BÀI 6. KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY SẦU RIÊNG

KHỞI ĐỘNG

Quan sát (H6.1) và nêu đặc điểm thực vật của cây sầu riêng. Theo em, vì sao sầu riêng lại không được trồng ở các tỉnh miền Bắc nước ta?

Giải rút gọn

- Quan sát hình 6.1 ta thấy: Cây sầu riêng là thân gỗ lớn. Cây trưởng thành có nhiều cành, mọc ngang, phân cành thấp, tán cây phát triển mạnh, rộng ở phần gốc và thu hẹp dần lên phần ngọn. Cây sầu riêng có lá đơn, mọc so le. Qủa sầu riêng hình bầu dục, vỏ cứng, có nhiều gai.

- Theo em, sầu riêng không được trồng ở các tỉnh miền Bắc nước ta vì sầu riêng là một giống cây trồng thích hợp nhất tại các vùng có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Phân tích đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh của cây sầu riêng.

Giải rút gọn

Đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh của cây sầu riêng:

* Đặc điểm thực vật học:

- Rễ: rễ cọc, ăn rất sâu và rộng từ 6m đến 8m.

- Thân, cành: Thân gỗ lớn, cây trưởng thành có cành mọc ngang, phân cành thấp, tán cây phát triển mạnh, rộng ở phần gốc cây.

- Lá: đơn, mọc sole, phiến dày hình trứng thuôn dài. Lá còn non màu đồng, lá trưởng thành màu xanh.

- Hoa: hoa lưỡng tính, màu trắng, mọc thành chùm trên cành lớn và thân chính. Hoa nở ban đêm, thụ phấn nhờ côn trùng.

- Qủa: Hình bầu dục hoặc tròn, vỏ cứng, có nhiều gai, thịt cơm có màu vàng, mùi đặc trưng.

* Yêu cầu ngoại cảnh:

- Nhiệt độ: nhiệt độ thích hợp từ 24 – 30 độ C. 

- Lượng mưa và độ ẩm: Lượng mưa từ 1600 – 4000ml/năm và độ ẩm không khí từ 75 – 80%.

- Ánh sáng: Khi cây nhỏ, cần che bớt nắng cho cây, tránh ánh sáng trực tiếp. Khi cây trưởng thành cần tiếp xúc nhiều ánh sáng để tiến hành quang hợp, trao đổi chất. 

- Đất trồng: thích nghi với đất thịt pha cát, đất thịt, đất phù sa, đất đỏ bazan…, thích hợp nhất là đất thịt.

Câu 2: Trình bày kĩ thuật trồng, chăm sóc, cắt tỉa, tạo tán, điều khiển ra hoa, đậu quả cho cây sầu riêng. 

Giải rút gọn

*Kĩ thuật trồng: 

- Thời vụ: trồng vào đầu mùa mưa ở miền Nam (cuối tháng 4 đầu tháng 5).

- Khoảng cách: cây cách cây và hàng cách hàng từ 6m đến 8m, tương ứng 125 cây đến 277 cây/ha.

- Chuẩn bị hố trồng: Ở vùng đất cao: hố tròn, đường kính 80cm, hố vuông kích thước mỗi chiều 70 – 80cm, sâu 50 – 60cm. Ở vùng đất thấp: đào mương, lên liếp, đắp ụ cao để tránh ngập úng. Sau khi đào hố, trộn đất với phân bón, lấp lại xuống hố trồng.

- Trồng cây: Tạo hố nhỏ giữa hố, xé túi bầu, đặt cây con xuống, lấp đất cao hơn mặt bầu từ 2cm – 3cm. Cắm cọc và che bóng cho cây con. 

*Kĩ thuật chăm sóc:

- Làm cỏ, vun xới: 2 – 3 lần/năm. Có thể trồng xen cây họ Đậu.

- Bón phân thúc: 

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: chia làm 4 đến 9 lần/năm, bón vào các thời điểm trước và sau khi cây ra lộc để thúc đẩy các đợt lộc. Bón bằng cách pha vào nước để tưới hoặc xới nhẹ quanh gốc rồi rắc phân tưới nước giữ ẩm.

+ Thời kì kinh doanh: chia làm 4 lần (sau thu hoạch, khi cây bắt đầu ra hoa, khi cây đậu quả 3 tuần và sau lần 3 một tháng). Bón lần đầu bằng cách rạch rãnh xung quanh cây theo hình chiếu của tán, rải phân rồi lấp đất. Bón lần sau bằng cách hòa loãng vào nước rồi tưới xung quanh gốc cây hoặc rải phân theo hình chiếu tán cây.

- Tưới nước: 

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: cung cấp nước đủ quanh năm.

+ Thời kì kinh doanh: giai đoạn ra hoa cần hạn chế nước, các giai đoạn còn lại cần nhiều nước.

+ Phòng, trừ sâu bệnh hại: thường xuyên cắt tỉa, quét vôi gốc cây, vệ sinh vườn. Sử dụng phân bón hợp lí để nâng cao sức đề kháng của cây. Khi có sâu hại cần kịp thời sử dụng các biện pháp phù hợp để tiêu diệt.

*Kĩ thuật cắt tỉa, tạo tán:

- Thời kì kiến thiết cơ bản: tỉa cành, tạo tán từ năm đầu. Các năm sau loại bỏ các cành cấp 1 ở vị trí không hợp lí để cây có nhiều tầng tán. 

- Thời kì kinh doanh: sau thu hoạch loại bỏ các cành đã già yếu, cành bị sâu, bệnh, chòi mọc thẳng đứng, tỉa bớt cành tạo độ thông thoáng.

*Kĩ thuật điều khiển ra hoa, đậu quả:

- Kích thích tạo mầm hoa: Sau bón phân lần 2, tiến hành tạo khô hạn kết hợp phun Paclobutrazol nồng độ từ 0,001% đến 0,015% lên hai mặt lá cây.

- Kích thích ra hoa: khi ra hoa được 0,5cm, tiến hành tưới nước 2 ngày/lần để phát triển tốt.

- Tăng khả năng đậu quả: Sau khi nở hoa, tiến hành phân bó lá chứ Ca, Bo, K theo khuyến cáo hoặc/và thụ phấn bổ sung cho các chùm hoa ở giữa cành để tăng tỉ lệ đậu quả.

VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức để thực hiện việc trồng và chăm sóc cây sầu riêng phù hợp với thực tiễn ở địa phương em.

Giải rút gọn

-  Học sinh vận dụng kiến thức đã được học để trồng và chăm sóc cây sầu riêng.

- Thông tin bổ sung: Cách khắc phục hiện tượng sượng cơm sầu riêng.

Do cạnh tranh dinh dưỡng trong quá trình phát triển quả hoặc rối loạn dinh dưỡng do mất cân bằng giữa can – xi, ma – giê và kali hoặc ra hoa và đậu quả nhiều đợt hay do ẩm độ đất cao.

- Giải pháp khắc phục như sau:

+ Kích thích ra hoa tập trung, đồng loạt.

+ Vườn cây thoát nước tốt, tránh ngập úng. Tránh thu hoạch quả giai đoạn có mưa nhiều nhằm giảm hiện tượng nhão cơm.

+ Hạn chế sự ra đọt non trong giai đoạn phát triển quả bằng cách phun phân bó lá chứa kali và lân cao.

+ Hạn chế sử dụng phân bón chứa Clo.

+ Có thể phun 2 – 3 lần phân bón lá có chứa Can – xi, Ma – giê giai đoạn từ 2 tháng sau khi đậu quả.