BÀI 14. VIỆT NAM TỪ NĂM 1954 ĐẾN NĂM 1975

MỞ ĐẦU

Hình 14.1 là “O du kích nhỏ” Nguyễn Thị Kim Lai (xã Phú Phong, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh) đang bồng súng áp giải phi công Mỹ Rô-bin-son. Bức ảnh do Phan Thoan - phóng viên báo Hà Tĩnh chụp ngày 21-9-1965, là một trong những biểu tượng sinh động về sức mạnh của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Vậy trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa và trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975), nhân dân Việt Nam đã đạt được những thành tựu tiêu biểu nào? Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là gì?

Giải nhanh:

1. Thành tựu tiêu biểu:

- Kinh tế: Các ngành kinh tế khác đều có tốc độ phát triển khá.

- Văn hóa - xã hội: xóa bỏ nạn mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học. Hệ thống y tế, giáo dục, khoa học kỹ thuật được phát triển.

- Quân sự: Đánh thắng hai cuộc chiến tranh phá hoại của Mỹ; Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

1. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

- Nguyên nhân thắng lợi: Thắng lợi của nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước có sự kết hợp của nhiều yếu tố và mang ý nghĩa dân tộc, quốc tế sâu sắc.

- Ý nghĩa lịch sử: 

+ Kết thúc 30 năm chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc 

+ Mở ra kì nguyễn mới trong lịch sử Việt Nam

+ Thắng lợi của nhân dân Việt Nam và sự thất bại của Mỹ 

VIỆT NAM TỪ NĂM 1954 ĐẾN NĂM 1965

Câu hỏi: Dựa vào thông tin và khai thác hình 14.2, bảng 14.1:

– Giới thiệu những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong cải cách ruộng đất, khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương sau chiến tranh (1954-1957).

– Cho biết ý nghĩa của những thành tựu nhân dân miền Bắc đạt được.

Giải nhanh:

- Thành tựu tiêu biểu của miền Bắc:

+ Nông dân khai khẩn được nhiều diện tích ruộng đất bỏ hoang, đầy mạnh thâm canh tăng vụ, xây dựng sửa chữa công trình thuỷ nông. 

+ Khôi phục và mở rộng sản xuất tại nhiều cơ sở công nghiệp quan trọng

- Ý nghĩa: Miền Bắc được củng cố vững mạnh, có khả năng tự bảo vệ và thực hiện đầy đủ nghãi vụ hậu phương lớn

Câu hỏi: Giới thiệu thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong cái tạo quan hệ sản xuất và phát triển kinh tế, văn hoá (1958-1965). Cho biết ý nghĩa của những thành tựu đó.

Giải nhanh:

- Miền Bắc cũng đẩy mạnh phát triển kinh tế. 

- Thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961 - 1965), các ngành nghề đều dấy lên - phong trào thi đua sôi nổi.

- Những tiến bộ về kinh tế đã thúc đẩy sự phát triển của văn hoá, giáo dục.

- Ý nghĩa thành tựu: 

+ Miền Bắc đã hoàn thành quá độ lên chủ nghĩa xã hội về quan hệ sản xuất.

+ Nền kinh tế quốc dân được phát triển, đời sống nhân dân được cải thiện.

+ Miền Bắc trở thành hậu phương vững chắc cho cuộc kháng chiến 

Câu hỏi: Giới thiệu những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong việc chi viện cho cách mạng miền Nam (1954-1965). Cho biết ý nghĩa của việc xây dựng các tuyến đường Hồ Chí Minh.

Giải nhanh:

- Miền Bắc đóng vai trò là hậu phương lớn đối với sự nghiệp cách mạng cả nước

- Ý nghĩa của việc xây dựng các tuyến đường Hồ Chí Minh:

+ là con đường vận chuyển vũ khí, trang bị, lương thực, thuốc men chi viện cho chiến trường miền Nam.

+ góp phần đánh thắng Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Câu hỏi: Mô tả những nét chính về phong trào Đồng khởi. Vì sao phong trào Đồng khởi đã đánh dầu bước phát triển nhảy vọt của cách mạng miền Nam?

Giải nhanh:

- Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, chính quyền Ngô Đình Diệm tăng cường khủng bố và sát hại những người yêu nước

- Trong bối cảnh đó, Hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (1-1959) đã quyết định để nhân dân miền Nam sử dụng bạo lực cách mạng đánh đổ chính quyền Mỹ - Diệm.

- Phong trào nổi dậy của quần chúng từ chỗ lẻ tẻ ở từng địa phương đã nhanh chóng lan ra khắp các tỉnh miền Nam, trở thành phong trào “Đồng khởi”

- Phong trào Đồng khởi đánh dấu bước phát triển nhảy vọt: chuyển cách mạng từ thể giữ gìn lực lượng sang thể tiến công

Câu hỏi: Quân dân miền Nam đã chống chiến lược Chiến tranh đặc biệt của Mỹ - Diệm giành được thắng lợi như thế nào? Cho biết ý nghĩa của chiến thắng Ấp Bắc.

Giải nhanh:

- Quân dân miền Nam chiến đấu trên cả ba vùng chiến lược, kết hợp đấu tranh chính trị, quân sự và bình vận.

- Ý nghĩa: làm cho chiến lược Chiến tranh đặc biệt của Mỹ bị phá sản.

