Aspirin (acetylsalicylic acid, C9H8O4) là thuốc hạ sốt, giảm đau, có tính kháng viêm, được sử dụng khá phổ biến trên thế giới, khoảng 25000 tấn mỗi năm. Khi uống aspirin, phản ứng thuỷ phân xảy ra như sau: Salicylic acid là thành phần chính có tác dụng
16.16. Aspirin (acetylsalicylic acid, C9H8O4) là thuốc hạ sốt, giảm đau, có tính kháng viêm, được sử dụng khá phổ biến trên thế giới, khoảng 25000 tấn mỗi năm. Khi uống aspirin, phản ứng thuỷ phân xảy ra như sau:
Salicylic acid là thành phần chính có tác dụng hạ sốt, giảm đau và viêm nhiễm, nên có nhiều nghiên cứu tập trung vào phản ứng thuỷ phân này và các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng. Dữ liệu về quá trình thuỷ phân của một mẫu aspirin trong nước (môi trường trung tinh) ở 37°C(*) thể hiện trong bảng:
Thời gian(h) | Nồng độ aspirin (M) | Nồng độ salicylic acid (M) |
0 | 5,55x10-3 | 0 |
2 | 5,51x10-3 | 0,040 × 10-3 |
5 | 5,45x10-3 | 0,10 x 10-3 |
10 | 5,35x10-3 | 0,20 × 10-3 |
20 | 5,15 x 10-3 | 0,40x10-3 |
30 | 4,96 x10-3 | 0,59 x10-3 |
40 | 4,78 x10-3 | 0,77 x10-3 |
50 | 4,61 x10-3 | 0,94 x10-3 |
100 | 3,83 x10-3 | 1,72 x10-3 |
200 | 2,64 x10-3 | 2,91 x10-3 |
300 | 1,82 x10-3 | 3,73 x10-3 |
(*) Ở điều kiện này, phản ứng xảy ra rất chậm, trong môi trường acid, như điều kiện trong dạ dày, phản ứng xảy ra nhanh hơn.
a) Tính tốc độ trung bình của phản ứng thuỷ phân aspirin sau thời gian 2, 5, 10,..., 300 giờ.
b) Nhận xét sự thay đổi tốc độ phản ứng theo thời gian. Giải thích.
c) Vẽ đồ thị biểu diễn sự biến thiên nồng độ chất tham gia và sản phẩm theo thời gian của phản ứng trên.
a) Tốc độ phản ứng của phản ứng thuỷ phân aspirin theo thời gian
b) Trong khoảng thời gian 20 giờ đầu tiên của phản ứng thuỷ phân, nồng độ aspirin đủ lớn để tạo ra số va chạm hiệu quả tương đương nhau, tốc độ trung bình phản ứng đạt 2,000 × $10^{-5}$(M/h), sau đó, tốc độ phản ứng thuỷ phân aspirin chậm dần. Khi nồng độ aspirin giảm, làm giảm tần số va chạm hiệu quả giữa các phân tử, tốc độ phản ứng giảm.
c) Đồ thị biểu diễn sự biến thiên nồng độ chất tham gia và sản phẩm theo thời gian
Bình luận