BÀI 7. THỦY VĂN VIỆT NAM

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Đặc điểm mạng lưới sông và chế độ nước sông ở nước ta có sự phụ thuộc chặt chẽ vào địa hình và khí hậu. Vậy mạng lưới sông và chế độ nước sông của nước ta có đặc điểm gì? Hệ thống hồ, đầu và nước ngầm ở nước ta có vai trò như thế nào đối với sản xuất và sinh hoạt? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài học này nhé!

Giải nhanh:

•  Đặc điểm của mạng lưới sông và chế độ nước sông của nước ta

+ Mạng lưới sông ngòi dày đặc.

+ Hướng: Tây bắc- đông nam và hướng vòng cung. 

+ Sông có lượng phù sa lớn với tổng lượng phù sa khoảng 200 triệu tấn/năm.

• Vai trò của hệ thống hồ, đầm và nước ngầm:

+ Cung cấp nguồn nước tưới cho các vùng trồng trọt và chăn nuôi.

+ Điều hòa khí hậu: Điều tiết nước, không khí mát mẻ hơn.

I. ĐẶC ĐIỂM MẠNG LƯỚI SÔNG VÀ CHẾ ĐỘ NƯỚC SÔNG

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7.1, hãy phân tích đặc điểm mạng lưới sông ở nước ta.

Giải nhanh:

- Mạng lưới sông dày đặc:

+ Nước ta có 2360 con sông có chiều dài từ 10km trở lên. Mật độ: 0,66 km/km2 . 

+ Sông của nước ta nhỏ, ngắn và dốc do lãnh thổ hẹp ngang và địa hình dốc.

- Hướng: Sông có 2 hướng chính là tây bắc - đông nam và hướng vòng cung.

- Chế độ nước sông: Có 2 mùa: mùa lũ và mùa cạn.

- Sông có lượng phù sa lớn

Câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát hình 7.1 và dựa vào bảng 7, hãy:

- Xác định lưu vực của các sông lớn nước ta

- Phân tích chế độ nước của các hệ thống sông: Hồng, Thu Bồn và Cửu Long

Giải nhanh:

*Nước ta có 9 hệ thống sông lớn là: Hồng, Thái Bình, Kỳ Cùng - Bằng Giang, Mã, Cả, Thu Bồn, Ba (Đà Rằng), Đồng Nai và Cửu Long.

- Chế độ nước của hệ thống sông Hồng:

+ Là hệ thống sông lớn nhất ở phía bắc nước ta, chảy hướng tây bắc - đông nam.

+ Toàn bộ hệ thống sông có trên 600 phụ lưu

+ Chế độ dòng chảy khá đơn giản với mùa lũ dài khoảng 5 tháng

- Chế độ nước của hệ thống sông Thu Bồn:

+ Là hệ thống sống lớn ở duyên hải miền Trung nước ta.

+ Toàn bộ hệ thống sông có dòng chảy chính ở hạ lưu khi đổ ra biển có hướng tây - đông.

+ Mùa lũ thường kéo dài khoảng 3 tháng vào thu - đông nhưng tập trung khoảng 65% tổng lượng nước cả năm.

- Chế độ nước của hệ thống sông Cửu Long:

+ Hệ thống sông Mê Công có rất nhiều phụ lưu. Khi chảy về lãnh thổ Việt Nam, sông chia thành hai nhánh chính là sông Tiền và sông Hậu.

+ Chế độ nước đơn giản và khá điều hòa, mùa lũ dài khoảng 5 tháng, chiếm 75 - 80% tổng lượng nước cả năm.

+ Do sông có diện tích lưu vực lớn, độ dốc nhỏ nên lũ thường lên và rút chậm. 

II. HỒ, ĐẦM

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7.4, hãy phân tích vai trò của hồ, đầm đối với sản xuất và sinh hoạt của con người ở nước ta.

Giải nhanh:

- Hồ, đầm cung cấp nguồn nước tưới cho các vùng trồng trọt và chăn nuôi, cho nhiều ngành công nghiệp, là nơi nuôi trồng thuỷ sản.

- Hồ cung cấp nguồn nước ngọt để phục vụ đời sống hằng ngày của người dân.

- Hồ, đầm còn góp phần làm cho không khí mát mẻ hơn, điều tiết nước, là nơi dự trữ nước lớn, nơi sinh sống của nhiều loài sinh vật dưới nước,...

III. NƯỚC NGẦM

Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy phân tích vai trò của nước ngầm đối với sản xuất và sinh hoạt của con người nước ta.

Giải nhanh:

+ Cung cấp nước cho các ngành sản xuất nông nghiệp, công nghiệp.

+ Cung cấp nước sinh hoạt rất quan trọng trong đời sống hằng ngày của con người, đặc biệt là ở các thành phố lớn, đông dân cư.

+ Nguồn nước ngầm là nước khoáng, nước nóng ở nhiều địa phương có tác dụng tốt đối với sức khỏe con người 

IV. TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG TỔNG HỢP TÀI NGUYÊN NƯỚC Ở CÁC LƯU VỰC SÔNG

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7.5, hãy lấy ví dụ chứng minh tầm quan trọng của việc sử dụng tổng hợp tài nguyên nước ở một lưu vực sông nước ta.

Giải nhanh:

- Ví dụ: sử dụng tổng hợp tài nguyên nước ở lưu vực sông Mê Công

+ Đẩy mạnh việc sử dụng tổng hợp tài nguyên nước ở lưu vực sông Cửu Long thông qua biện pháp cải tạo, mở rộng hệ thống kênh rạch vừa góp phần đảm bảo nước cho sinh hoạt và sản xuất, vừa phòng chống thiên tai 

+ Trong quá trình sử dụng tổng hợp tài nguyên nước ở lưu vực sông Cửu Long cần chú ý đến vấn đề bảo vệ chất lượng nguồn nước.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Hãy trình bày mối quan hệ giữa chế độ mưa và chế độ nước của một hệ thống sông lớn ở nước ta.

Giải nhanh:

- Chế độ nước sông có 2 mùa: mùa lũ và mùa cạn

+ Mùa lũ tương ứng mùa mưa, kéo dài 4-5 tháng; chiếm 70-80% 

+ Mùa cạn tương ứng mùa khô, kéo dài 7-8 tháng; chiếm 20-30%

Câu hỏi 2: Hãy lập sơ đồ thể hiện đặc điểm mạng lưới sông ngòi ở nước ta.

Giải nhanh:

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Hãy kể tên và trình bày vai trò của một hồ tự nhiên hoặc hồ nhân tạo mà em biết ở địa phương em hoặc ở nước ta

Giải nhanh:

- Ví dụ: Hồ Tây 

+ Điều hòa khí hậu làm cho khí hậu mát mẻ hơn, điều tiết nước.

+ Phát triển du lịch tham quan.