Bài mẫu 1:

Nói về Truyện Kiều, không phải ngẫu nhiên mà nhà thơ Chế Lan Viên đã viết: “Khi Nguyễn Du viết Kiều đất nước hoá thành văn”. Thật vậy, mặc dù xuất phát từ Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, nhưng nếu Kim Vân Kiều không quá nổi bật trong văn học Trung quốc thì Truyện Kiều của Nguyễn Du lại là một tác phẩm lớn trong văn học thế giới. Vậy điều gì đã làm nên giá trị và sức sống của Truyện Kiều? Nhân cuộc thi về “Vẻ đẹp truyện thơ Việt Nam”, em xin thông qua đôi dòng thơ trong truyện thơ này để bình phẩm về nét đẹp ấy:

“Làn thu thuỷ, nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”

Có người nói nhà thơ dùng Thúy Vân làm nền để tôn lên vẻ đẹp của Thúy Kiều trong nghệ thuật “tả khách hình chủ”. Lẽ nào trái tim nhân hậu của Nguyễn Du có thể làm tổn thương một vẻ đẹp hoa nhường nguyệt thẹn như Thúy Vân ư? Ngòi bút nhân văn như Nguyễn Du, chắc chắn ông rất trân trọng và yêu thương nhân vật của mình. Nhà thơ đã khéo léo sử dụng biện pháp ước lệ "làn thu thuỷ", “nét xuân sơn" lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để gợi lên vẻ đẹp của Thuý Kiều. Đôi mắt nàng được ví như làn nước mùa thu long lanh, song vẫn ẩn sâu trong đó vẫn có một chút đượm buồn thăm thẳm. Đôi lông mày của nàng chẳng phải là đôi lông mày lá liễu hay một đôi lông mày nào khác mà là đẹp như dáng núi mùa xuân đầy sắc sảo, nhưng lại thanh cao, tươi trẻ. Chính vẻ đẹp khiến bao người phải đắm chìm ấy lại dự cảm cho số phận đầy bi thương "Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh". Biện pháp so sánh không ngang bằng " ...thua...kém..." cùng nghệ thuật nhân hoá "...ghen...hờn..." khác với Thuý Vân với vẻ đẹp được thiên nhiên nhường nhịn "Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da" Thuý Kiều lại mang một vẻ đẹp đầy tai ương khiến trời đất phải ghen ghét, đố kị để rồi nàng phải lênh đênh giữa con thuyền của dòng đời, nó xô đẩy nàng ròng rã mười lăm năm bạc bẽo. Dường như cái tài của Nguyễn Du là ở chỗ “mỗi người một vẻ”. Quả thật, trong tác phẩm cũng như trong đời thực, không ai hoàn toàn giống ai, chính điều ấy đã tạo nên cái diện mạo và tính cách riêng của từng nhân vật.

Nếu như nhan sắc của Thuý Kiều không ai sánh bằng thì tài năng của nàng may ra mới có người thứ hai.

“Một hai nghiêng nước nghiêng thành

Sắc đành đòi một, tài đành hoạ hai,

Thông minh vốn sẵn tính trời,

Pha nghề thi hoạ, đủ mùi ca ngâm”

Có trí thông minh trời phú nên tất cả những môn nghệ thuật: thi hoạ, ca ngâm, nàng đều rất thành thạo, đặc biệt là tài gảy đàn: “Cung thương làu bậc ngũ âm”. Nàng không chỉ giỏi về âm luật mà còn biết sáng tác. Khúc nhạc “Bạc mệnh” mà nàng sáng tác làm cho người nghe phải đau lòng, rơi lệ. Khúc nhạc sầu não ấy là tiếng nói của tâm hồn đa sầu, đa cảm hay là dự cảm của nàng về tương lai, số phận, vẻ đẹp của Thuý Kiều là sự kết hợp giữa sắc – tài – tình.  Chính vẻ đẹp cùng tài năng ấy cũng ngầm dự báo một số phận không êm đềm, bình lặng như Thuý Vân, mà đầy trắc trở, éo le. Tác giả đã tái dựng tài tình chân dung tuyệt sắc giai nhân Thuý Kiều bằng nhiều biện pháp ẩn dụ, tượng trưng, hình ảnh ước lệ, từ ngữ trong sáng, giàu sức gợi làm bộc lộ thái độ trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp người phụ nữ. Với sự học hỏi và sáng tạo độc đáo của Nguyễn Du, ngôn ngữ Truyện Kiều mang phong cách của một cá tính nghệ thuật, đưa Nguyễn Du lên vị trí bậc thầy trong ngôn ngữ thơ ca cổ điển, đồng thời để lại cho ngày nay nhiều bài học quý giá trong vận dụng và sáng tạo nghệ thuật nói chung và ngôn ngữ nói riêng. Bằng tài năng ngôn ngữ của mình, Nguyễn Du đã chinh phục được tấm lòng người đọc, không chỉ người dân Việt Nam mà còn vươn ra ngoài thế giới.

