KHÁM PHÁ

1. Quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩ vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

KHIẾU NẠI

* Quyền của người khiếu nại

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

          THÔNG TIN

Điều 12 Luật Khiếu nại năm 2011 quy định:

“1. Người khiếu nại có các quyền sau đây:

a )Tự mình khiếu nại.

    Trường hợp người khiếu nại là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự thì người đại điện theo pháp luật của họ thực hiện việc khiếu nại;

     Trường hợp người khiếu nại ốm đau, già yếu, có nhược điểm về thể chất hoặc vì lí do khách quan khác mà không thể tự mình khiếu nại thì được uỷ quyền cho cha, mẹ, vợ chồng, anh, chị, em ruột, con đã thành niên hoặc người khác có năng lực hành vì dân sự đầy đủ để thực hiện việc khiếu nại;

b) Nhờ luật sư tư vấn về pháp luật hoặc uỷ quyền cho luật sự khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

    Trường hợp người khiếu nại là người được trợ giúp pháp lí theo quy định của pháp luật thì được nhờ trợ giúp viên pháp lí tư vấn về pháp luật hoặc ủy quyền cho trợ giúp viên pháp lí khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình;

c) Tham gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia đối thoại;

d) Được biết, đọc, sao chụp, sao chép, tài liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại, trừ thông tin, tài liệu thuộc bí mật nhà nước;

đ) Yêu cầu cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đang lưu giữ, quản lí thông tin tài liệu liên quan tới nội dụng khiếu nại cung cấp thông tin, tài liệu đó cho mình trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày có yêu cầu để giao nộp cho người giải quyết khiếu nại, trừ thông tin tài liệu thuộc bí mật nhà nước;

e) Được yêu cầu người giải quyết khiếu nại áp dụng các biện pháp khẩn cấp để ngăn chặn hậu quả có thể xây ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại;

g) Đưa ra chứng cứ về việc khiếu nại và giải trình ý kến của mình về chứng cứ đó;

h) Nhận văn bản trả lời về việc thụ lí giải quyết khiếu nại, nhận quyết định giải quyết khiếu nại;

i) Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm; được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật,

k) Khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính;

l) Rút khiếu nại”.

           Trường hợp

Trong quá trình tham gia giao thông, anh A phạm lỗi và bị lực lượng cảnh sát giao thông lập biên bản, ra quyết định xủa phạt vi phạm hành chính. Sau đó, anh A phát hiện lỗi xửa phạt chưa đúng với lỗi mình vi phạm nhưng anh A phân vân không biết mình có quyền khiếu nại quyết định hành chính hay không. Anh A kể chuyện này cho bạn minhg là anh H. Anh H cho rằng anh A hoàn toàn có quyêng khiếu vì đây là quyền cơ bản của công dân. Anh A có thể tự mình khiếu nại hoặc nhờ người khác khiếu nại.

Câu hỏi:

- Anh A có được khiếu nại quyết định xử phạt vi phạm hay không?

- Anh A nên thực hiện quyền đó như thế nào?

- Em còn biết các quy định nào khác của pháp luật về quyền khiếu nại?

TỐ CÁO

* Quyền của người tố cáo 

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

         THÔNG TIN

Điều 9 Luật Tố cáo năm 2018 quy định:

“1. Người tố cáo có các quyền sau đây:

a) Thực hiện quyền tố cáo theo quy định của Luật này;

b) Được bảo đảm bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tín cá nhân khác;

c) Được thông báo về việc thụ lí hoặc không thụ li tố cáo, chuyển tố cáo đến cơ quan, tổ chức cá nhân có thẩm quyền giải quyết gia hạn giải quyết tố cáo, đình chỉ tạm đình chỉ việc giải quyết tố cáo, tiếp tục giải quyết tố cáo, kết luận nội dung tố cáo;

d) Tố cáo tiếp khi có căn cứ cho rằng việc giải quyết tố cáo của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền không đúng pháp luật hoặc quá thời hạn quy định mà tố cáo chưa được giả quyết

đ) Rút tố cáo;

e) Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo;

g) Được khen thưởng, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật”.

