I. ĐẶC ĐIỂM VĂN BẢN THÔNG TIN

=> Kết luận theo thể loại một số đặc trưng của văn bản thông tin: 

GV có thể gợi mở theo sơ đồ tư duy PHỤ LỤC

II. TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BẢN SƠN ĐOÒNG – THẾ GIỚI CHỈ CÓ MỘT

1. Nhan đề và hệ thống đề mục

- Hệ thống đề mục được triển khai để minh chứng cho nhận định trong nhan đề: trên thế giới chỉ có duy nhất hang Sơn Đoòng ở Việt Nam mới có được những cảnh sắc, kết cấu độc đáo và đẹp tuyệt vời như vậy.

- Trong văn bản, các đề mục được in đậm để người đọc dễ nắm bắt.

2. Dữ liệu và ý kiến/quan điểm của người viết trong đoạn văn “Theo số liệu chính xác…quả là không giới hạn!”.

* Ý kiến, quan điểm của người viết

- Để chuyển tải được vẻ kỳ vĩ cùng không gian gây choáng ngợp của Sơn Đoòng, những bức ảnh – khuôn hình đều phải dùng con người làm đối trọng.

- Với kích cỡ con người chỉ bé xíu bằng một chú kiến khi đặt trong ma trận nhũ đá cùng vòm hang khổng lồ, chúng ta sẽ thấy khả năng tạo tác thần kì của bà mẹ thiên nhiên quả là không giới hạn.

* Dữ liệu thông tin

Theo số liệu chính xác do Công ty TNHH An Thi Việt Nam (đơn vị đã thực hiện scan 3D toàn bộ lòng hang vào năm 2014) cung cấp thì chiều dài nhánh chính của hang Sơn Đoòng là 4,45km. Khoảng cách tính từ nền lên tới trần hang bên trong, nơi cao nhất là 203m. Từ đỉnh cao nhất của hố sụt (doline) xuống đến nền hang, khoảng cách lên tới 304m. Nơi lòng hang rộng nhất, theo kích thước đo đạc là 147m. Và thể tích của toàn bộ hang Sơn Đoòng đạt tới 12,5 triệu mét khối.

3. Nội dung của những phương tiện phi ngôn ngữ

=> Sơ đồ hang Sơn Đoòng

=> Địa điểm chụp hình nổi tiếng trong hang Sơn Đoòng.

=> Cánh buồm nắng – Hang Én.

=> Thảm thực vật trong lòng hang.

=> Ruộng ngọc động.

4. Cụm từ “ngọc động” trong câu “Sơn Đoòng 

Thể hiện tình cảm trân trọng và tự hào về vẻ đẹp của những viên đá đã tạo nên cảnh sắc tuyệt đẹp trong hang.

5. Du lịch mạo hiểm khám phá lại là hình thức khai thác du lịch phù hợp với hang Sơn Đoòng vì

- Mang lại hiệu quả kinh tế và ít tác hại đến hệ thống hang động độc nhất vô nhị này.

- Không thể để cho bất kì điều gì tác động đến môi trường, mô sinh ở đây. Một khi đã bị tổn hại thì không chỉ Sơn Đoòng, Hang Én mà toàn ngành du lịch Việt Nam sẽ mất đi vị vị thế trên bản đồ du lịch mạo hiểu thế giới và khó có khả năng khôi phục.

III. NỘI DUNG VÀ CÁCH THỨC TRIỂN KHAI CỦA VĂN BẢN

* Sơ đồ tóm tắt bố cục của VB

- GV có thể gợi mở theo sơ đồ ở PHỤ LỤC 17.

* Phần VB “Sơn Đoòng – Đệ nhất kì quan” được trình bày theo các cách sau:

• Phần VB “Sơn Đoòng bắt được biết đến từ năm 1990…công bố là hang động tự nhiên lớn nhất thế giới vào năm 2010”: Dữ liệu thông tin được trình bày theo trật tự thời gian để cung cấp thông tin về lịch sử tìm kiếm, phát hiện và công nhận những kì tích của hang Sơn Đoòng.

=> Căn cứ xác định: Dữ liệu được sắp xếp theo trật tự thời gian (lần đầu tiên Sơn Đoòng được biết đến trong một chuyến đi rừng tình cờ của Hồ Khanh vào năm 1990; cuộc gặp gỡ giữa Hồ Khanh và Hao-ớt Lim-bơ cũng như nỗ lực của Hồ Khanh tìm kiếm trở lại Sơn Đoòng vào năm 2008; sự kiện chính thức phát hiện và thám hiểm toàn bộ hang Sơn Đoòng của Hao-ớt Lim-bơ và Hồ Khanh vào năm 2009; Sơn Đoòng được công bố trên tạp chí Địa lí Quốc gia Mỹ vào năm 2010).

