BÀI 5. BẢN QUYỀN NỘI DUNG THÔNG TIN

KHỞI ĐỘNG

Ngọc mua được cuốn sách gồm các bài văn hay. Ngọc sao chép một bài văn trong đó và gửi cho các bạn. Sau khi nhận được, Thành chép, chỉnh sửa bài văn này và nộp cho cô giáo để chấm điểm. Em có suy nghĩ gì về việc làm của Ngọc và Thành?

Giải nhanh:

Em không đồng tình với việc làm của hai bạn. Vì đây là hành vi vi phạm bản quyền của tác giả. Khi 2 bạn sử dụng cần ghi rõ nguồn và  chỉ nên tham khảo chứ không được chép hoàn toàn.

1. BẢN QUYỀN NỘI DUNG THÔNG TIN 

Câu hỏi 1: Những phát biểu nào sau đây là sai? Tại sao

A. Tác giả là người sáng tạo ra tác phẩm.

B. Sự sáng tạo về nội dung thông tin, về cách thể hiện nội dung thông tin trong tác phẩm không phải là sản phẩm trí tuệ của tác giả.

C. Quyền của tác giả đối với tác phẩm gọi là quyền tác giả hay bản quyền.

D. Chúng ta có thể tuỳ ý thực hiện sao chép, chỉnh sửa, chia sẻ các tác phẩm có sẵn trên Internet.

E. Vi phạm quyền của tác giả đối với tác phẩm là vi phạm bản quyền.

Giải nhanh:

Đáp án B, D sai. Vì: 

• Sự sáng tạo về nội dung thông tin và cách thể hiện trong tác phẩm là sản phẩm trí tuệ của tác giả. 

• Việc tuỳ ý thực hiện sao chép, chỉnh sửa, chia sẻ các tác phẩm có sẵn trên Internet có thể vi phạm bản quyền và quyền tác giả của người sở hữu tác phẩm. 

Câu hỏi 2: Trong tình huống ở phần Khởi động, việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành có vi phạm bản quyền hay không? Tai sao?

Giải nhanh:

Việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành có thể vi phạm bản quyền, tùy thuộc vào cách họ sao chép và chia sẻ nội dung từ cuốn sách.

Nếu Ngọc và Thành sao chép và chia sẻ toàn bộ nội dung bài văn của cuốn sách mà không có sự cho phép của người sở hữu bản quyền, thì đây có thể xem là vi phạm bản quyền. 

Nếu Ngọc và Thành chỉ sao chép một phần nhỏ của bài văn và không phân phối rộng rãi hoặc sử dụng cho mục đích thương mại, thì hành động này có thể được coi là hợp lý và không vi phạm bản quyền.

2. THÔNG TIN RIÊNG TƯ 

Câu hỏi 1: Hãy trao đổi với bạn và kể tên một số thông tin là thông tin cá nhân , gia đình. 

Giải nhanh:

Thông tin cá nhân: tài khoản mạng xã hội, thư, nhật kí,…

Thông tin gia đình: số căn cước công dân, sổ đỏ, sổ hộ khẩu của gia đình,..

Câu hỏi 2: Việc nào dưới đây là nên làm hoặc không nên làm? Tại sao?

A. Tự ý xem thư của người khác.

B. Giữ bí mật thông tin truy cập, mật khẩu mở máy tính, điện thoại di động.

C. Tự ý xem tin nhắn của người khác.

D. Không cung cấp thông tin cá nhân của em, bạn bè, người thân cho cả nhân, tổ chức mà không có lí do chính đáng.

Giải nhanh:

A. Không nên làm vì vi phạm quyền riêng tư và sự tôn trọng đối với người khác. 

B. Nên làm: 

C. Không nên làm vì vi phạm quyền riêng tư và tôn trọng cá nhân. 

D. Nên làm

Câu hỏi 3: Trong mỗi tình huống dưới đây, em chọn cách xử lí nào? Tại sao?

