CHỦ ĐỀ 11: DI TRUYỀN

BÀI 40: TỪ GENE ĐẾN TÍNH TRẠNG

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Dựa vào sơ đồ, nêu được mối quan hệ giữa DNA – RNA – protein – tính trạng thông qua phiên mã, dịch mã và ý nghĩa di truyền của mối quan hệ này.

- Vận dụng kiến thức “từ gene đến tính trạng”, nêu được cơ sở của sự đa dạng về tính trạng của các loài.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. MỐI QUAN HỆ GIỮA DNA – RNA – TÍNH TRẠNG.

- Trong tế bào, gene không trực tiếp hình thành tính trạng mà phải thông qua sự tương tác giữa các phân tử mRNA, protein và có thể chịu tác động của các nhân tố môi trường:

• Trình tự các nucleotide trên gene quy định trình tự các nucleotide trên phân tử mRNA thông qua quá trình phiên mã. 

• Trình tự nucleotide trên phân tử mRNA được dịch mã thành trình tự các amino acid trên phân tử protein. 

• Protein biểu hiện thành tính trạng của cơ thể.

=> Gene quy định tính trạng qua sơ đồ:

Ví dụ: 

+ gene quy định tóc xoăn, tóc thẳng, hói đầu.

+ gene quy định màu da, màu mắt, màu lông tóc.

2. CƠ SỞ SỰ ĐA DẠNG VỀ TÍNH TRẠNG CỦA CÁC LOÀI.

- Sự đa dạng về tính trạng của các loài

dựa trên cơ sở:

+ Mỗi loài sinh vật có hệ gene đặc trưng.

+ Các cá thể cùng loài có thể mang các allele khác nhau của cùng một gene.

+ Các gene khác nhau quy định các protein khác nhau, từ đó, biểu hiện thành các tính trạng khác nhau. 

Ví dụ: 

Hippocampus bargibanti – kẻ nguỵ trang tài ba. Cá ngựa có chiều dài trung bình 16cm, tuy nhiên cá ngựa lùn Hippocampus bargibanti chỉ nhỏ bằng hạt gạo, sống hoà mình vào san hô. Bởi cơ thể siêu nhỏ chỉ vài mm và vẻ bề ngoài giống hệt như một nhánh san hô từ màu sắc đến bề mặt da có những nốt sần, rất khó để phát hiện chúng. Mãi đến năm 2013, người ta mới chứng minh được: nếu hai cá thể cá ngựa mới sinh được tách ra hai môi trường san hô màu sắc khác nhau, khi trưởng thành mỗi cá thể sẽ có màu sắc khác nhau cùng màu với san hô.

Loài cá ngựa lùn với hai màu sắc khác nhau tuỳ vào điều kiện sống, trên cơ thể có những nốt sần vôi hoá.

Video: https://www.youtube.com/watch?v=Q3CtGoqz3ww&ab_channel=DeepLook

Loài cá ngựa phổ biến