Belinxki đã từng nói: “Bất cứ thi sĩ vĩ đại nào, sở dĩ họ vĩ đại bởi vì những đau khổ và hạnh phúc của họ bắt nguồn từ khoảng sâu thẳm của lịch sử xã hội, bởi vì họ là khí quan và đại biểu của xã hội, của thời đại và của nhân loại.” Và hơn cả, để trở thành “thi sĩ vĩ đại” đòi hỏi anh ta có một trái tim đồng cảm với những linh hồn đơn côi quạnh quẽ, anh ta phải lắng nghe tiếng khóc khổ đau của nhân loại từ đó biến tác phẩm của anh thành tiếng nói đại diện cho những kiếp người mòn mỏi trong đời sống xã hội. Đến với những vần thơ của Nguyễn Du, ông đã cất lên tiếng lòng của mình, để linh hồn của tác phẩm Truyện Kiều mang đến những trang thơ neo đậu mãi trong chúng ta về hình tượng nàng Kiều sắc sảo nhưng lại trải qua những đau thương chất chồng lên cuộc đời của người con gái tài sắc. Từ ấy, ta càng thấm thía hơn “vẻ đẹp của truyện thơ Việt Nam”, nó sống động, cái hồn của nó sẽ không bao giờ bị phai mờ theo năm tháng.

Bài mẫu 2: 

Truyện thơ Việt Nam là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn học dân gian, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, đạo đức và tinh thần dân tộc. Câu lạc bộ Văn học của trường chúng ta đã khởi xướng hoạt động “Vẻ đẹp truyện thơ Việt Nam” nhằm mục đích khuyến khích học sinh tìm hiểu sâu rộng về những câu chuyện thơ đầy ý nghĩa này. Để hưởng ứng hoạt động này, em xin chọn một áng thơ từ truyện thơ “Hoa tiên” của Nguyễn Huy Tự. Đoạn thơ này không chỉ là một bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ mà còn là biểu tượng cho tình yêu thuần khiết và sâu đậm:

“90. Mảnh tình gửi nét thu ba đưa vào.

Cuộc tiên đôi ả má đào,

Riêng làn xiêm trắng đem vào mắt xanh.

Gió đông gờn gợn sóng tình,

Dưới trăng lộng lẫy một cành mẫu đơn.”

Từng vần thơ đều chứa đựng những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp và sự tinh tế trong cảm xúc. Hình ảnh ẩn dụ độc đáo được sử dụng xuyên suốt khổ thơ, tạo nên những nét thơ mượt mà, tinh tế. Tác giả bắt đầu bằng việc gửi gắm tình cảm vào những nét vẽ của mùa thu, một mùa thường được liên kết với sự lãng mạn và sâu lắng qua từng câu chữ "Mảnh tình gửi nét thu ba đưa vào". Ta có thể cảm nhận được ánh mắt trao nhau như muốn gửi gắm tình yêu vào nhau, thể hiện sự thầm kín, e ấp nhưng cũng đầy nồng nhiệt của. tình yêu đôi lứa. Nhà thơ đã khéo léo ví von “đôi ả má đào” như vẽ lên trước mắt ta vẻ đẹp rực rỡ, tươi tắn của người con gái trong tình yêu, như những đóa hoa đào nở rộ. Chỉ với đôi ba vần thơ, hình ảnh người thiếu nữ hiện lên rất đỗi trong trẻo và ngọt ngào. Dường như vẻ đẹp người thiếu nữ không nằm trên đôi gò má mà nằm trong ánh mắt của kẻ si tình. “Xiêm trắng” – một hình ảnh tả trang phục người con gái lại đem vào “mắt xanh”. Có gì đó rung rinh, có gì đó xao xuyến trong từng vần thơ, ấy thế mà lại là sự vô tư của tình yêu. Tả cảnh mà như ngụ tình trong đó, đến gió đông cũng “gờn gợn sóng tình". Nhà thơ thật tinh tế khi so sánh làn gió như những gợn sóng tình, gợi lên cảm giác bồi hồi, xao xuyến đến nao lòng người. Tới câu thơ cuối: "Dưới trăng lộng lẫy một cành mẫu đơn", bức tranh thiên nhiên lung linh, huyền ảo dưới ánh trăng lại càng tô điểm cho khung cảnh thêm lãng mạn. Sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên càng làm nổi bật lên tình yêu say đắm, nồng nàn của đôi yêu đương.

Tổng thể, đoạn thơ này ca ngợi vẻ đẹp của tình yêu và thiên nhiên, nơi mà tình yêu không chỉ là cảm xúc mà còn là nguồn cảm hứng bất tận, và thiên nhiên không chỉ là bối cảnh mà còn là nhân chứng cho một tình yêu đẹp. Đây là một trong những đoạn thơ tiêu biểu cho phong cách thơ của Nguyễn Huy Tự, nơi ông đã khéo léo sử dụng ngôn từ và hình ảnh để tạo nên một tác phẩm đầy tính nghệ thuật và sâu sắc. Từ ấy ta có thể thấy được dù có trôi qua bao năm tháng, nhưng giá trị của “Hoa tiên” – một trong những truyện thơ Việt Nam vẫn còn mãi, vẻ đẹp ấy sẽ được lưu giữ qua biết bao thế hệ đất nước ta.