Slide bài giảng vật lí 10 kết nối bài 18: Lực ma sát

Tóm lược nội dung

BÀI 18 LỰC MA SÁT

I. Lực ma sát nghỉ

Câu 1: Điều nào sau đây không đúng khi nói về lực ma sát nghỉ

A. Lực ma sát nghỉ luôn xuất hiện ở bề mặt tiếp xúc giữa hai vật

B. Lực ma sát nghỉ giữ cho các điểm tiếp xúc của vật không trượt trên bề mặt.

C. Một vật có thể đứng yên trên mặt phẳng nghiêng mà không cần đến lực ma sát nghỉ

D. Một vật có thể đứng yên trên mặt phẳng ngang mà không cần đến lực ma sát nghỉ

Trả lời rút gọn:

=> Chọn D

Câu 2: Các tình huống sau đây liên quan đến loại lực ma sát nào?

a. Xoa hai bàn tay vào nhau

b. Đặt vali lên băng chuyền đang chuyển động ở sân bay

Trả lời rút gọn:

a. Lực ma sát trượt

b. Lực ma sát lăn

Câu 3: Quan sát hình 18.2, thảo luận các tình huống sau:

Đặt trên bàn một vật nặng có dạng hình hộp 

1. Lúc đầu ta đẩy vật với một lực có cường độ nhỏ, vật không chuyển động. Lực nào đã ngăn không cho vật chuyển động?

2. Tăng lực đẩy đến khi lớn hơn giá trị F0 (hình 18.2b ) thì vật bắt đầu trượt. Điều đó chứng tỏ điều gì?

3. Khi vật đã trượt ta chỉ cần đẩy vật với một lục nhỏ hơn F0 vẫn duy trì được chuyển động trượt của vật (hình 18.2c). Điều đó chứng tỏ điều gì? Điều đó chứng tỏ điều gì?

Trả lời rút gọn:

Khi lực đẩy vượt qua lực ma sát nghỉ, vật mới bắt đầu chuyển động, cho thấy lực ma sát trượt nhỏ hơn lực ma sát nghỉ.

II. Lực ma sát trượt

Câu 1: Thí nghiệm 1

Thảo luận và phân tích

a. Nêu các lực tác dụng lên khối gỗ khi mặt tiếp xúc bên dưới nó đuọc kéo trượt đều. Tại sao khi đó số chỉ của lực kế bằng độ lớn của lực ma sát trượt

b. Sắp xếp theo thứ tự tăng dần lực ma sát trên mỗi bề mặt

c. Điều gì xảy ra đối với độ lớn lực ma sát trượt khi diện tích tiếp xúc thay đổi, khi vật liệu và bề mặt tiếp xúc thay đổi. 

Trả lời rút gọn:

a.Các lực tác dụng bao gồm trọng lực và lực ma sát trượt.

b. Thứ tự tăng dần lực ma sát: bề mặt giấy < bề mặt gỗ.

c. Khi diện tích tiếp xúc thay đổi, lực ma sát trượt cũng thay đổi theo.

Câu 2:

Thí nghiệm 2. Thảo luận và phân tích 

Nêu đặc điểm của lực ma sát trượt. 

Trả lời rút gọn:

 Điểm đặt và phương lực song song với bề mặt tiếp xúc, chiều ngược với chiều chuyển động, độ lớn được tính bằng công thức: Fmst = μt N ; N: Độ lớn áp lực (phản lực)

III. Bài tập ví dụ

Câu 1: Các lực tác dụng lên xe chở hàng được quy ước vẽ tại trọng tâm của xe (hình 18.5)

a. Các lực này có tên gọi là gì?

b. Hãy chỉ ra các cặp lực cân bằng nhau

Trả lời rút gọn:

Các lực này là:

lực hút của Trái đất

 lực cản cửa mặt đường

 lực đẩy

là lực kéo hoặc lực ma sát nghỉ

Các cặp lực cân bằng nhau: và . và

Câu 2: Để đẩy chiếc tủ, cần tác dụng một lực theo phương nằm ngang có giá trị tối thiểu 300N để thắng lực ma sát nghỉ. Nếu người kéo tủ với lực 35N và người kia đẩy tủ với lực 260N thì có thể làm dịch chuyển tủ được không? Biểu diễn các lực tác dụng lên tủ.

Trả lời rút gọn:

 Không thể làm dịch chuyển tủ được vì hợp lực của hai người lúc này không đủ lớn để vượt qua lực ma sát nghỉ ư

IV. Lực ma sát trong đời sống

Câu 1: Nêu vai trò của lực ma sát trong các tình huống sau.

a. Người di chyển trên đường

b. Vận động viên thể dục dụng cụ xoa phấn vào lòng bàn tay trước khi nâng tạ

Trả lời rút gọn:

a. Lực ma sát giữ vai trò quan trọng  ngăn chặn người di chuyển trơn trượt trên bề mặt

b. Vận động viên xoa phấn để tránh bàn tay đổ mồ hôi sẽ làm giảm độ ma sát khiến các vận động viên không nắm chắc được các dụng cụ thể thao.

Câu 2: Thảo luận để làm sáng tỏ những vấn đề sau đây:

Trong thực tế, có một số trường hợp lực ma sát có tác dụng cản trở chuyển động nhưng cũng có trường hợp lực ma sát thúc đẩy chuyển động. 

Vai trò của ma sát trong lĩnh vực thể thao

Trả lời rút gọn:

1. Lực ma sát có thể cản trở hoặc thúc đẩy chuyển động tùy thuộc vào độ lớn của nó.

   b. Trong thể thao, lực ma sát giữ vai trò quan trọng trong việc giữ cân bằng và kiểm soát chuyển động, được tăng cường bằng cách bôi bột lên tay.

Câu 3: Nêu một số cách làm giảm lực ma sát trong kĩ thuật và trong đời sống

Trả lời rút gọn:

Trên đường trơn, giảm ma sát giữa chân và mặt đường, dễ trượt ngã.

Khi xe đi xuống dốc, phanh tạo lực ma sát, giúp giảm tốc độ.

Mặt đường nhám tăng ma sát, tránh trơn trượt.

Phần em có thể

Thuyết trình về lợi ích, tác hại của ma sát trong an toàn giao thông đường bộ

Trả lời rút gọn:

Trong giao thông đường bộ, lực ma sát có thể là có hại và cũng có thể là có lợi. 

Có lợi:

• Giữa lòng bàn chân và mặt đường: giúp chân bám chắc và di chuyển tiến về phía trước.
• Giữa rãnh của bánh xe và mặt đường: giúp xe dễ dàng bám và di chuyển mượt mà.

Có hại:

• Giữa lòng bàn chân và mặt đường: có thể gây đau hoặc tổn thương.
• Giữa rãnh của bánh xe và mặt đường: có thể gây bào mòn cho lốp xe.