Soạn giáo án dạy thêm Ngữ văn 8 KNTT bài 7 Thực hành tiếng Việt: Biện pháp tu từ, nghĩa của từ ngữ, lựa chọn cấu trúc câ

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1: Củng cố kiến thức

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu hs thực hiện cá nhân:

·      Trình bày khái niệm và cách giải thích nghĩa của từ.

·      Nhắc lại một số biện pháp tu từ và thực hành lựa chọn cấu trúc câu

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và vẽ sơ đồ tư duy hệ thống kiến thức.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết)

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện hai nhóm trình bày sơ đồ tư duy của nhóm.

- GV yêu cầu HS lắng nghe, nhận xét đồng đẳng, bổ sung (nếu có)

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV dẫn dắt chuyển sang nổi dung mới.

1. Củng cố kiến thức

a. Nghĩa của từ

Nghĩa của từ là nội dung, tính chất, hoạt động, quan hệ,… mà từ đó biểu thị. Hiểu theo cách đơn giản thì nghĩa của từ chính là phần nội dung mà từ đó biểu thị để giúp chúng ta hiểu và nắm bắt được nội dung của từ đó. 

Ví dụ: 

Cây: Là một loại thực vật trong thiên nhiên có rễ, thân, cành, lá

Bâng khuâng: tính từ chỉ trạng thái tình cảm không rõ ràng của con người

b. Cách giải thích nghĩa của từ

Thể hiện khái niệm mà từ biểu thị

Ví dụ:

Lạnh lẽo: cảm giác hiu quạnh, thiếu hơi ấm của con người

Sừng: phần cứng nhô ra phía trên đầu của một số loài động vật

Lung lay: bị làm cho nghiêng ngả, không còn đứng vững

Bóng đá: môn thể thao được chia thành 2 đội, cầu thủ mỗi đội sẽ tìm cách đưa quả bóng vào khung thành của đối phương bằng chân

Giường: gồm 4 chân và 1 mặt phẳng, dùng để nằm

Bồn chồn: trạng thái mong ngóng, thấp thỏm, chờ đợi một việc gì đó chưa diễn ra, chưa biết kết quả ra sao

Hồ sơ: các loại giấy tờ liên quan đến một vấn đề, một sự việc hoặc một đối tượng cụ thể nào đó

Phóng khoáng: sự thoải mái, không bị gò bó bởi một quy chuẩn nào đó

Cố gắng: bỏ nhiều công sức ra để thực hiện một điều gì đó

Vui vẻ: tính từ thể hiện trạng thái cảm xúc rất vui của con người

Dùng để đưa ra từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa

Ví dụ:

Chăm chỉ: đồng nghĩa với từ cần cù, siêng năng

Bi quan: trái nghĩa với từ lạc quan

Tiêu cực: trái nghĩa với từ tích cực

Hùng dũng: đồng nghĩa với từ oai nghiêm, lẫm liệt

Giải thích ý nghĩa của từng thành tố

Một số từ Hán Việt người ta cần giải nghĩa bằng cách phân tích từ thành các tiếng rồi giải nghĩa từng tiếng đó.

Ví dụ:

Thuỷ cung: thuỷ là nước, cung là nơi ở của vua chúa → thuỷ cung là cung điện dưới nước

Thảo nguyên: thảo là cỏ, nguyên là vùng đất bằng phẳng → thảo nguyên là đồng cỏ

Khán giả: khán là xem, giả là người → khán giả là người xem.

2. Biện pháp tu từ

- Đảo ngữ

- Điệp ngữ

- Ẩn dụ

- Hoán dụ

3. Lựa chọn cấu trúc câu

Trường THCS:………………………

Họ và tên:……………………………

Lớp:………………………………….

PHIẾU BÀI TẬP

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Thế nào là hoán dụ?

A. Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có một hoặc nhiều đặc điểm hoàn toàn giống với nó.

B. Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có đặc điểm trái ngược với nó.

C. Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có mối quan hệ gần gũi với nó.

D. Là đặt tên cho sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có đặc điểm gần gũi với nhau.

Câu 2: Có mấy loại hoán dụ?

A. 2 loại.

B. 4 loại.

C. 6 loại.

D. 8 loại.

Câu 3: Nói quá là gì?

A. Là biện pháp tu từ làm giảm nhẹ, yếu đi một đặc trưng tích cực nào đó của sự vật, đối tượng.

B. Là cách thức sắp xếp để đối chiếu hai hay nhiều sự vật, hiện tượng có điểm giống nhau.

C. Là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, tính chất, quy mô của sự vật, hiện tượng.

D. Là phương thức chuyển tên gọi sự vật, hiện tượng này sang sự vật, hiện tượng khác.

Câu 4: Tác dụng của biện pháp điệp từ, điệp ngữ là gì?

A. Làm cho sự vật, hiện tượng trở nên sinh động, có hồn.

B. Nhấn mạnh vào đặc điểm của sự vật, hiện tượng.

C. Tránh cảm giác nặng nề, tránh sự thô tục, thiếu lịch sự.

D. Tạo nhịp điệu cho câu văn.

Câu 5: Nghĩa của từ ngữ là gì?

A. Là nghĩa sự vật mà từ biểu thị.

B. Là sự vật, tính chất mà từ biểu thị.

C. Là sự vật, hoạt động mà từ biểu thị.

D. Là nội dung, tính chất, hoạt động… mà từ biểu thị.

Câu 6: Khi nào một từ ngữ được coi là có nghĩa rộng?

A. Khi phạm vi nghĩa của từ đó bao hàm được phạm vi nghĩa của một số từ khác.

B. Khi phạm vi nghĩa của từ đó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ khác.

C. Khi nghĩa của từ đó gần giống với nghĩa của một số từ ngữ khác.

D. Khi nghĩa của từ đó trái ngược với nghĩa của một số từ ngữ khác.

Câu 7: Có mấy cách giải thích nghĩa của từ?

A. 1 cách.

B. 2 cách.

C. 3 cách.

D. 4 cách.

Câu 8: Hoán dụ và ẩn dụ có điểm gì giống nhau?

A. Đều được xây dựng dựa trên cơ sở liên tưởng về mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng.

B. Đều được xây dựng dựa trên những nét giống nhau giữa các sự vật, hiện tượng.

C. Đều được xây dựng dựa trên mối quan hệ gần gũi giữa các sự vật, hiện tượng.

D. Đều được xây dựng trên mối quan hệ tương cận giữa các sự vật, hiện tượng.

Câu 9: Việc sử dụng những từ cùng trường từ vựng trong tác phẩm văn học có mục đích gì?

A. Chứng minh tác giả có vốn từ phong phú.

B. Để đạt một hiệu quả diễn đạt nào đó.

C. Đảm bảo những yêu cầu của thể loại.

D. Chứng minh sự giàu đẹp, phong phú của tiếng Việt.

Câu 10: Câu thơ dưới đây sử dụng biện pháp tu từ nào?

Áo chàng đỏ tựa ráng pha

Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in.

A. Nói quá.

B. Điệp cú pháp.

C. Ẩn dụ.

D. So sánh.