MỞ ĐẦU

Câu 1: Khi hoạt động mạnh (chơi thể thao, chạy nhảy,...) cơ thể chúng ta thường thấy thóng, ra mồ hôi và có cảm giác đói. Quá trình nào đã dẫn đến hiện tượng trên? Giải thích?

Trả lời:

Hiện tượng trên do quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng, quá trình này tạo ra nhiệt năng làm thân nhiệt tăng lên tạo cảm giác nóng, đổ mồ hôi và thấy đói.

I. VAI TRÒ CỦA TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

Câu 1: Hãy phân tích vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật. Nêu ví dụ minh họa.

Trả lời:

- Vai trò:

• Cung cấp nguyên liệu cấu tạo, thực hiện chức năng của tế bào và cơ thể
• Cung cấp năng lượng

- Ví dụ minh hoạ:

• Khi hoạt động mạnh, cơ thể cần nhiều năng lượng → sự trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong cơ thể diễn ra với tốc độ nhanh hơn.
• Ăn đủ chất → cơ thể phát triển nhanh. Ăn thiếu chất → cơ thể còi cọc, yếu ớt.

II. CÁC DẤU HIỆU ĐẶC TRƯNG CỦA TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

Câu 2: Hãy đưa ra những dẫn chứng cho thấy ở sinh vật có sự trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

Trả lời:

Ví dụ: Quá trình trao đổi chất nạp chất dinh dưỡng vào cơ thể, phân giải thành nguyên liệu, nguyên liệu → các chất hữu cơ nhờ quá trình chuyển hóa năng lượng.

III. CÁC GIAI ĐOẠN CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG TRONG SINH GIỚI

Câu 3: Quan sát Hình 1.2, hãy mô tả các giai đoạn chuyển hóa năng lượng trong sinh giới.

Trả lời:

Gồm 3 giai đoạn:

• Tổng hợp: Quang năng → Hóa năng 
• Phân giải: Các chất hữu cơ phân giải thành hợp chất đơn giản, giải phóng năng lượng dưới dạng nhiệt năng.
• Huy động năng lượng: ATP được dùng cho các hoạt động sống của sinh vật.

IV. MỐI QUAN HỆ GIỮA TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở CẤP TẾ BÀO VÀ CƠ THỂ

Câu 4: Quan sát Hình 1.3, hãy mô tả mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở cấp tế bào và cơ thể.

Trả lời:

Trao đổi chất gắn liền với chuyển hóa năng lượng, được thực hiện ở cấp cơ thể cũng như cấp tế bào, có liên quan chặt chẽ với nhau

Luyện tập: Trao đổi chất và chuyển hóa nặng lượng trong cơ thể sinh vật có thể tiến hành độc lập được không? Tại sao?

Trả lời:

Không thể vì cả hai quá trình hoạt động bổ sung và phụ thuộc lẫn nhau.

V. CÁC PHƯƠNG THỨC TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG

Câu 5: Hãy cho biết phương thức trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở thực vật.

Trả lời:

Phương thức trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở thực vật: quang tự dưỡng.

Câu 6: Hãy phân tích vai trò của sinh vật tự dưỡng trong sinh giới.

Trả lời:

Vai trò của sinh vật tự dưỡng trong sinh giới:

• Cung cấp O2.
• Cung cấp thức ăn, nơi ở và nơi sinh sản cho động vật.
• Điều hòa khí hậu.

Vận dụng: Dựa vào vai trò của sinh vật tự dưỡng trong sinh giới, hãy giải thích vì sao người ta thường trồng nhiều cây xanh ở các công viên, khu dân cư,...

Trả lời:

Quá trình quang hợp ở sinh vật tự dưỡng lấy CO2, thải ra O2, góp phần điều hòa khí hậu, bảo vệ môi trường nên thường được trồng nhiều ở công viên, khu dân cư.