BÀI 9: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN CHÂU ÂU

1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC CHÂU PHI

Vị trí địa lí:

- Nằm ở cả 4 bán cầu Bắc, Nam, Đông, Tây.

- Phần lớn lãnh thổ nằm giữa chí tuyến Bắc và chí tuyến Nam

- Phía bắc giáp với Địa Trung Hải, qua đó là châu Âu

- Phía đông bắc giáp với châu Á ở eo đất Xuy-ê và giáp Biển Đỏ.

- Phía đông, nam và tây giáp với Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương

Về diện tích

- hơn 30 triệu km$^{2}$, là châu lục lớn thứ 3 thế giới.

Về hình dạng

- Có dạng hình khối rõ rệt, đường bờ biển ít bị chia cắt, có rất ít các vịnh biển, bán đảo và đảo.

2. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN CHÂU PHI

a. Địa hình, khoáng sản

Địa hình:

- Bề mặt khá bằng phẳng, độ cao trung bình khoảng 750m so với mực nước biển

- Địa hình cao về phía đông nam và thấp về phía tây bắc. 

- Các dạng địa hình chính: 

+ Sơn nguyên

+ Bồn địa

+ Hoang mạc

+ Núi thấp

+ Đồng bằng

Khoáng sản

- Khoáng sản ở châu Phi phân bố không đều

+ Dầu mỏ: Bắc Phi

+ Kim loại quý (vàng, kim cương): Nam Phi

b. Khí hậu

- Các đới khí hậu ở châu Phi:

+ Đới khí hậu xích đạo

+ Đới khí hậu cận xích đạo

+ Đới khí hậu nhiệt đới

+ Đới khí hậu cận nhiệt

- Đặc điểm chung của khí hậu châu Phi:

+ Có nhiệt độ trung bình cao nhất thế giới trên 20oC

+ Khí hậu khô nóng, lượng mưa thấp

c. Sông, hồ

- Phân bố không đều

- Nguồn cung cấp nước chủ yếu là nước mưa nên chế độ nước sông phụ thuộc chế độ mưa.

- Các hồ lớn của châu Phi phân bố chủ yếu ở Đông Phi.

d. Các môi trường tự nhiên

- Môi trường Xích đạo

+ Phạm vi: gồm bồn địa Công-gô và phía bắc vịnh Ghi-nê.

+ Sinh vật: rất phát triển, đặc trưng là rừng thường xanh.

+ Sông ngòi: mạng lưới dày đặc, nhiều nước quanh năm.

+ Đất: màu mỡ, thuận lợi phát triển nông nghiệp.

- Môi trường nhiệt đới

+ Phạm vi: phân bố ở hai bên môi trường xích đạo

+ Sinh vật: càng về phía chí tuyến, thảm thực vật chuyển từ kiểu rừng sang đồng cỏ cao và cây bụi gai.

+ Sông ngòi: có lưu lượng nước khá lớn nhưng thay đổi theo mùa

+ Đất: đất đỏ vàng là chủ yếu, có thể khai thác tốt cho nông nghiệp nếu đảm bảo được nước tưới

- Môi trường hoang mạc:

+ Phạm vi: chiếm diện tích lớn nhất, phân bố chủ yếu ở khu vực chí tuyến

+ Thảm thực vật, sông ngòi kém phát triển.

- Môi trường cận nhiệt:

+ Phạm vi: chiếm một phần lãnh thổ nhỏ ở phía bắc và nam châu Phi

+ Thực vật: phát triển cây lá cứng để hạn chế thoát nước

+ Sông ngòi: mạng lưới sông ít phát triển