CHỦ ĐỀ CHUNG 1: CÁC CUỘC ĐẠI PHÁT KIẾN ĐỊA LÍ

Nguyên nhân và những yếu tố tác động đến các cuộc phát kiến địa lí

Câu hỏi:

- Giải thích nguyên nhân dẫn tới các cuộc phát kiến địa lí.

- Phân tích những yếu tố tác động đến các cuộc phát kiến địa lí.

Giải nhanh:

- Nguyên nhân dẫn tới các cuộc phát kiến địa lí: ác cuộc phát kiến địa lí được thúc đẩy bởi nhu cầu tìm kiếm tài nguyên và thị trường, cùng với sự bế tắc trong giao thương với phương Đông do chiếm giữ của người Thổ Nhĩ Kỳ.

- Những yếu tố tác động đến các cuộc phát kiến địa lí:

+ Người châu Âu đã có quan niệm đúng đắn về hình dạng Trái Đất, họ đã vẽ được bản đồ, hải đồ đi biển, có khái niệm về dòng hải lưu hay hướng gió,... 

+ Sự tiến bộ của kĩ thuật đóng tàu – đã xuất hiện những con tàu có bánh lái, với những cánh buồm lớn và buồm hình tam giác đủ điều kiện vượt đại dương.

+ Sự bảo trợ của một số nhà nước phong kiến 

Một số cuộc đại phát kiến địa lí

Câu hỏi: Dựa vào lược đồ 1.6, 1.8 và thông tin trong bài, em hãy mô tả lại cuộc phát kiến địa lí của C. Cô-lôm-bô (1492) và Ph. Ma-gien-lan (1519 – 1521).

Giải nhanh:

- Cuộc phát kiến địa lí của C. Cô-lôm-bô (1492):

+ Tháng 8 – 1492, Cô-lôm-bô và đoàn thuỷ thủ rời cảng Pa-lốt của Tây Ban Nha, đi về phía tây qua Đại Tây Dương.

+ Tháng 10 – 1492, họ đặt chân lên đảo Xan Xan-va-đô.

+ Sau đó, họ khám phá bờ biển phía đông bắc của Cu-ba và bờ biển phía bắc của Hi-xpa-ni-ô-la. Cô-lôm-bô tin rằng ông đã tới Đông Ấn Độ, nhưng thực ra là châu Mỹ mới.

+ Ông tiến hành thêm ba chuyến thám hiểm tới châu Mỹ vào các năm 1493, 1498 và 1502.

- Cuộc phát kiến địa lí của Ph. Ma-gien-lan (1519 – 1521):

+ Tháng 9 năm 1519, nhận sự tài trợ của hoàng gia Tây Ban Nha, Ma-gien-lan cùng đoàn thuyền 5 chiếc rời Tây Ban Nha tìm đường đến quần đảo hương liệu Ma-lu-cu.

+ Đi về phía tây, vượt qua Đại Tây Dương, đến mũi cực Nam của châu Mỹ và tiếp tục vượt Đại Tây Dương vào Thái Bình Dương.

+ Cuối năm 1520, tại đảo Mac-tan, Ma-gien-lan mất trong cuộc đụng độ với thổ dân.

+ Thủy thủ còn lại đặt chân đến quần đảo Ma-lu-cu, đầy thuyền với nhựa đậu khấu và hướng về nhà, hoàn thành chuyến đi vòng quanh thế giới đầu tiên vào năm 1522.

Tác động của các cuộc phát kiến địa lí đối với tiến trình lịch sử

Câu hỏi:

- Các cuộc đại phát kiến địa lí tác động như thế nào đến hoạt động kinh tế và sự tiếp xúc, trao đổi giữa các châu lục?

- Đọc tư liệu 1.10, quan sát hình 1.11 và thông tin trong bài, em hãy cho biết hệ quả của phát kiến địa lí đã tác động thể nào tới châu Phi và châu Mỹ?

- Nếu một ví dụ về sự thay đổi trong tiến trình lịch sử của các nước châu Á sau cuộc thám hiểm của Ma-gien-lan.

Giải nhanh:

*Tác động của các cuộc phát kiến địa lí:

  - Mở ra thời kỳ giao lưu văn hóa và trao đổi hàng hóa giữa các châu lục, thay đổi nhận thức của con người.

  - Thúc đẩy giao lưu văn hóa Đông Tây.

*Hệ quả:

  - Châu Âu: Vàng bạc từ châu Mỹ thúc đẩy sản xuất và thương nghiệp, dẫn đến chủ nghĩa tư bản và thực dân.

  - Châu Mỹ: Người bản địa và văn hóa bị hủy diệt.

*Châu Á sau thám hiểm của Ma-gien-lan:

  - Chủ nghĩa thực dân ra đời, nhiều nước châu Á trở thành thuộc địa của châu Âu.

  - Việt Nam trở thành thuộc địa Pháp năm 1884, gây mâu thuẫn giữa nhân dân Việt Nam và thực dân Pháp.

Luyện tập – Vận dụng

Câu 1: Theo em, cống hiến quan trọng nhất mà các phát kiến địa lí của C. Cô-lôm-bô và Ph Ma-gien-lăng đem lại cho lịch sử nhân loại là gì? Vì sao?

Giải nhanh:

Cống hiến quan trọng nhất của các phát kiến địa lí của C. Columbus và Ph. Magellan là tìm ra con đường mới, vùng đất mới, dân tộc mới và kiến thức mới, tăng cường giao lưu giữa các châu lục. Nguyên nhân chính là nhu cầu về hương liệu, vàng bạc, thị trường ngày càng tăng và con đường giao lưu cũ bị người Ả Rập độc chiếm. Do đó, tìm ra con đường thương mại mới trở nên cấp thiết.

Câu 2: Quan sát lược đồ sau và cho biết tên các đại dương, lục địa, các quốc gia và địa danh ngày nay gắn với các cuộc phát kiến địa lí (ở các vị trí đánh dấu từ số 1 đến số 8).

Giải nhanh:

1. Lục địa Bắc Mỹ

2. Tây Ban Nha

3. Ấn Độ

4. Phi-lip-pin

5. Thái Bình Dương

6. Cu-ba

7. Mũi Hảo Vọng

8. Ấn Độ Dương