câu hỏi.

- Gv quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết)

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động

- GV mời bất kì 2-3 HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu HS trong lớp lắng nghe, nhận xét đồng đẳng và bổ sung (nếu có)

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, khích lệ học sinh.

- GV dẫn dắt vào bài học:

Từ trong tiếng Việt vô cùng phong phú và đa dạng, cùng một từ có thể có nhiều nghĩa tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng. Tính nhiều nghĩa của từ là kết hợp của quá trình chuyển nghĩa. Quá trình chuyển nghĩa thường được thực hiện theo hai phương thức cơ bản là ẩn dụ và hoán dụ. Đồng thời chuyển nghĩa còn gắn với quá trình chuyển tên gọi từ đối tượng này sang đối tượng khác. Hôm nay chúng ta sẽ củng cố lại kiến thức nhé!

1. CỦNG CỐ KIẾN THỨC BÀI HỌC
2. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố lại kiến thức Thực hành tiếng Việt – Cách giải thích nghĩa của từ.
3. Nội dung: GV hướng dẫn HS thực hành luyện tập củng cố kiến thức bài học.
4. Sản phẩm học tập: HS nhắc lại lý thuyết bài học và chuẩn kiển thức GV.
5. Tổ chức thực hiện:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
   a. Mục tiêu: HS củng cố, mở rộng kiến thức đã học về bài học.

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

- GV hướng dẫn HS thực hiện phần Luyện tập theo văn bản đọc.

1. Sản phẩm:

- Phiếu bài tập của HS

1. Tổ chức thực hiện

Nhiệm vụ 1: Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:

- HS vận dụng kiến thức đã học về bài Thực hành tiếng Việt hoàn thành Phiếu bài tập

- GV quan sát, hỗ trợ HS thực hiện (nếu cần thiết)

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS đọc đáp án trước lớp theo Phiếu bài tập.

- GV mời một số HS khác đọc đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn đáp án:

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới.

Nhiệm vụ 2: Luyện tập theo kiến thức trợ từ, thán từ

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn làm bài vào vở, cho HS luyện tập theo những nhiệm vụ cụ thể sau:

Câu 1: Giải thích những từ “hoảng hốt”, “tổ tiên”, “phúc ấm”, “ghẻ lạnh” và cho biết bạn đã sử dụng cách nào để giải thích những từ đó.

Câu 2: Điền các từ thích hợp vào dấu “…”

1. … : Học và luyện tập để có kiến thức, kỹ năng
2. …: Nghe, nhìn thấy người ta làm gì rồi làm theo, không được trực tiếp ai chỉ dạy
3. …: Tìm tòi để học tập cho bản thân
4. …: Học văn hoá ở trường lớp, có chương trình, hướng dẫn của thầy cô

Câu 3: Điền các từ “trung bình”, “trung gian”, “trung niên” vào các chỗ trống dưới đây.

1. …: khoảng giữa của bậc thang đánh giá, không kém cũng không giỏi, không thấp cũng không cao
2. …: vị trí chuyển tiếp hoặc nối liền giữa hai giai đoạn, hai sự vật, hai bộ phận,…
3. …: quá lứa tuổi thanh thiếu niên nhưng cũng chưa đến tuổi già

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành bài luyện tập vào vở.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trình bày trước lớp.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

Câu 1:

Hoảng hốt: thể hiện sự sợ hãi, vội vàng → giải thích nghĩa của từ bằng cách dùng từ đồng nghĩa. 

Tổ tiên: thế hệ ông cha, cụ kỵ đã qua đời → giải thích nghĩa của từ bằng cách nêu lên khái niệm.

Phúc ấm: phúc đức của tổ tiên truyền lại cho con cháu → giải thích nghĩa của từ bằng cách nêu lên khái niệm.

Ghẻ lạnh: thái độ xa lánh, thờ ơ với những người có mối quan hệ gần gũi thân thiết → giải thích nghĩa của từ bằng cách dùng từ đồng nghĩa.

Câu 2:

1. Học tập
2. Học lỏm
3. Học hỏi
4. Học hành

Câu 3:

1. Trung bình
2. Trung gian
3. Trung niên

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

1. Mục tiêu: HS nâng cao, mở rộng kiến thức.
2. Nội dung: GV hướng dẫn HS làm bài tập vận dụng.
3. Sản phẩm học tập: Phần trả lời của HS và chuẩn kiến thức của GV.
4. Tổ chức thực hiện: