CHƯƠNG 3: CHÂU PHI

BÀI 9: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN CHÂU PHI

Vị trí địa lí, hình dạnh và kích thước 

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục 1 và hình 1, hãy cho biết:

- Châu Phi tiếp giáp với các biển, đại dương và châu lục nào?

- Hình dạng, kích thước châu Phi.

Đáp án chuẩn:

Châu Phi: Lớn thứ ba, xích đạo chia đôi

- Diện tích: 30,3 triệu km² (thứ 3 thế giới).

- Vị trí: 37°B - 35°N, xích đạo chia đôi.

- Tiếp giáp: Địa Trung Hải, Biển Đỏ, Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương, châu Á, châu Âu.

Địa hình và khoáng sản 

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong mục a và hình 1, hãy:

- Trình bày đặc điểm địa hình châu Phi.

- Xác định vị trí phân bố một số khoáng sản chính ở châu Phi.

Đáp án chuẩn:

Châu Phi: Cao nguyên, khoáng sản phong phú

- Địa hình: Khối cao nguyên (750m), chủ yếu sơn nguyên, xen bồn địa thấp.

- Phía đông: Nâng cao mạnh, nứt vỡ, thung lũng sâu, hồ dài, hẹp.

- Ít núi cao, đồng bằng.

- Khoáng sản: Phong phú, đa dạng, trữ lượng lớn. Phân bố: Bắc, Nam.

- Loại quan trọng: Đồng, vàng, u-ra-ni-um, kim cương, dầu mỏ, phốt-pho-rit.

Khí hậu

Câu 1: Đọc thông tin trong mục b và hình 2, hãy cho biết đặc điểm khí hậu của châu Phi.

Đáp án chuẩn:

Châu Phi: Khí hậu nóng, khô

- Nhiệt độ trung bình năm: Trên 20°C.

- Lượng mưa: Thấp.

- Phân bố khí hậu: Đối xứng qua Xích đạo.

- Các loại khí hậu:

+ Xích đạo: Nóng ẩm, mưa quanh năm.

+ Cận xích đạo: Gió mùa, nóng ẩm mưa nhiều, khô mát ít mưa.

+ Nhiệt đới:

+ Cận nhiệt: Mùa đông ấm ẩm mưa nhiều, mùa hạ khô sáng.

Sông, hồ

Câu 1:  Dựa vào thông tin trong mục c và hình 1, hãy

- Nêu đặc điểm sông, hồ ở châu Phi.

- Xác định vị trí các sông và hồ lớn ở châu Phi.

Đáp án chuẩn:

- Mạng lưới sông ngòi: Phân bố không đều, phụ thuộc lượng mưa.

- Đặc điểm:

+ Nhiều thác ghềnh (giao thông khó khăn).

+ Tiềm năng thủy điện lớn.

+ Hồ: Nhiều hồ lớn, hình thành do đứt gãy (hồ Tan-ga-ni-ca, hồ Tuốc-ca-na,...)

Các môi trường tự nhiên

Câu 1: Dựa vào thông tin và hình ảnh trong mục d, hãy trình bày đặc điểm của một trong các môi trường tự nhiên ở châu Phi.

Đáp án chuẩn:

- Xích đạo: Nóng ẩm, rừng rậm xanh quanh năm (Bồn địa Công-gô, ven vịnh Ghi-nê).

- Nhiệt đới: Mùa mưa - mùa khô rõ rệt, rừng thưa, xavan (Cận xích đạo).

- Hoang mạc: Khắc nghiệt, ít mưa, nóng - lạnh chênh lệch lớn, hệ sinh vật nghèo nàn (rắn độc, kì đà,...).

- Cận nhiệt: Mùa đông ấm ẩm mưa nhiều, mùa hạ nóng khô, rừng lá cứng (Bắc Phi, Nam Phi).

Vấn đề môi trường trong sử dụng thiên nhiên 

Câu 1: Đọc thông tin và hình ảnh trong mục 3, hãy nêu một số vấn đề môi trường trong sử dụng thiên nhiên ở châu Phi.

Đáp án chuẩn:

- Rừng: Khai thác quá mức, diện tích giảm, động vật mất nhà, hoang mạc hóa, thiếu nước.

- Động vật hoang dã: Săn bắt, buôn bán trái phép, giảm số lượng, nguy cơ tuyệt chủng.

- Nguyên nhân: Khai thác tài nguyên không hợp lý.

- Biện pháp bảo vệ: Kiểm soát, tuyên truyền, quy định, khu bảo tồn.

Luyện tập – Vận dụng

Câu 1: Trình bày khái quát đặc điểm tự nhiên châu Phi.

Đáp án chuẩn:

Địa hình: Khối cao nguyên (750m), chủ yếu sơn nguyên xen bồn địa thấp. Nền nứt vỡ, thung lũng sâu, hồ hẹp dài. Ít núi cao, đồng bằng.

Khí hậu: Nóng (trên 20°C), ổn định. Mưa ít, giảm dần về chí tuyến, tạo hoang mạc (Sa mạc Sahara lớn nhất thế giới).

Môi trường:

- Xích đạo: Nóng ẩm, rừng rậm quanh năm (Công-gô, ven vịnh Ghi-nê).

- Nhiệt đới: Mưa giảm dần từ Xích đạo, rừng thưa, xavan (Cận xích đạo).

- Hoang mạc: Khắc nghiệt, ít mưa, nóng - lạnh chênh lệch lớn, hệ sinh vật nghèo nàn (Sahara, Kalahari, Namib).

- Địa Trung Hải: Mùa đông ấm ẩm mưa nhiều, mùa hạ nóng khô, rừng lá cứng (Bắc Phi, Nam Phi).

Câu 2: Lập bảng so sánh đặc điểm của các môi trường tự nhiên ở châu Phi (về khí hậu, sinh vật).

Đáp án chuẩn:

Câu 3: Sưu tầm thông tin, tranh ảnh để viết bài giới thiệu về một loài thực vật động vật địa phương độc đáo của châu Phi.

Đáp án chuẩn:

Linh dương đầu bò mặc dù trông giống bò nhưng lại thuộc về họ linh dương. Có hai loài chính: linh dương đầu đen và linh dương đầu bò xanh. Cả hai loài này chỉ có ở châu Phi trong các khu rừng và đồng bằng.

Linh dương đầu bò có thể đạt chiều dài 2,43m và nặng tới 275 kg. Cả linh dương đực và cái đều có sừng. Chúng sống theo thành đàn rất lớn. Giữa tháng Năm và tháng Sáu, khi nguồn thức ăn trở nên khan hiếm, linh dương đầu bò di cư về phía Bắc. Nhóm di cư có thể bao gồm 1,2-1,5 triệu linh dương đầu bò. 

Linh dương đầu bò là động vật ăn cỏ chủ yếu ăn cỏ ngắn. Sư tử, báo gấm, linh cẩu và chó hoang là những kẻ săn mồi chính của linh dương đầu bò.