• Phần VB “Theo số liệu chính xác do Công ty Trách nhiệm Hữu hạn An Thi Việt Nam ... Phía sau “bức tường” là cửa hang, có lối đi ra ngoài”: Dữ liệu và thông tin được trình bày theo mối quan hệ giữa ý chính và nội dung chi tiết để cung cấp cho người đọc những minh chứng cho thấy Sơn Đoòng xứng đáng được xem là Đệ nhất kì quan. 

=> Căn cứ xác định: Phần VB trình bày nhiều dữ liệu về những điểm đặc biệt của Sơn Đoòng như số liệu chính xác về chiều dài, chiều cao và thể tích của hang; nét đặc biệt của hang Én; thảm thực vật ở hai hố sụt; những cột nhũ đá và thế giới “ngọc động” của Sơn Đoòng, “bức tường Việt Nam”; những dữ liệu ấy góp phần làm rõ ý chính Sơn Đoòng được xem là Đệ nhất kì quan.

- Nhận xét về các cách trình bày thông tin trong VB:

+ Cách trình bày thông tin theo trật tự thời gian giúp người đọc hiểu rõ hơn về lịch sử phát hiện, tìm kiếm và công bố thông tin về hang Sơn Đoòng.

+ Cách trình bày thông tin theo mối quan hệ giữa ý chính và nội dung chi tiết giúp cho thông tin cơ bản của phần VB “Sơn Đoòng - Đệ nhất kì quan được hỗ trợ làm rõ bằng những dữ liệu cụ thể, chính xác, khách quan; trên cơ sở đó, tạo tính thuyết phục cho thông tin cơ bản và người đọc, nhờ vậy mà hiểu rõ hơn về thông tin cơ bản.

IV. THÁI ĐỘ VÀ THÔNG ĐIỆP CỦA TÁC GIẢ

* Thái độ của tác giả thể hiện qua VB

- Thái độ của tác giả thể hiện qua VB: 

+ Ngợi ca, tự hào với những điểm đặc biệt của hang Sơn Đoòng. 

+ Thán phục với tạo tác kì diệu của thiên nhiên. 

+ Trần quý tuyệt tác mà thiên nhiên ban tặng cho quê hương, đất nước qua việc để xuất định hướng phát triển bền vững hang động lớn nhất thế giới – Sơn Đoòng.

- Căn cứ xác định thái độ của tác giả thể hiện qua VB:

+ Chọn trình bày những dữ liệu thể hiện rõ những điểm đặc biệt của hang Sơn Đoòng để tạo tính khách quan và thuyết phục người đọc vẽ việc Sơn Đoòng xứng đáng được xem là Đệ nhất kì quan Những số liệu cụ thể về chiều dài, chiều cao và thể tích của hang Sơn Đoòng; cách lí giải về nguồn gốc và dữ liệu miêu tả về hang Én; dữ liệu về thảm thực vật ở Hố sụt Khủng Long, Vườn Ê-đam, chiếu cao về những cột nhũ đá, thế giới "ngọc động” và “bức tường Việt Nam"

+ Chọn lựa các yếu tố hình thức hỗ trợ cho việc biểu đạt thông tin của VB: Nhan đề và đề mục thể hiện rõ thái độ ngợi ca, tự hào của tác giả trước vẻ đẹp độc đáo của Sơn Đoòng (Sơn Đoảng thế giới chỉ có một, Sơn Đoòng – Đệ nhất kì quan); sơ đồ, hình ảnh và các chú thích có tác dụng làm nổi bật vẻ đẹp, nét độc đáo của Sơn Đoòng, góp phần bộc lộ thái độ ngợi ca, tự hào của tác giả đối với cảnh sắc quê hương.

+ Sử dụng từ ngữ, câu văn thể hiện trực tiếp thái độ của tác giả: Với kích cỡ con người chỉ bé xíu vàng một chủ kiểu khi đặt trong ma trận nhũ đã cùng vòm hang khổng lồ chúng ta sẽ thấy khả năng tạo tác thần kì của mẹ thiên nhiên quả là không giới hạn; Anh sáng tự nhiên từ các giếng trời này rọi xuống, tạo nên một thảm thực vật dày đặc, một khu rừng nhiệt đới đặc biệt không nơi nào có được; "ngọc động”; “ruộng bậc thang

+ Chọn trình bày ý kiến của những chuyên gia hàng đầu về hang động trong và ngoài nước để thể hiện rõ mong muốn, sự quan tâm đặc biệt đến vấn đề phát triển bền vững hang Sơn Đoòng; qua đó, thể hiện thái độ trân quý của tác giả đối với những tuyệt tác mà thiên nhiên ban tặng cho quê hương, đất nước.

