MỞ ĐẦU

Nhật Bản là quốc gia nằm ở khu vực Đông Á, có điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên không thuận lợi như nhiều nước khác nhưng dân cư và xã hội có nhiều nét nổi bật, đặc sắc. Những điều kiện đó đã ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước?.

Trả lời:

- Nhật Bản tuy không có lợi thế về tài nguyên thiên nhiên nhưng với  ý chí của con người, áp dụng những thành tựu khoa học- kĩ thuật đã giúp Nhật Bản trở thành một trong những cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ

Nhiệm vụ 1: Dựa vào thông tin mục I và hình 23.1, hãy:

CH1: Xác định vị trí địa lí của Nhật Bản. 

Trả lời:

– Nhật là nước quần đảo tọa lạc trên Thái Bình Dương, thuộc Đông Á. 

– Lãnh thổ kéo dài theo chiều bắc nam theo hướng vòng cung với 4 đảo lớn. 

CH2: Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí đến phát triển kinh tế - xã hội Nhật Bản.

Trả lời:

- Có điều kiện để xây dựng hải cảng, phát triển tổng hợp kinh tế biển. 

- Do nằm trên vành đai lửa Thái Bình Dương nên chịu tác động của nhiều thiên tai.

II. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Nhiệm vụ 2: Dựa vào thông tin mục II và hình 23.1, hãy:

CH1: Trình bày đặc điểm điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Nhật Bản. 

Trả lời:

CH2: Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội Nhật Bản.

Trả lời:

III. DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI

1. Dân cư

Nhiệm vụ 3: Dựa vào thông tin mục 1, và hình 23.3, hãy:

CH1: Nêu đặc điểm nổi bật về dân cư Nhật Bản. 

Trả lời:

- Đông dân với 126,2 triệu người, tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên thấp và giảm.

- Kết cấu dân số già. Tuổi thọ trung bình: 84 tuổi

- Mật độ dân số trung bình cao, dân cư tập trung nhiều ở các đô thị ven biển.

- Người dân cần cù, có tinh thần trách nhiệm cao. 

CH2: Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội của Nhật Bản.

Trả lời:

Thuận lợi: Nguồn lao động dồi dào, người lao động Nhật Bản cần cù, làm việc tích cực, với ý thức tự giác và tinh thần trách nhiệm rất cao.

Khó khăn: Dân số già gây thiếu nguồn lao động trong tương lai, chi phí cho người già lớn.

2. Xã hội

CH: Dựa vào thông tin mục 2, hãy phân tích tác động của các đặc điểm xã hội tới phát triển kinh tế - xã hội của Nhật Bản.

Trả lời:

- Nhật Bản có phong tục tập quán và nền văn hóa đặc sắc, người dân rất chăm chỉ, có tính kỉ luật và tinh thần trách nhiệm cao, ý chí vươn lên đã khắc phục được khó khăn về điều kiện tự nhiên tạo điều kiện thúc đẩy nền kinh tế phát triển. 

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH1: Tại sao nói điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Nhật Bản không thực sự thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội?

Trả lời:

+ Tài nguyên khoáng sản nghèo nàn

+ Điều kiện khí hậu khắc nghiệt

+ Nhiều thiên tai như động đất, sóng thần,...

CH2: Dựa vào bảng 23.1, hãy nhận xét sự thay đổi trong cơ cấu dân số theo tuổi của Nhật Bản giai đoạn 1950- 2020.

Trả lời:

Cơ cấu dân số già hóa. Với tỷ lệ trẻ dưới 15 tuổi, từ 15 đến 64 tuổi giảm. Tỷ lệ người từ 65 tuổi tăng.

Vận dụng

CH: Tìm kiếm thông tin, trình bày thực trạng và ảnh hưởng của già hóa dân số đến phát triển kinh tế - xã hội của Nhật Bản.

Trả lời:

Nhật Bản đang là một trong những quốc gia có tỷ lệ già hóa dân số ở Nhật Bản mức khá cao. Số lượng người lớn tuổi ở đây tăng cao qua từng năm và tỷ lệ người trẻ thấp đi. Số lượng người già ngày càng tăng lên, tỷ lệ sinh thấp dần theo từng năm và số lượng người trẻ, người trong độ tuổi lao động rất thấp. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy trong tương lai như thiếu nguồn lao động, nhà nước mất nhiều chi phí phúc lợi xã hội cho người già.