Dễ hiểu giải Vật lí 10 chân trời bài 6: Thực hành đo tốc độ của vật chuyển động thẳng

Giải dễ hiểu bài 6: Thực hành đo tốc độ của vật chuyển động thẳng. Trình bày rất dễ hiểu, nên tiếp thu Vật lí 10 Chân trời dễ dàng. Học sinh nắm được kiến thức và biết suy rộng ra các bài tương tự. Thêm 1 dạng giải mới để mở rộng tư duy. Danh mục các bài giải trình bày phía dưới

BÀI 6 THỰC HÀNH ĐO TỐC ĐỘ CỦA VẬT CHUYỂN ĐỘNG THẲNG

Câu 1: Muốn biết chuyển động của một vật nhanh hay chậm tại một thời điểm nào đó, ta cần đo được tốc độ tức thời của chúng. Trong thực tiễn, có những phương pháp đo tốc độ tức thời thông dụng nào và ưu, nhược điểm của chúng ra sao?

Giải nhanh:

Trong thực tiễn, có những phương pháp đo tốc độ tức thời thông dụng là:

+ Sử dụng đồng hồ đo thời gian hiện số

+ Sử dụng đồng hồ bấm giây

+ Sử dụng súng bắn tốc độ

Ưu và nhược điểm

	Đồng hồ đo thời gian hiện số	Đồng hồ bấm giây	Súng bắn tốc độ
Ưu điểm	Sai số dụng cụ ít, tính chính xác cao	Nhanh, đơn giản, dễ thực hiện	Đo trực tiếp tốc độ tức thời với độ chính xác cao
Nhược điểm	Chỉ đo được tốc độ của các vật được thực hiện trong phòng thí nghiệm	Kém chính xác do phụ thuộc vào phản xạ của người bấm đồng hồ	Giá thành cao

1. Thí nghiệm đo tốc độ

Câu 1: Tìm hiểu thang đo thời gian và chức năng của các chế độ đo (MODE) trên đồng hồ đo thời gian hiện số (Hình 6.1)

BÀI 6 THỰC HÀNH ĐO TỐC ĐỘ CỦA VẬT CHUYỂN ĐỘNG THẲNG

Giải nhanh:

Thang đo: Bên nút thang đo có ghi giới hạn đo (GHĐ) và độ chia nhỏ nhất (ĐCNN) của đồng hồ là: 9,999 s – 0,001 s và 99,99 s – 0,01 s.

MODE: Núm này dùng để chọn chế độ làm việc của đồng hồ. Chế độ làm việc A ↔ B để đo khoảng thời gian giữa hai điểm A và B. Tại thời điểm A, đồng hồ được cổng quang bật, tại thời điểm B, đồng hồ được cổng quang tắt. Trên mặt đồng hồ xuất hiện số đo thời gian Δt giữa hai thời điểm trên. Cổng C để kết nối với nam châm điện.

Câu 2: Dựa vào bộ dụng cụ thí nghiệm được gợi ý, thiết kế và thực hiện phương án xác định tốc độ tức thời của viên bi tại vị trí cổng quang điện A (hoặc B)

BÀI 6 THỰC HÀNH ĐO TỐC ĐỘ CỦA VẬT CHUYỂN ĐỘNG THẲNG

Giải nhanh:

-Thiết kế phương án thí nghiệm đo tốc độ.

Bước 1: Bố trí thí nghiệm như hình 6.2. Điều chỉnh đoạn nằm ngang của máng sao cho thước đo độ chỉ 0⁰. Cố định nam châm điện và cổng quang điện A (đặt cách đoạn chân dốc nghiêng của máng một khoảng 20 cm).

Bước 2: Chọn MODE ở vị trí A (hoặc B) để đo thời gian viên bi chắn cổng quang điện mà ta muốn đo tốc độ tức thời của viên bi ở vị trí tương ứng.

Bước 3: Sử dụng thước kẹp để đo đường kính của viên bi. Thực hiện đo đường kính viên bi khoảng 5 lần và ghi kết quả.

Bước 4: Đưa viên bi lại gần nam châm điện sao cho viên bi hút vào nam châm. Ngắt công tắc điện để viên bi bắt đầu chuyển động xuống đoạn dốc nghiêng và đi qua cổng quang điện cần đo thời gian.

Bước 5: Ghi nhận giá trị thời gian hiển thị trên đồng hồ đo.

-Thực hiện phương án thí nghiệm

Học sinh tự thực hành.

Câu 3: Dựa vào bộ dụng cụ thí nghiệm được gợi ý, thảo luận để thiết kế (và thực hiện) phương án tốt nhất để xác định tốc độ trung bình của viên bi khi viên bi di chuyển từ cổng quang điện A đến cổng quang điện B.

Giải nhanh:

Thiết kế và thực hiện phương án thí nghiệm như câu Giải nhanh thảo luận 2, lấy kết quả thí nghiệm và áp dụng vào công thức tính tốc độ trung bình của viên bi: v_tb=S/t

2. Một số phương pháp đo tốc độ

Câu 1: Quan sát Hình 6.3, tìm hiểu và trình bày phương pháp đo tốc độ trung bình và tốc độ tức thời dựa vào những thiết bị trên. Đánh giá ưu và nhược điểm của mỗi phương pháp đo.

BÀI 6 THỰC HÀNH ĐO TỐC ĐỘ CỦA VẬT CHUYỂN ĐỘNG THẲNG

Giải nhanh:

Phương pháp đo của các thiết bị trên

- Đồng hồ bấm giây:

Dùng thước đo độ dài của quãng đường s. Xác định vạch xuất phát và vạch đích

Dùng đồng hồ bấm giây đo thời gian t từ khi vật bắt đầu chuyển động từ vạch xuất phát tời vạch đích.

Dùng công thức v=St/ để tính tốc độ trung bình và v=d/t để tính tốc độ tức thời

- Cổng quang điện

Lấy quãng đường trên thiết bị đo

Khởi động thiết bị và cho vật đi quan cổng quang điện

Đọc kết quả thời gian hiện trên thiết bị và sử dụng công thức để tính tốc độ trung bình và tốc độ tức thời

- Súng bắn tốc độ

Khởi động súng

Thực hiện, trên máy sẽ hiện lên tốc độ

-Ưu và nhược điểm của các thiết bị

	Đồng hồ bấm giây	Cổng quang điện	Súng bắn tốc độ
Ưu điểm	Nhanh, đơn giản, dễ thực hiện	Kết quả chính xác hơn do không phụ thuộc vào người thực hiện	Đo trực tiếp tốc độ tức thời với độ chính xác cao
Nhược điểm	Kém chính xác do phụ thuộc vào phản xạ của người bấm đồng hồ	Lắp đặt phức tạp, chỉ đo được cho các vật có kích thước phù hợp để có thể đi qua được cổng quang điện	Giá thành cao.

Câu 2: Hãy tìm hiểu nguyên tắc đo tốc độ tức thời của tốc kế ô tô hoặc xe máy (Hình 4.3)

BÀI 6 THỰC HÀNH ĐO TỐC ĐỘ CỦA VẬT CHUYỂN ĐỘNG THẲNG

Giải nhanh:

Khi khởi động xe, để tính được vận tốc của xe máy cần đo được tốc độ vòng quay của bánh xe hoặc hộp số thông qua cáp chủ động (gồm nhiều cuộn lò xo quấn quanh trục trung tâm). Theo đó, khi trục trung tâm quay sẽ kết nối với hộp số và truyền dữ liệu về đồng hồ đo tốc độ.