* Quan điểm của người viết 

- Quan điểm của người viết được thể hiện ở phần VB “Để phát triển bền vững hang động lớn nhất thế giới – Sơn Đoòng": Trân quý những tuyệt tác mà thiên nhiên đã ban tặng cho quê hương, đất nước, lưu ý đến việc khai thác cảnh quan nhưng phải đi đối với việc giữ gìn, bảo vệ các giá trị độc đáo ấy.

- Đây là câu hỏi mở, GV thể khuyến khích HS trả lời theo nhiều cách khác nhau dựa trên những cách hiểu của riêng mình. 

* Ý nghĩa đề tài của VB “Sơn Đoòng – Thế giới chỉ có một” với ngành du lịch Quảng Bình nói riêng và Việt Nam nói chung

- Đánh giá ý nghĩa của đề tài đối với ngành du lịch tỉnh Quảng Bình nói riêng và Việt Nam nói chung:

+ Đề tài có ý nghĩa thiết thực, quan trọng đối với việc khai thác, phát triển ngành du lịch Quảng Bình và Việt Nam nói chung.

- Để tài góp phần khẳng định giá trị, thế mạnh của ngành du lịch tỉnh Quảng Bình nổi riêng và Việt Nam nói chung.

+ Đề tài góp phần làm rõ định hướng phát triển bền vững các kì quan thiên nhiên trong quá trình khai thác và bảo tồn.

- Suy nghĩ về việc khai thác và bảo tồn các kì quan thiên nhiên: Khuyến khích HS trả lời theo nhiều cách khác nhau miễn là thể hiện được suy nghĩ của các em và lập luận hợp lí.

Ví dụ 1: Em đồng tình với quan điểm của người viết là áp dụng hình thức khai thác du lịch mạo hiểm, khám phá để bảo vệ môi trường, duy trì trạng thái nguyên vẹn của hang động thay vì đưa tới du lịch đại trà. Phát triển kinh tế luôn phải đi đôi với bảo vệ môi trường là kiểu phát triển bền vững, lâu dài. Tuy lợi nhuận chúng ta thu được từ hình thức này không nhiều như phát triển du lịch đại trà nhưng nó có tính an toàn. Nếu trong tương lai khi công nghệ phát triển việc chúng ta có thể phát triển du lịch đại trà cũng chưa muộn.

Ví dụ 2: Em không đồng tình với quan điểm của người viết vì việc quảng bá và tận dụng phát triển du lịch ở hang Sơn Đoòng là một điều cần thiết cho địa phương Quảng Bình nói riêng và cho toàn ngành du lịch Việt Nam nói chung. Chúng ta nên đầu tư cơ sở hạ tầng để đảm bảo việc du khách không thể gây tác động xấu cho môi trường hang động thay vì không phát triển du lịch đại trà. 

IV. KẾT LUẬN THEO THỂ LOẠI

- Mục đích: cung cấp thông tin cho người đọc về hang Sơn Đoòng, tiềm năng phát triển, thách thức phải đối mặt với du lịch thương mại và những giải pháp để giữ nguyên vẻ đẹp độc nhất thế giới của Sơn Đoòng.

- Sử dụng đa dạng, phong phú các phương tiện phi ngôn ngữ (hình ảnh trong hang được scan rất sinh động).

- Dữ liệu trong văn bản khách quan, chủ yếu là những thông tin đã được kiểm chứng từ những nguồn uy tin như chuyên gia hang động Hao-ơt Lim-bơ của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh, Công ty Trách nhiệm Hữu hạn An Thi Việt Nam, tờ báo New York Times, Chủ tịch Hội Cổ sinh – Địa tầng Việt Nam,…

- Quan điểm/ý kiến của người viết cũng được đan cài, thể hiện sự trân trọng, tự hào vẻ đẹp của hang Sơn Đoòng cũng như những lo ngại, trăn trở về sự phát triển quá mạnh của du lịch thương mại có thể ảnh hưởng tới vẻ đẹp tự nhiên của hang Sơn Đoòng.

- Cách trình bày ý tưởng và thông tin dữ liệu đi từ ý chính đến nội dung chi tiết, vấn đề - cách giải quyết…

- Trích dẫn tài liệu: trực tiếp và gián tiếp.

- Thông điệp: hang Sơn Đoòng chính là kì quan thiên nhiên độc đáo nhất trong thế giới hang động, là niềm tự hào của đất nước Việt Nam, chúng ta nên ý thức được việc giữ gìn vẻ đẹp vốn có của Sơn Đoòng và có những giải pháp phù hợp để vừa phát triển du lịch, đem lại kinh tế cho địa phương lại không ảnh hưởng đến kì quan này.