BÀI 10. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ LAO ĐỘNG CỦA CÔNG DÂN

1. Khoanh tròn vào chữ cái trước phương án em chọn.

a/ Công dân có quyền nào dưới đây? 

A. Tự do sử dụng sức lao động để làm bất cứ công việc gì mình thích. B. Học nghề, tìm kiếm việc làm theo quy định của pháp luật. 

C. Tự do thuê mướn bất kì ai. 

D. Yêu cầu người khác làm việc theo ý muốn của mình. 

b/ Người lao động không có quyền nào dưới đây? 

A. Được đóng bảo hiểm xã hội và hưởng các chế độ theo quy định của pháp luật. 

B. Được nghỉ theo chế độ. 

C. Từ chối làm việc nếu có nguy cơ rõ ràng đe doạ trực tiếp đến tính mạng, súc hoẻ trong quá trình thực hiện công việc. 

D. Đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động mà không cần thông báo trước.

c/ Người lao động không phải thực hiện nghĩa vụ nào dưới đây? 

A. Tuân theo nội quy lao động. 

B. Thực hiện tất cả yêu cầu của người sử dụng lao động. 

C. Thực hiện hợp đồng lao động. 

D. Thực hiện quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động. 

d/ Người sử dụng lao động không có quyền nào dưới đây? 

A. Điều hành lao động. 

B. Xử lí vi phạm kỷ luật lao động. 

C. Tự do sai khiến người lao động làm việc. 

D. Quản lí, giám sát lao động.

Giải rút gọn:

a. B

b. D

c. B

d. C

2. Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a) Lao động là một trong những nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của nhân loại. 

b) Lao động chỉ tạo ra những giá trị vật chất cho đời sống con người. 

c) Hoạt động lao động chỉ có ý nghĩa khi tạo ra những đóng góp to lớn cho xã hội. 

d) Lao động giúp con người phát triển các mối quan hệ tích cực, tránh những thói hư tật xấu.

Giải rút gọn:

a) Đồng tình vì lao động giúp con người tiến hoá, phát triển. 

b) Không đồng tình vì ngoài các giá trị vật chất, hoạt động lao động còn tạo ra các giá trị về tinh thần cho đời sống con người.

c) Không đồng tình vì tất cả các hoạt động lao động dù đóng góp lớn hay nhỏ đều mang lại những ý nghĩa riêng đối với mỗi cá nhân, gia đình và xã hội. 

d) Đồng tình vì lao động giúp mỗi người biết quý trọng thành quả của mình, phát triển nhân cách theo hướng tích cực.

3. Theo em, những hành vi nào dưới đây thực hiện đúng hay vi phạm quy định của pháp luật về lao động? Vì sao?

a) Thuê trẻ em 13 tuổi chở bình ga giao cho khách hàng. 

b) Đuổi việc nhân viên mà không thông báo trước. 

c) Từ chối không nhận trẻ em vào làm việc tại xưởng hóa chất. 

d) Thưởng tiền cho nhân viên vì hoàn thành xuất sắc công việc. 

e) Tự ý giảm tiền lương của người lao động.

Giải rút gọn:

a. Vi phạm. Việc cho trẻ em 13 tuổi chở bình ga vi phạm quy định về lao động vị thành niên do công việc này nguy hiểm và không phù hợp với sức khoẻ, nhận thức của trẻ. 

b. Vi phạm. Cần ra thông báo trước khi có quyết định cho thôi việc nhân viên.

c. Không vi phạm. Việc không cho trẻ em làm việc trong xưởng hoá chất tuân thủ quy định về lao động vị thành niên do môi trường này nguy hiểm, độc hại. 

d. Không vi phạm. Việc khen thưởng nhân viên khi hoàn thành xuất sắc công việc tuân thủ Bộ luật Lao động 2019, thể hiện sự ghi nhận và khích lệ của người sử dụng lao động. 

e. Vi phạm. Việc tự ý giảm tiền lương của người lao động vi phạm Bộ luật Lao động, người sử dụng lao động phải thực hiện đúng các thoả thuận trong hợp đồng lao động.

4. Xử lí tình huống:

a) Vì hoàn cảnh gia đình khó khăn nên anh K (15 tuổi) muốn đi tìm việc làm thêm trong dịp hè để kiếm tiền phụ giúp bố mẹ. Anh không biết mình có thể làm được việc gì và kiếm được việc làm từ đâu cho phù hợp. 

Câu hỏi: Nếu là bạn của anh K, em sẽ khuyên anh như thế nào? 

b) Chủ nhật, N sang nhà H trả sách thì thấy H đang giận dỗi mẹ. Sau khi hỏi thăm, N mới biết H có thái độ như vậy là vì mẹ yêu cầu phải lau nhà xong mới được đi chơi. H rất ấm ức và cho rằng mình còn nhỏ nên không phải làm việc nhà. 

Câu hỏi: Nếu là N, em sẽ nói gì với H? 

c) Chị P (18 tuổi) xin vào làm thêm tại xưởng bánh kẹo của ông D với công việc chính là phân loại, đóng gói các loại bánh kẹo. Ông D trao đổi: chị sẽ đến xưởng làm việc 2,5 giờ/ngày, mỗi giờ ông sẽ trả cho chị 30.000 đồng, thời gian làm việc là 6 tháng và có thể gia hạn thêm nếu chị làm việc tốt. Chị P thấy thoả thuận bằng miệng không đảm bảo nên muốn lập một bản hợp đồng lao động để giao kết rõ ràng với ông D. 

Câu hỏi: Nếu là bạn của chị P, em sẽ khuyên chị nên lập hợp đồng lao động với nội dung như thế nào?

Giải rút gọn:

a. Em khuyên anh K nên hỏi ý kiến người nhà khi xin việc, tìm hiểu quy định pháp luật về lao động chưa thành niên để lựa chọn công việc phù hợp. 

b. Em giải thích cho H rằng việc lau dọn nhà cửa là thực hiện nghĩa vụ lao động của bản thân đối với gia đình, khuyên H nên thực hiện yêu cầu của mẹ. 

c. Em khuyên chị P nên lập hợp đồng lao động rõ ràng, ghi rõ thông tin cá nhân, thời hạn, địa điểm, thời gian làm việc, công việc cụ thể, mức lương, hình thức trả lương, thời gian trả lương, quyền và nghĩa vụ cụ thể.

5. Em đã chủ động thực hiện quyền và nghĩa vụ lao động của bản thân như thế nào? Hãy làm rõ theo bảng sau:

Giải rút gọn: