CỦNG CỐ, MỞ RỘNG

MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của truyện thơ Nôm như: cốt truyện, nhân vật, lời thoại

- Chỉ ra được những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật trong bài phân tích. 

1. Bài tập 1

* Giống nhau

- Miêu tả vẻ đẹp của chị em Thuý Kiều, Thuý Vân dưới cái nhìn của Kim Trọng.

- Thể hiện tâm lí vừa muốn nán lại thật lâu, vừa ngại ngùng, muốn giữ lễ của Kim Trọng.

=> Nhân vật được miêu tả ở cả biểu hiện bên ngoài và thế giới nội tâm.

* Khác nhau

- Đoạn trích trong Kim Vân Kiều truyện miêu tả cụ thể ngoại hình Thuý Vân, Thuý Kiều và cảm xúc, mong ước của Kim Trọng khi đứng trước hai người đẹp.

=> Tâm lí, tình cảm nhân vật được biểu hiện trực tiếp, rõ ràng; Kim Trọng được thể hiện trong chân dung chàng trai si tình, bị quyến rũ bởi nhan sắc người đẹp.

- Đoạn trích trong Truyện Kiều miêu tả khái quát vẻ dẹp của Thuý Vân, Thuý Kiều; miêu tả tinh tế tâm lí của hai nhân vật Kim Trọng và Thuý Kiểu trong lần đầu gặp gỡ; miêu tả thiên nhiên - không gian gặp gỡ, hình ảnh ngụ ý tâm tư, cảm xúc của nhân vật.

=> Nguyễn Du tập trung miêu tả diễn biến tâm lí của cả Thuý Kiều và Kim Trọng; nhà thơ khai thác những rung động tinh tế mà mãnh liệt trong tâm hồn của cặp đôi trai tài - gái sắc.

2. Bài tập 2

* Kim - Kiều gặp gỡ

- Tác giả: Nguyễn Du

- Thể loại: đoạn trích thuộc Truyện Kiều - một truyện thơ Nôm.

- Chủ đề: ca ngợi vẻ đẹp của tuổi trẻ và tình yêu tự do, thể hiện sự trân trọng khát vọng hạnh phúc của con người.

- Đặc sắc nghệ thuật: khắc hoạ nhân vật ở cả ngoại hình, lời nói, hành động và tâm lí, tình cảm; ngôn ngữ tinh tế, giàu giá trị tạo hình và biểu cảm.

* Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga

- Tác giả: Nguyễn Đình Chiếu

- Thể loại: đoạn trích thuộc Truyện Lục Vân Tiên - một truyện thơ Nôm.

- Chủ đẻ: ca ngợi người anh hùng nghĩa hiệp tru bạo cứu dân, ca ngợi lối sống trọng ân nghĩa, thể hiện khát vọng công lí.

- Đặc sắc nghệ thuật: khắc hoạ nhân vật qua ngoại hình, lời nói, hành động; ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, mang đậm màu sắc Nam Bộ.

* Tự tình (Bài 2)

- Tác giả: Hồ Xuân Hương

- Thể loại: Thơ thất ngôn bát củ Đường luật.

- Chủ đề: Cảm thương cho số phận bi kịch của người phụ nữ, dồng cảm với khát vọng tình yêu, hạnh phúc của họ.

- Đặc sắc nghệ thuật: sử dụng từ ngữ tinh tế và sáng tạo, cách gieo vần độc đáo, giàu tính gợi hình, biều cảm, sử dụng hiệu quả các biện pháp tu tử.

3. Bài tập 3

Lựa chọn đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” – trích Truyện Kiều của Nguyễn Du.

a. Bố cục :

6 câu đầu: Hoàn cảnh cô đơn tội nghiệp của Thúy Kiều

8 câu tiếp: Nỗi nhớ thương Kim Trọng và nhớ thương cha mẹ của Kiều

8 câu cuối: Tâm trạng đau buồn và dự cảm trước tương lai sóng gió

b. Đoạn thơ

Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung

Bốn bề bát ngát xa trông

Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia

Bẽ bàng mây sớm đèn khuya

Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.

Đã cho thấy được khoảng không gian bao la, rộng lớn trước khi đứng trên lầu Ngưng Bích của Kiều. Nguyễn Du đã đặt Kiều trong một cảnh ngộ rất đặc biệt: một mình, cô đơn, trơ trọi giữa một không gian rộng lớn, mênh mông: "bốn bề bát ngát". Đứng trên lầu mà ngước mắt lên trời cao, Kiều chỉ thấy "non xa" và "tấm trăng gần". Nhìn xuống mặt đất chỉ thấy khoảng không trống vắng, xa xa là những con sóng lượn, những bãi cát dài phẳng lặng nối tiếp nhau, dưới ánh nắng của buổi chiều tà, bãi cát như trở nên lấp lánh giống như những bụi hồng. Cảnh thật đẹp, thơ mộng, lãng mạn nhưng đượm buồn. Bởi xung quanh Kiều, không hề có một chút bóng dáng sự sống của con người. Vì thế, từ “xa trông” như miêu tả cái nhìn xa xăm của Kiều, nàng đang cố gắng kiếm tìm một chút bóng dáng, sự sống xung quanh. Nhưng tuyệt nhiên chỉ là một không gian vắng lặng, tĩnh tại, không có chút động nhỏ bé nào đó xung quanh mình. Thiên nhiên hoang vu, vắng vẻ này càng khiến con người trở nên cô đơn, hiu hắt.

c. Đoạn trích "Kiều ở lầu Ngưng Bích" nằm ở phần thứ hai "Gia biến và lưu lạc" của "Truyện Kiều". Sau khi bán mình cho Mã Giám Sinh, Kiều "thất thân" với hắn "đuốc hoa để đó mặc nàng nằm trơ", nàng bị hắn bán vào lầu xanh. Biết mình bị lừa và phải làm nghề dơ bẩn, Kiều uất ức, rút dao định tự vẫn. Tú Bà sợ hãi "Thôi thôi vốn liếng đi đời nhà ma", nhanh trí, mụ liền vờ hứa hẹn đợi Kiều bình phục sẽ gả chồng cho nàng vào nơi tử tế, rồi đưa Kiều ra giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, đợi thực hiện âm mưu mới. Vì thế đoạn trích "Kiều ở lầu Ngưng Bích" dựng lên cảnh ngộ cô đơn, buồn tủi và tấm lòng thủy chung, hiếu thảo của Thúy Kiều một mình bơ vơ nơi xứ người, đồng thời qua đoạn trích, người đọc thấy được bút pháp "tả cảnh ngụ tình" độc đáo, đạt tới trình độ điêu luyện bậc thầy của thiên tài văn học Nguyễn Du.