VIỆT NAM TỪ NĂM 1965 ĐẾN NĂM 1975

Câu hỏi: Quân dân miền Nam đã chống chiến lược Chiến tranh cục bộ của Mỹ và giành thắng lợi như thế nào? Cho biết ý nghĩa của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy năm 1968.

Giải nhanh:

- Quân dân miền Nam đã chống Mỹ trên mọi mặt trận, giành nhiều thắng lợi, đặc biệt là thắng lợi về quân sự.

- Ý nghĩa: mở ra bước ngoặt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước: làm lung lay ý chí xâm lược của Mỹ, làm cho phong trào phản đối chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam dâng cao; buộc Mỹ phải tuyên bố “phi Mỹ hoá” chiến tranh xâm lược; chấm dứt không điều kiện chiến tranh phá hoại miền Bắc Việt Nam; chấp nhận đàm phán tại Pa-ri.

Câu hỏi: Miền Nam đã chống chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh của Mỹ và giành thắng lợi như thế nào? Cho biết ý nghĩa của cuộc Tiển công chiến lược năm 1972.

Giải nhanh:

- Sau thất bại của chiến lược Chiến tranh cục bộ Mỹ áp dụng chiến lược Việt Nam hoá chiến tranh, rồi mở rộng ra toàn Đông Dương. 

- Sau chiến thắng Đường 9 – Nam Lào (1971), Quân Giải phóng mở cuộc Tiến công chiến lược, lấy Quảng Trị làm hướng chủ yếu, rồi phát triển rộng ra khắp chiến trường miền Nam

- Ý nghĩa: giáng đòn nặng nề vào nước Mỹ, buộc Mỹ phải tuyên bố “Mỹ hoá” trở lại chiến tranh xâm lược, nhân dân Việt Nam có thêm lợi thế trên bàn đàm phán ở Hội nghị Pa-ri.

Câu hỏi: Mô tả những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong những năm 1965 – 1975. Đánh giả vai trò của miền Bắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Giải nhanh:

- Thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong những năm 1965 – 1975:

+ Chi viện cán bộ, bộ đội, thanh niên xung phong cho chiến trường miền Nam

+ Bắn rơi máy bay Mỹ trong hai cuộc chiến tranh phá hoại.

- Miền Bắc đóng vai trò là hậu phương lớn và tiền tuyến lớn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Thắng lợi này có ý nghĩa như trận “Điện Biên Phủ trên không”, buộc Mỹ phải kí Hiệp định Pa-ri 

Câu hỏi: Mô tả cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975. Cho biết ý nghĩa của chiến dịch Hồ Chí Minh,

Giải nhanh:

- Thực hiện Nghị quyết 21 (7-1973) quân dân miền Nam tiến hành các hoạt động quân sự ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ

- Kế hoạch giải phóng miền Nam được thực hiện qua ba chiến dịch lớn trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975

- Ngày 24-3, chiến dịch Tây Nguyên thắng lợi, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ sang giai đoạn cuối.

- Trong khi chiến dịch Tây Nguyên còn đang tiếp diễn, chiến dịch Huế - Đà Nẵng diễn ra và giành thắng lợi. 

- Ngày 26-4, chiến dịch Hồ Chí Mình bắt đầu. Ngày 30-4-1975, Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng.

- Ý nghĩa: Đánh dấu bước ngoặt lớn lịch sử dân tộc, hoàn thành trọn vẹn mục tiêu “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”, chấm dứt 21 năm chia cắt đất nước, đưa đến sự thống nhất, độc lập, chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam; đưa dân tộc ta bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội 

NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ, CỨU NƯỚC (1954 – 1975)

Câu hỏi: Nêu nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975).

Giải nhanh:

- Nguyên nhân thắng lợi: Thắng lợi của nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước có sự kết hợp của nhiều yếu tố và mang ý nghĩa dân tộc, quốc tế sâu sắc.

- Ý nghĩa lịch sử: 

+ Kết thúc 30 năm chiến tranh giải phóng và bảo vệ Tổ quốc, chấm dứt ách thống trị chủ nghĩa đế quốc 

+ Thắng lợi của nhân dân Việt Nam và sự thất bại của Mỹ 

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Lập bảng thống kê những thành tựu tiêu biểu của miền Bắc trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội (1954 - 1975) vào vở ghi.

Giải nhanh:

Câu 2: Giới thiệu những thắng lợi tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975) của nhân dân miền Nam.

Giải nhanh:

Phong trào Đồng Khởi; Chiến thắng Ấp Bắc; Chiến thắng Vạn Tường 

Câu 3: Sưu tầm và giới thiệu những khẩu hiệu tiêu biểu của hai miền Nam – Bắc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975). Cho biết ý nghĩa và thông điệp của những khẩu hiệu đó.

Giải nhanh:

- Miền Bắc: "Tất cả cho tiền tuyến, tất cả cho chiến thắng!"

- Miền Nam: "Không có gì quý hơn độc lập tự do!"

- Ý nghĩa và thông điệp: thể hiện tinh thần đoàn kết: Miền Bắc và miền Nam cùng chung một mục tiêu, ý chí quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

Câu 4: Sưu tầm tư liệu quốc tế viết về sự kiện chiến thắng ngày 30-4-1975 ở Việt Nam. Chia sẻ những tư liệu đó với thầy cô và bạn học.

Giải nhanh:

"Sài Gòn sụp đổ: Chiến thắng của Việt Cộng" (30/4/1975)