BÀI 38: ĐỘT BIẾN GENE

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Phát biểu được khái niệm đột biến gene. Lấy được ví dụ minh họa.

- Trình bày được ý nghĩa và tác hại của đột biến gene.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. KHÁI NIỆM ĐỘT BIẾN GENE

- Khái niệm: Đột biến gene là những biến đổi trong cấu trúc của gene, thường liên quan đến một hoặc một vài cặp nucleotide. 

- Một số dạng đột biến gồm: mất, thêm, thay thế một hoặc một số cặp nucleotide.

- Đột biến điểm là đột biến xảy ra liên quan đến một cặp nucleotide.

Hình 38.1. Một số loại đột biến gene thường gặp: thêm một cặp nucleotide (a); mất một cặp nucleotide (b); thay thế một cặp nucleotide (c)

Ví dụ: 

2. Ý NGHĨA VÀ TÁC HẠI CỦA ĐỘT BIẾN GENE

a) Ý nghĩa

- Đột biến gene cung cấp nguồn nguyên liệu phong phú cho quá trình tiến hóa.

Ví dụ : Gene I quy định nhóm máu ở người (hệ thống ABO), do đột biến đã tạo ra ba allele: I^A, I^B, I^O, qua giao phối đã tạo ra sau loại kiểu gene và bốn loại kiểu hình là các nhóm máu O, A, B và AB trong quần thể người. 

- Đột biến nhân tạo có ý nghĩa cho chọn giống vật nuôi và cây trồng; nhờ có đột biến gene, các gene mong muốn có thể được nhân lên và tạo ra lượng sản phẩm lớn phục vụ cho nhu cầu của con người.

Ví dụ: Giống lan phi điệp đột biến do khách hàng đặt Viện Nghiên cứu Rau quả nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô với số lượng lớn.

b) Tác hại

- Mức độ gây hại của gene đột biến phụ thuộc vào loại đột biến, tổ hợp gene hoặc phụ thuộc vào môi trường.

Ví dụ: 

+ Đột biến gene kháng thuốc trừ sâu ở côn trùng, trong điều kiện môi trường không có thuốc trừ sâu thì đột biến sẽ có hại, còn trong điều kiện môi trường có thuốc trừ sâu thì lại có lợi.

+ Vịt ba chân:

+ Bệnh hồng cầu hình liềm: