BÀI 7. DI TRUYỀN HỌC MENDEL VÀ MỞ RỘNG HỌC THUYẾT MENDEL

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Nêu được bối cảnh ra đời thí nghiệm của Mendel. Trình bày được cách bố trí và tiến hành thí nghiệm của Mendel.

- Nêu được tính quy luật của hiện tượng di truyền và giải thích thí nghiệm của Mendel.

- Trình bày được cơ sở tế bào học của các thí nghiệm của Mendel dựa trên mối quan hệ giữa nguyên phân, giảm phân và thụ tinh.

- Nêu được quan điểm của Mendel về tính quy luật của hiện tượng di truyền.

- Nêu được vì sao các quy luật di truyền của Mendel đặt nền móng cho di truyền học hiện đại.

- Giải thích được sản phẩm của các allele của cùng một gene và của các các gene khác nhau có thể tương tác với nhau quy định tính trạng.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

I. THÍ NGHIỆM CỦA MENDEL VÀ CÁC QUY LUẬT DI TRUYỀN MENDEL

1. Bối cảnh ra đời thí nghiệm của Mendel

Mendel sử dụng phương pháp thực nghiệm kết hợp với phân tích kết quả thực nghiệm bằng thống kê toán học, từ đó đã rút ra các quy luật di truyền.

2. Thí nghiệm lại một tính trạng và quy luật phân li

Mỗi tính trạng được quy định bởi một cặp allele, trong đó, một allele có nguồn gốc từ bố, một allela có nguồn gốc từ mẹ. Trong quá trình tạo giao tử, mỗi allele trong cặp phân li ngẫu nhiên đồng đều về các giao tử nên mỗi giao tử chỉ chứa một allele. Sự thụ tinh kết hợp ngẫu nhiên allele từ bố và allele từ mẹ tạo ra cá thể ở đời lai.

3. Thí nghiệm lai hai tính trạng và quy luật phân li độc lập

- Các cặp nhiễm sắc thể tương đồng phân li độc lập với nhau, dẫn tới sự phân li độc lập của các cặp allele, hình thành các loại giao tử khác nhau với xác suất bằng nhau.

- Ý nghĩa: Đặt nền móng cho di truyền học hiện đại, là phương pháp khoa học, cơ sở các phương pháp trong nghiên cứu di truyền hiện đại.

II. MỞ RỘNG HỌC THUYẾT MENDEL

1. Tương tác giữa các sản phẩm của các gene allele

*Tính trội không hoàn toàn

Trội không hoàn toàn là hiện tượng di truyền tương tác giữa các allele của cùng một gene, trong đó, thể dị hợp có kiểu hình trung gian giữa bố và mẹ.

*Gene đa điệu

Một gene chi phối nhiều tính trạng được gọi là gene đa điệu.

*Gene đa allele

Một gene có thể có nhiều allele, các allele khác nhau cùng tồn tại trong quần thể. Ở một cá thể, allele tồn tại theo cặp tương ứng với cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Sản phẩm của allele tương tác với nhau tạo nên nhiều kiểu hình của một tính trạng.

2. Tương tác giữa sản phẩm của các gene không allele

Sản phẩm của các gene không allele có thể tương tác với nhau theo hướng khác nhau cùng quy định một tính trạng.