BÀI 4 - KHÁI QUÁT VỀ TẾ BÀO

MỞ ĐẦU

Câu 1: Nêu các cấp độ tổ chức sống mà em đã học. Tại sao nói tế bào là đơn vị cơ sở của sự sống?

Đáp án chuẩn:

- Các cấp độ tổ chức sống: phân tử, bào quan, tế bào, mô, cơ quan, hệ cơ quan, cơ thể, quần thể, quần xã, hệ sinh thái, sinh quyển.

- Tế bào là đơn vị cơ sở của sự sống, có cấu trúc ổn định và thực hiện các chức năng sống cơ bản như trao đổi chất, chuyển hoá năng lượng, sinh trưởng, phát triển, sinh sản, cảm ứng, và có khả năng tự điều chỉnh, thích nghi với môi trường sống độc lập.

I. KHÁI QUÁT HỌC THUYẾT TẾ BÀO

Câu 1: Muốn quan sát được tế bào, ta thường sử dụng dụng cụ gì? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Muốn quan sát được tế bào, ta thường sử dụng kính hiển vi vì tế bào có kích thước rất nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường.

Câu 2: Trình bày nội dung và ý nghĩa của học thuyết tế bào.

Đáp án chuẩn:

* Các nội dung của học thuyết tế bào:

- Tất cả các sinh vật đều được cấu tạo bởi một hoặc nhiều tế bào.

- Tế bào là đơn vị cơ sở của sự sống.

- Các tế bào được sinh ra từ các tế bào có trước, chứa DNA và thông tin di truyền được truyền từ tế bào này sang tế bào khác trong quá trình phân chia.

* Học thuyết tế bào đã thay đổi nhận thức của giới khoa học về cấu tạo của sinh vật và định hướng cho việc nghiên cứu chức năng của tế bào và cơ thể.

Luyện tập 1: Trình bày lịch sử phát triển học thuyết tế bào. Có ý kiến cho rằng: "Lịch sử nghiên cứu tế bào gắn liền với lịch sử nghiên cứu và phát triển kính hiển vi". Ý kiến của em như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Lịch sử của học thuyết tế bào bắt đầu từ những năm 1670 khi Antonie van Leeuwenhoek phát hiện ra vi khuẩn và nguyên sinh động vật, nhưng chỉ có thể quan sát được hình dạng của tế bào. Đến khoảng giữa thế kỉ XIX, học thuyết tế bào đầu tiên được hình thành. Trong thế kỉ XX, sự phát triển của kính hiển vi điện tử và phương pháp lai tế bào, cùng với sinh học phân tử, đã bổ sung thêm vào học thuyết tế bào.

- Lịch sử nghiên cứu tế bào chặt chẽ liên quan đến sự tiến bộ trong nghiên cứu và phát triển của kính hiển vi. Độ phóng đại ngày càng lớn của kính hiển vi cho phép các nhà khoa học quan sát và nghiên cứu tế bào một cách chi tiết và kỹ càng hơn, mở ra những triển vọng nghiên cứu sâu sắc về chúng.

II. TẾ BÀO LÀ ĐƠN VỊ CẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNG CỦA CƠ THỂ SỐNG

Câu 3: Kể tên những loại tế bào mà em đã học.

Đáp án chuẩn:

- Tế bào nhân sơ (tế bào vi khuẩn)

- Tế bào nhân thực (tế bào thực vật và tế bào động vật)

Câu 4: Nêu ví dụ chứng minh tế bào là nơi thực hiện các hoạt động sống như trao đổi chất, sinh trưởng, phát triển, sinh sản.

Đáp án chuẩn:

- Tế bào diễn ra sự phân chia, giúp cơ thể lớn lên;

- Ở người, tế bào da sinh ra các tế bào da mới giống với tế bào ban đầu;...

Luyện tập 2: Nêu tên và chức năng một số loại tế bào trong cơ thể người.

Đáp án chuẩn:

Tên và chức năng một số loại tế bào trong cơ thể người:

 Vận dụng 1: Vì sao học thuyết tế bào được đánh giá là một trong ba phát minh vĩ đại nhất của khoa học tự nhiên trong thế kỉ XIX?

Đáp án chuẩn:

Học thuyết tế bào được xem là một trong ba phát minh vĩ đại nhất của khoa học tự nhiên trong thế kỉ XIX, mở ra hướng nghiên cứu mới và là nền tảng quan trọng cho các nghiên cứu sinh học hiện đại.