Giải siêu nhanh sinh học 11 Bài 9: Hô hấp ở động vật

Giải siêu nhanh Bài 9 Hô hấp ở động vật sách Sinh học 11 chân trời. Bài giải đáp toàn bộ câu hỏi và bài tập trong sách giáo khoa mới. Với phương pháp giải tối giản, hi vọng học sinh sẽ tiếp cận nhanh bài làm mà không phải mất quá nhiều thời gian.

MỞ ĐẦU

Câu 1: Tế bào hồng cầu trong máu có vai trò vận chuyển O2 từ phổi đến các tế bào và vận chuyển CO2 từ tế bào về phổi. Tại sao những người sống ở vùng núi cao có số lượng hồng cầu trong máu lại tăng lên so với khi sống ở vùng đồng bằng

Trả lời:

Do không khí trên cao có áp lực thấp → oxi kết hợp với hemoglobin (Hb) thấp → số lượng hồng cầu tăng để đảm bảo nhu cầu oxi cho hoạt động của con người.

I. VAI TRÒ CỦA HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT

Câu 1: Tại sao ở động vật, quá trình trao đổi O2 và CO2 giữa cơ thể và môi trường luôn diễn ra?

Trả lời:

Để cung cấp O2 cho các hoạt động sống của tế bào, đồng thời thải CO2 ra ngoài môi trường.

Câu 2: Quan sát Hình 9.1, hãy nêu mối liên hệ giữa các giai đoạn trong quá trình hô hấp.

Quan sát Hình 9.1, hãy nêu mối liên hệ giữa các giai đoạn trong quá trình hô hấp.

Trả lời:

Thông khí ở phổi duy trì nồng độ O2 và CO2 ở mức thích hợp.
Sự trao đổi khí ở phổi: giúp O2 khuếch tán vào máu và CO2 theo chiều ngược lại → máu về tim mang nhiều O2 hơn và ít CO2 hơn → thuận lợi cho sự trao đổi khí ở tế bào.
Sự trao đổi khí ở tế bào: giúp O2 khuếch tán từ mao mạch máu → nước mô → tế bào và CO2 khuếch tán theo chiều ngược lại.

II. CÁC HÌNH THỨC TRAO ĐỔI KHÍ

Câu 3: Quan sát Hình 9.2, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở giun đất.

Quan sát Hình 9.2, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở giun đất.

Trả lời:

Hình thức trao đổi khí: Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể: O2 khuếch tán qua da vào hệ thống mạch máu, vận chuyển máu giàu O2 đi nuôi cơ thể. CO2 từ tế bào khuếch tán vào máu, vận chuyển CO2 tới da và khuếch tán ra ngoài môi trường.

Luyện tập: Giải thích vì sao sau cơn mưa lớn giun đất thường chui hết lên khỏi mặt đất.

Trả lời:

Giun đất trao đổi khí qua bề mặt cơ thể. Bình thường giun giun đất trao đổi khí qua các khe đất. Khi trời mưa, đất ngấm nước → lượng không khí giảm đáng kể → giun không thể trao đổi khí → chui lên mặt đất để thở.

Câu 4: Quan sát Hình 9.3, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở côn trùng

Quan sát Hình 9.3, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở côn trùng

Trả lời:

Côn trùng trao đổi khí nhờ hệ thống ống khí: O2 → lỗ thở → ống khí lớn → ống khí nhỏ dần → tế bào, CO2 → ống khí nhỏ → ống khí lớn dần → lỗ thở ra ngoài.

Câu 5: Quan sát Hình 9.4, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở cá

Quan sát Hình 9.4, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở cá

Trả lời:

Cá trao đổi khí qua mang: O2 → khuếch tán vào máu, đồng thời CO2 từ máu khuếch tán vào nước chảy: Miệng mở → nắp mang đóng → thể tích khoang miệng tăng, áp suất giảm → nước đi vào mang theo O2 khuếch tán vào máu. Miệng đóng → nắp mang mở → thể tích khoang miệng giảm, áp suất tăng → đẩy nước ra ngoài mang theo CO2 từ máu khuếch tán ra ngoài môi trường.

