BÀI 14: ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN BẮC MỸ

1. ĐỊA HÌNH

- Địa hình Bắc Mỹ gồm ba khu vực rõ rệt:

+ Miền núi Coóc-đi-e ở phía tây, độ cao trung bình 3 000 - 4 000 m, kéo dài 9000 km theo chiều bắc - nam, gồm nhiều dãy núi chạy song song, xen vào giữa là các cao nguyên và sơn nguyên.

+ Miền đồng bằng ở giữa bao gồm đồng bằng Ca-na-đa, đồng bằng Lớn, đồng bằng Trung Tâm và đồng bằng Duyên Hải, độ cao từ 200 - 500 m, thấp dần từ bắc xuống nam. 

+ Dãy núi A-pa-lát ở phía đông có hướng đông bắc — tây nam. Độ cao ở phần bắc A-pa-lát từ 400 - 500 m. Phần nam A-pa-lát cao 1 000 - 1 500 m. 

2. KHÍ HẬU

- khí hậu Bắc Mỹ có sự phân hoá từ bắc xuống nam, gồm các đới khí hậu: cực và cận cực, ôn đới, cận nhiệt, nhiệt đới. Trong đó, khí hậu ôn đới có điện tích lớn nhất.

- Do ảnh hưởng của địa hình, khí hậu Bắc Mỹ có sự phân hoá theo chiều đông - tây và theo độ cao. 

+ Các khu vực ven biển có khí hậu điều hoà, mưa nhiều

+ Càng vào sâu trong lục địa biên độ nhiệt độ năm càng lớn, mưa ít hơn, khí hậu khô hạn hơn.

3. SÔNG, HỒ

- Mạng lưới sông khá dày đặc và phân bố khắp lãnh thổ. 

- Sông nhiều nước. Chế độ nước sông khá đa dạng do được cung cấp từ nhiều nguồn: mưa, tuyết và băng tan.

- Bắc Mỹ đứng đầu thế giới về số lượng hồ có diện tích lớn với 14 hồ có diện tích trên 5 000 km. Phần lớn là các hồ nước ngọt.

4. ĐỚI THIÊN NHIÊN

- Thiên nhiên Bắc Mỹ chủ yếu nằm trong đới lạnh và đới ôn hoà.

- Đới lạnh có khí hậu cực và cận cực, lạnh giá, nhiều nơi băng tuyết phủ dày trên diện tích rộng. Ở phía nam khí hậu ấm hơn, có mùa hạ ngắn, thực vật chủ yếu là rêu, địa y, cỏ và cây bụi. Giới động vật nghèo nàn, có một số loài chịu được lạnh như tuần lộc, cáo Bắc cực,... và một số loài chim di cư.

- Đới ôn hoà chiếm diện tích rộng, phân hoá đa dạng.

+ Phía bắc có khí hậu ôn đới, phát triển rừng lá kim.

+ Phía đông nam, khí hậu cận nhiệt, ấm, ẩm, phát triển rừng hỗn hợp và rừng lá rộng với thành phần loài rất phong phú.

+ Khu vực ở sâu trong lục địa, mưa ít, hình thành thảo nguyên.

+ Trên các cao nguyên của miền núi Coóc-đi-e, khí hậu khô hạn, hình thành hoang mạc và bán hoang mạc.

+ Động vật trong đới ôn hoà phong phú cả về số loài và số lượng mỗi loài, gồm các loài ăn cỏ, ăn thịt, gặm nhấm và bò sát,...; ở vùng hoang mạc và bán hoang mạc, động vật nghèo nàn