a) Được bạn cho mượn máy tính để chơi trò chơi, thấy trên máy tính có thư mục chứa tài liệu của bạn đang mở, em sẽ:

A. Xem thông tin trong thư mục đó.

B. Thực hiện đóng cửa số phần mềm đang mở thư mục đó.

C. Thực hiện xoá tệp trong thư mục đó.

b) Em được người khác cho mượn điện thoại di động để học bài. Khi đang sử dụng, có tin nhắn được gửi đến điện thoại di động, em sẽ:

A. Đọc tin nhắn.

B. Đưa lại điện thoại di động để người đó đọc tin nhắn.

Giải nhanh:

a) Chọn B. Vì đây là thông tin cá nhân của bạn đang mở trên máy tính của bạn. Xem thông tin trong thư mục đó hoặc xoá tệp tin trong thư mục đó sẽ xâm phạm quyền riêng tư và sự tôn trọng đối với thông tin cá nhân của bạn.

b) Chọn B. Vì điện thoại di động là của người khác và tin nhắn được gửi đến là thông tin riêng tư của người đó. Đọc tin nhắn trên điện thoại di động của người khác là vi phạm quyền riêng tư và không tôn trọng sự cá nhân của người đó.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Em đồng ý hay không đồng ý với việc làm của bạn Thành trong tình huống ở phần Khởi động? Tại sao?

Giải nhanh:

Em không đồng ý vì bạn Thành đã chép và chỉ chỉnh sửa rồi nộp cho cô chấm điểm chứ không tự viết mà không ghi rõ nguồn. Điều nay vi phạm bản quyền về trí tuệ của tác giả.

Câu hỏi 2: Ở phòng thực hành Tin học, Sơn mở thư mục chứa sản phẩm thực hành của mình trên máy tính bằng phần mềm File Explorer. Kết thúc tiết thực hành, Sơn quên đóng cửa số phần mềm File Explorer và quên tắt máy tính. Là người thực hành ở tiết học sau, Linh đã sao chép tệp sản phẩm thực hành của Sơn rồi thay tên để nộp cho cô giáo. Nếu là bạn của Sơn và Linh, em sẽ nói gì với mỗi bạn?

Giải nhanh:

Với Sơn: Em sẽ nhắc Sơn rằng bạn ấy nên đảm bảo đóng cửa số phần mềm File Explorer và tắt máy tính sau khi sử dụng để bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu của mình. 

Với Linh: Em sẽ nói với Linh rằng việc sao chép tệp sản phẩm thực hành của Sơn mà không có sự cho phép của Sơn là không đúng và đang vi phạm bản quyền.

Câu hỏi 3: Chị gái của Toàn tên là An. Một lần xem cuốn nhật kí của chị, Toàn đọc được mật khẩu mở điện thoại của An. Toàn sử dụng mật khẩu này để mở và xem thông tin trong điện thoại của An. Em có nhận xét gì về việc giữ bí mật thông tin của An và việc làm của bạn Toàn?

Giải nhanh:

Hành động của Toàn vi phạm quyền riêng tư của An và không tôn trọng sự cá nhân của chị gái mình khi tự ý xem thông tin của An khi chưa có sự cho phép của chị mình.

An cần cẩn thận hơn để không bị lộ thông tin cá nhân.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Trong tình huống dưới đây, việc làm nào là vi phạm bản quyền? Tại sao?

Một người mua vé vào rạp chiếu phim để xem phim. Người đó dùng điện thoại di động để phát trực tiếp (livestream) bộ phim cho bạn bè, người thân ở nhà xem cùng.

Giải nhanh:

Việc livestream bộ phim từ rạp chiếu phim cho người khác là vi phạm bản quyền. 

Vì khi một người mua vé vào rạp chiếu phim, họ chỉ có quyền xem phim trong phạm vi cá nhân và không được phép phát trực tiếp hoặc sao chép bộ phim đó để chia sẻ với người khác mà không có sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền. 

Việc livestream bộ phim trái phép có thể gây thiệt hại đến quyền lợi kinh tế của chủ sở hữu bản quyền và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.