Câu 6: Quan sát Hình 9.5, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở người.

Quan sát Hình 9.5, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở người.

Trả lời:

Người trao đổi khí qua phổi:

Hít vào → cơ liên sườn co → xương sườn và xương ức nâng lên, cơ hoành co → thể tích lồng ngực tăng, áp suất không khí trong phổi < áp suất không khí bên ngoài, không khí đi từ ngoài vào mang theo O2 trao đổi khí với máu.
Thở ra → cơ liên sườn dãn, xương sườn và xương ức trở lại trạng thái ban đầu, co hoành dãn → thể tích lồng ngực giảm, áp suất không khí trong phổi > áp suất không khí bên ngoài, không khí đi từ trong ra mang theo CO2 ra ngoài môi trường.

Câu 7: Quan sát Hình 9.7, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở chim

Quan sát Hình 9.7, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở chim

Trả lời:

Chim trao đổi khí bằng phổi và hệ thống túi khí. Thông khí ở phổi chim là nhờ hoạt động của các cơ hô hấp làm thay đổi thể tích khoang thân và thể tích túi khí. Nhờ sự phối hợp giữa hệ thống túi khí và phổi nên khi hít vào và khi thở ra đều có không khí giàu O2 đi qua phổi theo liên tục, một chiều và không có khí cặn.

III. BẢO VỆ SỨC KHỎE HỆ HÔ HẤP

Câu 8: Hút thuốc lá có hại như thế nào đối với hệ hô hấp.

Trả lời:

Trong khói thuốc lá có chứa:

Nicotine → thay đổi cấu trúc của niêm mạc phế quản → tăng sinh các tuyến phế quản, các tế bào tiết nhầy, làm tê liệt lớp lông rung trong khí quản → ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp.
Khí CO chiếm chỗ của O2 trong máu → giảm hiệu quả hô hấp.
Nito oxit → viêm xương khớp niêm mạc, cản trở trao đổi khí.

Luyện tập: Nêu ý nghĩa của việc xử phạt người hút thuốc lá nơi công cộng và cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc lá

Trả lời:

Việc xử phạt người hút thuốc lá ở nơi công cộng và cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc lá là việc làm cần thiết và đúng đắn để giảm tình trạng hút thuốc lá, giảm tác động tiêu cực của khói thuốc lá nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tạo một môi trường sống lành mạnh.

Vận dụng: Hãy tìm hiểu một số bệnh về đường hô hấp. Trong đó trình bày rõ nguyên nhân, triệu chứng, hậu quả và những biện pháp phòng tránh bệnh.

Giải thích vì sao trong quá trình nuôi cá, tôm ở mật độ cao người ta thường dùng quạt nước.

Trả lời:

Bệnh về đường hô hấp	Nguyên nhân	Triệu chứng	Hậu quả	Biện pháp phòng tránh
Viêm xoang	Vi khuẩn, virus hoặc do dị ứng	Sốt, đau nhức tại vị trí xoang viêm, chảy dịch, nghẹt mũi,...	Nếu không điều trị và phòng ngừa tốt có thể gây viêm xoang mạn tính	Vệ sinh răng miệng sạch sẽ Hạn chế dùng tay chạm lên mặt, miệng, mũi,... Bỏ hút thuốc lá
Viêm thanh quản	Virus, vi khuẩn hoặc nấm	Sốt nhẹ đến sốt cao, khàn tiếng, ho, khó thở,...	Sưng dây thanh âm → giọng nói thay đổi, suy yếu, thậm chí mất giọng	Vệ sinh răng miệng sạch sẽ Hạn chế dùng tay chạm lên mặt, miệng, mũi,...

Giải thích: Khi nuôi tôm, cá với mật độ cao dễ xảy ra tình trạng thiếu O2 do nồng độ O2 trong nước → sử dụng máy sục khí → tăng nồng độ oxygen tan trong nước, giúp tôm, cá hô hấp tốt → phát triển mạnh.