BÀI 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÁCH MẠNG TƯ SẢN 

1. TIỀN ĐỀ CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN.

a) Về kinh tế

CH: Trình bày tiền đề kinh tế của các cuộc cách mạng tư sản ở Tây Âu và Bắc Mỹ.

Gợi ý đáp án:

+ Giai đoạn hậu kì trung đại, các ngành kinh tế thủ công nghiệp, thương nghiệp phát triển mạnh ở Tây Âu và Bắc Mỹ.

+ Nhiều trung tâm công - thương nghiệp, tài chính xuất hiện như: An-véc-pen, Am-xtec-đam, Luân Đôn,...

+ Kinh tế nông nghiệp đã phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, hỗ trợ cho công, thương nghiệp

b) Về chính trị, xã hội

CH: Trình bày những chuyển biến về chính trị, xã hội ở Tây Âu và Bắc Mỹ trước khi cách mạng tư sản bùng nổ. 

Gợi ý đáp án:

+ Vào hậu kì trung đại, chế độ phong kiến ở các nước Tây Âu bộc lộ nhiều khủng hoảng sâu sắc. 

+ Tình hình chính trị rối ren. Xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới, đại diện cho phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa: quý tộc mới, tư sản, chủ nô. 

+ Giai cấp công nhân, nông dân, tầng lớp bình dân thành thị, tầng lớp tiểu tư sản bị bóc lột, chèn ép.

c) Về tư tưởng

CH: Trình bày tiền đề về tư tưởng của các cuộc cách mạng tư sản.

Gợi ý đáp án:

Với các cuộc cách mạng nổ ra sớm (Nê-đéc-lan, Anh), giai cấp tư sản, quý tộc mới đã mượn “ngọn cờ” tôn giáo cải cách để tập hợp quần chúng.

Ở Pháp, nền tảng của hệ tư tưởng dân chủ tư sản chính là Triết học Ánh sáng 

2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ, GIAI CẤP LÃNH ĐẠO, ĐỘNG LỰC CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN.

a) Mục tiêu, nhiệm vụ của cách mạng tư sản

CH1: Phân tích mục tiêu của các cuộc cách mạng tư sản. Cho ví dụ minh họa. Gợi ý đáp án:

Mục tiêu chung: Lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế, gạt bỏ những trở ngại trên con đường xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản

Mục tiêu cụ thể:

- Về kinh tế: Thúc đẩy sự phát triển của kinh tế hàng hóa

- Về chính trị: Xây dựng nhà nước pháp quyền, là nhà nước dân chủ tư sản

CH2: Tại sao các cuộc cách mạng tư sản lại đặt ra nhiệm vụ dân tộc và nhiệm vụ dân chủ?

Gợi ý đáp án:

Vì nhiệm vụ dân tộc và dân chủ luôn phải song hành với nhau. 

b) Giai cấp lãnh đạo cách mạng tư sản

CH: Nêu vai trò của tầng lớp quý tộc mới trong cuộc Cách mạng tư sản Anh. 

Gợi ý đáp án:

Quý tộc mới đã cùng với tư sản lật đổ giai cấp phong kiến đưa nước Anh phát triển theo con đường TBCN. Quý tộc mới vừa lãnh đạo cách mạng vừa hạn chế cách mạng cho phù hợp với lợi ích giai cấp mình. Nó chi phối tiếng trình, kết quả, tính chất của cách mạng. Cũng chính vì vậy mà cách mạng mang tính không triệt để.

c) Động lực của cách mạng tư sản

CH: Tại sao nói quần chúng nhân dân là động lực của cách mạng tư sản?

Gợi ý đáp án:

Quần chúng nhân dân là động lực của cách mạng tư sản vì đây là tầng lớp đông đảo nhất, là lực lượng chính tham gia cách mạng. 

3. KẾT QUẢ, Ý NGHĨA CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN.

a) Kết quả

CH: Trình bày kết quả của các cuộc cách mạng tư sản.

Gợi ý đáp án:

+ Các cuộc cách mạng tư sản đã lật đổ, xoá bỏ được tàn dư của chế độ phong kiến, thiết lập quan hệ sản xuất mới, xây dựng nhà nước pháp quyền.

+ Tùy thuộc vào điều kiện lịch sử của mỗi nước mà kết quả của các cuộc cách mạng tư sản có sự khác nhau

b) Ý nghĩa

CH: Chọn một cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu và trình bày ý nghĩa của cuộc cách mạng đó.

Gợi ý đáp án:

Đối với nước Pháp:

- Cuộc cách mạng tư sản pháp đã lật đổ chính quyền quân chủ chuyên chế, thủ tiêu mọi tàn dư phong kiến.

- Cuộc cách mạng tư sản pháp nhằm giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân.

- Cuộc cách mạng tư sản pháp hình thành thị trường dân tộc thống nhất mở đường cho lực lượng tư bản chủ nghĩa ở Pháp phát triển.

Đối với thế giới:

- Cuộc cách mạng tư sản pháp làm chế độ phong kiến bị lung lay ở khắp châu Âu.

- Cách mạng tư sản Pháp đã mở ra thời đại mới – thời đại thắng lợi và củng cố của chủ nghĩa tư bản ở các nước tiên tiến thời bấy giờ.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH1: Trong các tiền đề bùng nổ cách mạng tư sản, theo em, tiền đề về kinh tế có ý nghĩa như thế nào? 

Gợi ý đáp án:

Theo em, tiền đề về kinh tế là nguyên nhân trực tiếp và tất yếu dẫn đến sư bùng nổ của các cuộc cách mạng tư sản. 

CH2: Hoàn thành bảng so sánh các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu ở Tây Âu và Bắc Mỹ thời cận đại theo gợi ý dưới đây:

Gợi ý đáp án:

Vận dụng

CH: Tìm hiểu và trình bày về bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ và bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp (gợi ý: tác giả, nội dung, giá trị lịch sử, trong đó có sự ảnh hưởng tới bản Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh,...)

Gợi ý đáp án: