CHỦ ĐỀ 4: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ THỦY SẢN

BÀI 9: VAI TRÒ VÀ TRIỂN VỌNG CỦA THỦY SẢN TRONG BỐI CẢNH CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Trình bày được vai trò và triển vọng của thủy sản trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

- Phân tích được xu hướng phát triển của thủy sản ở Việt Nam và trên thế giới.

- Trình bày được những yêu cầu cơ bản với người lao động của một số ngành nghề phổ biến trong thủy sản.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. Vai trò của thủy sản trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0

Hoạt động thuỷ sản bao gồm: bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản; nuôi trồng thuỷ sản; khai thác thuỷ sản; chế biến, mua, bán, xuất khẩu, nhập khẩu thuỷ sản.

Thuỷ sản có vai trò quan trọng đối với đời sống, kinh tế – xã hội:

– Cung cấp thực phẩm cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

– Cung cấp nguyên liệu cho ngành chế biến thực phẩm, ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi, ngành dược, mĩ phẩm.

— Phát triển kinh tế, tạo việc làm và thu nhập cho hàng triệu lao động.

– Khẳng định chủ quyền biển đảo, đảm bảo an ninh quốc phòng thông qua các hoạt động khai thác và nuôi trồng thuỷ sản trên biển.

2. Triển vọng của thủy sản trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0

Việt Nam có thế mạnh về điều kiện tự nhiên để phát triển thuỷ sản. Nước ta có đường bờ biển dài và hàng triệu hecta diện tích mặt nước ngọt, nước lợ và nước mặn. Ngoài ra, nước ta có nguồn lợi thuỷ sản đa dạng, nhiều loài có giá trị kinh tế cao. Những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và lợi thế sẵn có sẽ là cơ sở cho ngành thuỷ sản phát triển mạnh mẽ. Trong thời gian tới, ngành thuỷ sản sẽ:

- Phát triển thành ngành kinh tế quan trọng của quốc gia có quy mô sản xuất hàng hoá lớn, có trình độ quản lí khoa học, công nghệ tiên tiến, phát triển bền vững và chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu.

– Giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu các ngành kinh tế nông nghiệp và kinh tế biển, góp phần bảo đảm an ninh dinh dưỡng, thực phẩm.

- Đảm bảo an sinh xã hội, làng cá xanh, sạch, đẹp, văn minh.

- Đảm bảo lao động thuỷ sản có mức thu nhập ngang bằng mức bình quân chung cả nước. 

- Góp phần đảm bảo quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sinh học, công nghệ thông tin (AI, IoT, BigData) và chuyển đổi số trong sản xuất và quản lí thuỷ sản nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả. Các mô hình nuôi thông minh, quản lí chuỗi được nhân rộng.

3. Xu hướng phát triển của thủy sản ở Việt Nam và trên thế giới

Ngành thuỷ sản đang phát triển theo hướng chuyển đổi xanh, tập trung vào phát triển nuôi trồng thuỷ sản bền vững, khai thác thuỷ sản hiệu quả và nâng cao chuỗi giá trị. Q Phát triển thuỷ sản bền vững gắn với bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản. Mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động của các khu bảo tồn biển. Bảo tồn các loài thuỷ sản nguy cấp, quý, hiếm.

- Khai thác thuỷ sản bền vững: giảm áp lực khai thác thuỷ sản, tăng sản lượng nuôi trồng thuỷ sản.

- Khai thác thuỷ sản tuân thủ các quy tắc ứng xử nghề cá có trách nhiệm (CoC), chống khai thác thuỷ sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU) giúp bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản và hệ sinh thái ven biển bền vững, mở rộng thị trường xuất khẩu cho các sản phẩm thuỷ sản từ khai thác, ổn định sinh kế của người dân ven biển, đảm bảo an ninh quốc phòng trên các vùng biển.

- Mở rộng đối tượng nuôi trồng thuỷ sản có giá trị, khuyến khích phát triển nuôi trồng vi tảo, rong biển giúp cung cấp đa dạng nguồn nguyên liệu, đặc biệt cho ngành dược, mĩ phẩm. Phát triển trồng rong biển có vai trò quan trọng trong cải thiện môi trường cho hệ sinh thái biển.

- Phát triển các công nghệ nuôi thuỷ sản thông minh, nuôi thuỷ sản an toàn thực phẩm, thân thiện với môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm đồng thời giảm thiểu tác động đến môi trường.

- Phát triển các sản phẩm thuỷ sản được chứng nhận thực hành nuôi tốt như VietGAP, GlobalGAP,... là định hướng ưu tiên nhằm mục đích phát triển bền vững. 

4. Yêu cầu  cơ bản đối với người lao động của một số ngành nghề phổ biến trong thủy sản

Người lao động trong ngành thuỷ sản cần đảm bảo các yêu cầu cơ sản sau:

- Có sức khoẻ tốt, chăm chỉ, chịu khó, có trách nhiệm cao trong công việc.

- Có kiến thức, kĩ năng cơ bản về lĩnh vực thuỷ sản và kinh tế.

- Tuân thủ an toàn lao động, có ý thức bảo vệ môi trường và tuân thủ các công ước quốc tế liên quan đến thuỷ sản.

- Yêu thiên nhiên, yêu thích sinh vật, yêu lao động.