CHƯƠNG 5: THẾ GIỚI TỪ NĂM 1991 ĐẾN NAY

BÀI 16: TRẬT TỰ THẾ GIỚI MỚI TỪ NĂM 1991 ĐẾN NAY

Phần 1: Mục tiêu bài học

Nhận biết được xu hướng và sự hình thành trật tự thế giới mới sau Chiến tranh lạnh.

Phần 2: Bài học

I. Xu hướng của thế giới từ năm 1991 đến nay

Các xu hướng của thế giới từ năm 1991 đến nay:

- Thứ nhất, các nước điều chỉnh chiến lược, lấy hợp tác phát triển kinh tế làm trọng tâm. Cạnh tranh sức mạnh tổng hợp, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, khoa học - kĩ thuật, thay thế cho chạy đua vũ trang trong Chiến tranh lạnh.

- Thứ hai, các nước lớn điều chỉnh quan hệ với nhau theo chiều hướng xây dựng quan hệ chiến lược ổn định và cân bằng, tránh xung đột.

- Thứ ba, xu thế quốc tế hoá, toàn cầu hoá diễn ra mạnh mẽ. Xu thế này được biểu hiện thông qua sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế; sự hình thành các công ty xuyên quốc gia; sự ra đời của các tổ chức liên kết kinh tế, thương mại, tài chính quốc tế và khu vực,...

- Thứ tư, những cuộc xung đột cục bộ, nội chiến, bất ổn,... vẫn tiếp tục diễn ra ở khắp nơi trên thế giới. Cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu từ năm 2001 đến nay do Mỹ phát động tiếp tục gây ra những bất ổn tiềm tảng đối với thế giới.

II. Sự hình thành trật tự thế giới mới từ năm 1991 đến nay

- Tháng 12-1991, Liên Xô tan rã, trật tự hai cực I-an-ta sụp đổ. Những biến động của tình hình thế giới, đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng khoa học - kĩ thuật và xu thế toàn cầu hoá, đã tác động mạnh mẽ đến sự ra đời của trật tự thế giới mới.

- Trong thập niên cuối thế kỉ XX, Mỹ có tham vọng trở thành siêu cường duy nhất, xác lập và duy trì trật tự đơn cực, một mình lãnh đạo thế giới. Mỹ đưa ra chính sách “Từ ngăn chặn đến lãnh đạo toàn cầu”, áp đặt “giá trị Mỹ”, “mô hình phát triển kiểu Mỹ”,... đối với thế giới.

- Đầu thế kỉ XXI, sự trỗi dậy của Trung Quốc, sự phục hồi của nước Nga,... làm thất bại tham vọng thiết lập trật tự đơn cực của Mỹ. Các nước Tây Âu, Nga, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ,... trở thành đối thủ cạnh tranh của Mỹ, hình thành trật tự thế giới đa cực.