        Trường hợp

        Trên địa bàn xã M có nhà máy H chuyên sản xuất vật liệu xây dựng. Quá trình sản xuất của nhà máy đã xả chất thải ra môi trường, gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến đời sống người dân. Anh C có ý định tố cáo hành vi xả thải lên cơ quan có thẩm quyền nên đã chia sẻ với một số hộ dân trên địa bàn. Một số đồng tình nhưng một số khác lại cho rằng đây không phải là việc của mình. Tuy nhiên, anh C vẫn quyết tâm làm đơn tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của nhà máy H vì cho rằng đây là quyền và trách nhiệm công dân của mình.

Câu hỏi:

- Việc anh C thực hiện quyền tố cáo hành vi xả thải gây ô nhiễm môi trường của nhà máy H có phù với quy định pháp luật không? Vì sao?

- Còn những quy định pháp luật nào khác về quyền tố cáo của công dân mà em biết.

2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo 

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

- Điều 156 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đồi, bổ sung năm 2017) quy định:

“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 10 000 000 đồng đến 50 000 000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt từ 03 tháng đến 01 năm:

a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;

b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:

a) Có tổ chức

b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

c) Đối với 02 người trở lên;

d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục, chữa bệnh cho mình;

đ) Đối với người đang thi hành công vụ;

e) Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;

g) Gây tối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỉ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

h) Vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Vì động cơ đê hèn;

b) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỉ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Làm nạn nhân tự sát.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 000 000 đồng đến 50 000 000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm”.

- Điều 166 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định:

“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Dùng vũ lực đe dọa dùng vũ lực hoặc hành vi khác cản trở việc khiếu nại tố áo, việc xét và giải quyết khiếu nại tố cáo hoặc việc xử lí người bị khiếu nại tố cáo;

b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn cản trở việc thi hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền xét và giải quyết khiếu nại tố cáo gây thiệt hại cho người khiếu nại tố cáo.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức

b) Trả thù người khiếu nại tố cáo;

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện hành vi quy định tại điểm a khoản 1 Điều này,

d) Dẫn đến biểu tình;

đ) Làm người khiếu nại, tố cáo tự sát.

3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định tù 01 năm đến 05 năm”.

          Trường hợp.

          Do có mâu thuẫn với ông A (Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã N) bà D đã làm đơn tố cáo với nội dung sai sự thật và chia sẻ thông tin này đến nhiều người nhằm hạ uy tín, danh dự, nhân phẩm của ông A. Qua kiểm tra xác mình cơ quan có thầm quyền xác định nội dung tố cáo là sai sự thật. Ông A đã có đơn yêu cầu khởi tố vụ án hình sự đối với bà D về hành vi vụ khống. Nhận thấy sự việc có dấu hiệu tội phạm, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án mặc dù được minh oan nhưng danh dự, uy tín của ông A đã bị ảnh hưởng.

Câu hỏi:

- Theo em cá nhân tố cáo sai sự thật phải chịu hậu quả gì?

- Em hãy cho biết người bị tố cáo sai sự thật cần làm gì để bảo vệ quyền và lợi ích của mình?

LUYỆN TẬP

Bài tập 1: Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?

a. Người khiếu nại phải là người thành niên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.

b. Người khiếu nại có quyền uỷ quyền cho luật sư khiếu nại để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

c. Trong thời gian khiếu nại, người khiếu nại không phải chấp hành quyết định hành chính, hành hành chính mà mình khiếu nại

d. Người tố cáo có quyền được áp dụng các biện pháp bảo vệ khi có nguy hiểm.

e. Người tố cáo phải bồi thường thiệt hại do hành vi tố cáo sai sự thật.

Bài tập 3: Em hãy đánh giá và chỉ ra hậu quả của các hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo dưới đây:

a. Nhân viên D phát hiện Giám đốc của cơ quan có hành vì lợi dụng chức vụ để chiếm đoạt tài sản công với số tiền 500 triệu đồng nên đã đưa thông tin này lên mạng xã hội để mọi người biết.

b. Trên đường đi học về, N nhìn thấy anh T điều khiển xe tải chở trái phép các loại động vật quý hiếm. N đã không tố cáo hành vị vi phạm của anh T.